Vì sao người dân sống ven quốc lộ phải chịu cảnh cơ cực và các đơn vị liên quan đã, đang và sẽ làm gì trên con đường này?

Quốc lộ 13 (đoạn qua xã Thanh Phú, thị xã Bình Long, Bình Phước) đầy khói bụi - Ảnh: Hữu Khoa

Dù đã “ngốn” của ngân sách 100 tỉ đồng nhưng dự án nâng cấp, mở rộng quốc lộ 13 đoạn An Lộc - Chiu Riu của tỉnh Bình Phước vẫn bầy hầy, bị băm nát và trở thành con đường làm khổ dân.

Chủ đầu tư dự án là Công ty cổ phần BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư đáng lẽ phải hoàn thành dự án từ năm 2013 nhưng tới nay liên tục phá vỡ thời hạn hợp đồng.

Chưa tính đến khả năng cắt hợp đồng

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, Công ty cổ phần BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư được thành lập từ bảy cổ đông, trong đó Công ty TNHH một thành viên Cao su Sông Bé (trực thuộc Tỉnh ủy Bình Phước) là cổ đông lớn nhất với 30% cổ phần.

Ngoài ra còn có các cổ đông khác như Tập đoàn Công nghiệp cao su VN và các công ty: cổ phần đầu tư xây dựng Phong Phú, xây dựng Đồng Phú, An Lộc, Phước Liên và Anh Khoa.

Ông Hồ Văn Hữu, giám đốc Sở GTVT tỉnh Bình Phước, cho biết ban đầu khi giao Công ty BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư thực hiện dự án thì lãnh đạo tỉnh đánh giá dự án sẽ thực hiện được do Nhà nước có hỗ trợ và bản thân các cổ đông của công ty này có thể dựa vào nguồn vốn từ việc bán mủ cao su và vốn vay ngân hàng.

Tuy nhiên sau này các kế hoạch trên bị trục trặc nên dự án cũng bị đình trệ. Cụ thể, UBND tỉnh Bình Phước chủ trương hỗ trợ Công ty BOT 100 tỉ đồng bằng cách giao 1.000ha đất rừng nghèo kiệt chuyển đổi cho Công ty Cao su Sông Bé trồng cao su. Đổi lại, Công ty Cao su Sông Bé sẽ chuyển tiền lại cho Công ty BOT.

Trên thực tế Công ty Cao su Sông Bé đã chuyển được 50 tỉ đồng thì bị Kiểm toán Nhà nước kiểm tra, kết luận việc hỗ trợ này là không đúng quy định nên không thể tiếp tục chuyển 50 tỉ đồng còn lại.

Về nguồn vốn tự có và vốn vay ngân hàng, ông Hữu cho biết từ năm 2013 tới nay giá mủ cao su giảm mạnh đã ảnh hưởng tới nguồn thu của các công ty cao su là cổ đông của Công ty cổ phần BOT.

Ngoài ra, lãi suất cao năm 2011-2012 cũng khiến các cổ đông chần chừ không vay vốn, sau này lãi suất giảm thì các cổ đông lại chờ hỗ trợ từ tỉnh rồi mới đi vay ngân hàng.

Tuổi Trẻ đặt vấn đề việc lãi suất tăng giảm thì chắc chắn khi bắt đầu đàm phán ký hợp đồng BOT đã phải tính toán, tại sao tỉnh Bình Phước không thẩm định năng lực tài chính của chủ đầu tư trước khi ký hợp đồng?

Ông Hữu nói việc giao chủ đầu tư thực hiện dự án này là chủ trương của lãnh đạo Tỉnh ủy và UBND tỉnh nên không thẩm định năng lực tài chính. Về việc hủy hợp đồng với chủ đầu tư hiện tại để tìm kiếm chủ đầu tư có đủ năng lực thực hiện dự án, đại diện Sở GTVT tỉnh Bình Phước cho rằng đã có thăm dò nhưng do dự án này có lưu lượng xe ít, lợi nhuận thấp nên các nhà đầu tư khác không mặn mà, vì vậy tỉnh cũng chưa tính đến khả năng cắt hợp đồng với Công ty cổ phần BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư.

Hỗ trợ mới chịu làm

Ngày 13-1, UBND tỉnh Bình Phước chủ trì cuộc họp để tháo gỡ vướng mắc của dự án BOT quốc lộ 13 An Lộc - Chiu Riu. Theo báo cáo của Sở GTVT Bình Phước, hiện nay dự án mới thi công được rất ít, nhiều đơn vị đã ngưng thi công. Nguyên nhân của việc chậm trễ, theo Sở GTVT, do chủ đầu tư thiếu năng lực.

Cụ thể, Công ty BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư thiếu vốn và cũng chưa thực hiện vay ngân hàng để thực hiện dự án như cam kết trong hợp đồng. Ngày 7-1, công ty này tổ chức đại hội cổ đông và đưa ra yêu cầu Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bình Phước phải tiếp tục hỗ trợ 50 tỉ đồng mới tiếp tục góp vốn, thực hiện vay ngân hàng. Do chưa đạt được thỏa thuận này nên công ty tiếp tục bỏ bê dự án, không chịu thi công.

Trong các năm từ 2011 tới nay, tỉnh Bình Phước đã chuyển 100 tỉ đồng cho Công ty BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư (gồm 50 tỉ đồng từ ngân sách, 50 tỉ đồng do Công ty Sông Bé chuyển sang). Số tiền này công ty đã nhận và giải ngân hết.

Thế nhưng, tới nay khối lượng đã hoàn thành của dự án mới chỉ khoảng 180 tỉ đồng, nếu trừ đi 100 tỉ đồng nói trên thì số tiền đóng góp của các cổ đông công ty chỉ còn 80 tỉ đồng.

Điều đáng chú ý, các cổ đông góp vốn thành lập Công ty BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư cũng chính là các đơn vị thi công dự án, vì vậy số tiền họ đóng góp chủ yếu là khối lượng thi công, còn tiền mặt thì rất ít.

Theo hợp đồng BOT, Công ty cổ phần BOT quốc lộ 13 An Lộc - Hoa Lư phải “có trách nhiệm tự thu xếp để bố trí vốn thực hiện đầu tư và hoàn thành dự án theo đúng tiến độ ghi trong hợp đồng”. Thế nhưng rõ ràng tới nay chủ đầu tư đã vi phạm điều khoản này.

Ngoài ra, hợp đồng BOT còn quy định “trong vòng 60 ngày kể từ ngày ký kết, chủ đầu tư phải ký hợp đồng tín dụng vay vốn ngân hàng để thực hiện dự án...”.

Thế nhưng tới nay đã sau năm năm, chủ đầu tư lấy lý do “lãi suất cao” và chờ đợi các ưu đãi từ UBND tỉnh Bình Phước nên vẫn chưa hề ký hợp đồng vay vốn ngân hàng, dẫn tới dự án không có tiền để thực hiện. Trong khi đó, nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng theo kế hoạch ban đầu chiếm tới 80% nguồn vốn đầu tư.

Người đi xe máy trên quốc lộ 13 phải dừng xe vào bên lề đường tránh bụi - Ảnh: Hữu Khoa, Xuân An

Người dân dùng các nhánh cây làm chướng ngại vật trên đường - Ảnh: Hữu Khoa, Xuân An

Quán bida ở ấp Thanh Xuân, xã Thanh Phú, thị xã Bình Long phải đóng cửa do bụi - Ảnh: Hữu Khoa, Xuân An

Quốc lộ 13 đầy ổ gà, ổ voi và chưa có đèn đường - Ảnh: Hữu Khoa, Xuân An