Nhà báo Lê Văn Nuôi là người đầu tiên “mở hàng” cho chuyên mục này.

Phóng to

Lê Văn Nuôi phát biểu tại đại hội sinh viên học sinh miền Nam được tổ chức tại Huế tháng 7-1970 - Ảnh tư liệu

Năm 18 tuổi, anh Lê Văn Nuôi là chủ tịch Tổng đoàn Học sinh Sài Gòn - một trong những thủ lĩnh của phong trào thanh niên - sinh viên - học sinh đấu tranh chống Mỹ xâm lược Việt Nam; năm 24 tuổi, anh trở thành đại biểu trẻ nhất của Quốc hội Việt Nam thống nhất khóa VI (1976-1982); năm 35 tuổi, anh là bí thư Thành đoàn TP.HCM. Từ năm 1992 làm tổng biên tập báo Tuổi Trẻ và hiện anh là giám đốc một số bộ phận trực thuộc báo Tuổi Trẻ.

Cuộc trò chuyện với anh ngay trước thềm Đại hội Đoàn TP.HCM lần IX sắp khai mạc, không chỉ là chuyện của Đoàn mà là câu chuyện về lớp trẻ hôm nay.

* Là một người cha, anh thấy các con mình có gì tương đồng và khác biệt với tuổi trẻ của anh ngày trước, khi cùng độ tuổi?

Phóng to

Anh Lê Văn Nuôi

- Tôi có hai con, một con gái đã tốt nghiệp đại học được hai năm, hiện đang đi làm và con trai còn ở tuổi teen, đang học lớp 11. Nếu chỉ “phác họa chân dung” riêng con mình, tôi e sẽ thiếu vô tư nên cho phép tôi thử phác họa chân dung lớp trẻ ở Sài Gòn - TP.HCM, nơi tôi sinh ra, lớn lên và được tiếp xúc, nhận diện giới trẻ qua những năm tháng làm công tác Đoàn, Đội và làm báo Tuổi Trẻ.

Theo tôi, nét đẹp chính của bức chân dung lớp trẻ hôm nay là: “Say mê học tập - Tính tự lập cao - Gắn bó gia đình - Đề cao Tổ quốc - Giàu lòng nhân ái - Tiết kiệm tiêu dùng”. Nét chưa tròn trịa là một số ít thanh thiếu niên dễ bị lôi cuốn, sa đà quá mức vào những cuộc chơi game online thâu đêm, những cuộc đua xe nguy hiểm, những lần thử nghiệm với “thần chết” ma túy, tìm mọi cách thỏa mãn “cái tôi” của mình mà thờ ơ, thiếu trách nhiệm với cha mẹ, thầy cô và với cộng đồng xã hội...

"Cần phát biểu công khai chính kiến của Đoàn với tuổi trẻ cả nước về vấn đề bảo vệ chủ quyền biển Đông với liều lượng và mức độ ngôn ngữ có thể được. Bởi lẽ, Đoàn là tổ chức chính trị - xã hội đại diện cho thanh thiếu niên VN, Đoàn không thể và không nên im lặng, tránh né trước một vấn đề nóng bỏng của đất nước"

* Anh có trò chuyện với con như một người bạn khi chúng cần đến cha mẹ mình...

- Tôi quan niệm đối với người Việt, gia đình, cha mẹ là yếu tố gần như quyết định trong việc hình thành nhân cách con cái nên tôi cùng vợ luôn chăm sóc, tiếp xúc, trò chuyện với các con bằng nhiều phương cách. Tôi lái xe máy đưa con đi học suốt từ bé đến khi gần hết bậc trung học (riêng con trai tự đi học bằng xe đạp từ lớp 11); bắt buộc cả gia đình phải ăn chung bữa cơm tối hằng ngày... Vào buổi tối hoặc chủ nhật, cha mẹ hướng dẫn con về những loại bài học, bài làm mà chúng tôi có chút ít kiến thức như các môn: ngữ văn, giáo dục công dân, lịch sử, địa lý, y học và những vấn đề về pháp luật, kinh tế, chính trị... nêu trong sách giáo khoa mà con không hiểu rõ.

Những năm gần đây, hằng ngày tôi còn săn tìm trên Internet và trao đổi email với bạn bè trong, ngoài nước - những bài báo hay, những tấm gương sống đẹp vượt khó học giỏi của giới trẻ VN và toàn cầu để chuyển gửi cho các con đọc, trung bình một bài/tuần. Tôi còn thường xuyên đọc trang Nhịp sống trẻ (Tuổi Trẻ) và các tạp chí dành cho giới trẻ như: Mực Tím, Hoa Học Trò, Sinh Viên... để quan sát toàn cảnh chân dung lớp trẻ đương đại và qua đó rút ra bài học nhằm trao đổi với con mình.

* Ngoài những bức xúc lớn về việc học, việc làm, chuyện lập thân lập nghiệp, giới trẻ hiện nay cũng trăn trở về những chuyện khác, chẳng hạn chuyện biển Đông hoặc những vấn đề thời cuộc của đất nước. Tuy vậy, phần đông bạn trẻ ít có cơ hội hoặc không biết thể hiện bằng cách nào. Anh nói gì về điều này?

- Giáo dục lòng yêu nước như thế nào thông qua chương trình dạy môn lịch sử trong nhà trường THPT, theo tôi, cũng là vấn đề mới phát sinh - nhất là trong tình hình nước ta đang có tranh chấp về lãnh hải biển Đông - cần được ngành giáo dục nghiên cứu, hội thảo chuyên đề để sớm tiến hành cải cách môn học này bắt đầu từ sách giáo khoa; cách trả bài, làm bài, nhất là trong tình hình nước ta đang có tranh chấp về lãnh hải biển Đông.

Vì sao phải cải cách? Vì qua phát biểu của học sinh sau các kỳ thi tốt nghiệp, trên các diễn đàn báo chí và qua quan sát cách học sử lớp 10, 11 của chính con mình, tôi nhận thấy rất nhiều học sinh ngán ngẩm môn này. Ngành giáo dục khi ra đề thi đều buộc học sinh phải thuộc hàng chuỗi những con số về ngày tháng diễn ra các sự kiện lịch sử, thay vì chỉ tập trung nhớ những sự kiện lớn và thông hiểu, cảm thụ những bài học rút ra về ý chí, truyền thống và kinh nghiệm chống giặc ngoại xâm của cha ông ta qua 1.000 năm chống giặc phương Bắc, 100 năm chống giặc Pháp, 20 năm chống giặc Mỹ...

Trong tình hình đang xảy ra tranh chấp về lãnh hải biển Đông, tôi mong lãnh đạo ngành giáo dục cần quan tâm việc bổ sung, cập nhật gấp vào sách giáo khoa trung học một bài chuyên đề về biển đảo thuộc lãnh hải VN; những chính sách, chủ trương của VN và luật lệ quốc tế về biển đảo. Bằng cách trên, thông tin về biển đảo VN mới có thể “phủ sóng” đến hàng chục triệu học sinh, cộng với sự hợp lực của truyền thông giới trẻ mới được trang bị hiểu biết và nhận thức về vấn đề này.

* Từng là thủ lĩnh thanh niên từ chiến tranh cho đến thời bình, anh nghĩ Đoàn TNCS cần thay đổi thế nào để tăng sức thuyết phục với giới trẻ, thưa anh?

- Tôi đã gửi đến Ban thường vụ Thành đoàn thư góp ý văn kiện Đại hội Đoàn TP. Tôi thấy hoạt động Đoàn TP hiện nay khá phong phú và sáng tạo về các phương thức tập hợp thanh niên. Mặt khác, tôi còn góp ý với Thành đoàn là tại Đại hội Đoàn TP lần IX và cả Đại hội Đoàn toàn quốc lần X.

Trong kháng chiến chống Mỹ, mỗi khi người Mỹ đổ thêm quân sang VN hoặc khi lính Mỹ mở những cuộc hành quân tàn sát đồng bào (như vụ Sơn Mỹ, vụ bỏ bom B.52 xuống miền Bắc), ban lãnh đạo các tổ chức Tổng hội Sinh viên, Tổng đoàn Học sinh chúng tôi, dù đang hoạt động ngay trong lòng Sài Gòn, vẫn ngay lập tức ra tuyên bố phản đối Mỹ, đòi Mỹ rút quân về nước hoặc phục kích đốt xe lính Mỹ trên đường phố Sài Gòn để trả thù cho đồng bào mình.

Ngoài ra, tôi còn đóng góp với Đại hội Đoàn TP về nội dung giáo dục truyền thống yêu nước bằng một tập ký sự về Phong trào đấu tranh giành tự do, dân chủ và độc lập dân tộc của thanh niên - sinh viên - học sinh Sài Gòn thời kỳ 1965-1975 dày 320 trang, do Nhà Xuất bản Trẻ đặt hàng tôi viết và sẽ phát hành nhân dịp Đại hội Đoàn TP sắp tới.

* Xin cảm ơn anh về cuộc trò chuyện này.