Đoàn từ thiện livestream (phát sóng trực tiếp) cảnh phát quà cho những bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo đang lâm vào tình cảnh túng thiếu, khó khăn. Bên cạnh những bình luận khen tặng nghĩa cử thiện nguyện, cũng có những ý kiến bày tỏ sự trăn trở khi thấy hình ảnh riêng tư đau yếu của bệnh nhân bị chia sẻ trên mạng xã hội.

Liệu việc thiện nguyện có còn giữ được trọn vẹn ý nghĩa nhân văn khi yếu tố livestream trở thành công cụ gây hiệu ứng truyền thông?

Thách thức xen lẫn cơ hội

Livestream không còn xa lạ với cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Các hoạt động quảng bá sản phẩm, bán hàng, tư vấn dịch vụ, tọa đàm, hội thảo, giao lưu, giảng dạy, tập huấn… đều có thêm hình thức livestream để gia tăng phạm vi tiếp cận, kết nối tương tác hai chiều với công chúng.

Những sự kiện lớn, từ các chương trình văn hóa, thể thao, cho tới chính trị, hội nghị, họp báo đều tận dụng livestream để mở rộng sức ảnh hưởng, tăng tính minh bạch.

Đặc biệt, livestream cá nhân - nơi bất kỳ ai trong chúng ta cũng đều có thể phát sóng trực tiếp bất kỳ lúc nào, đã trở thành một xu hướng phổ biến.

Mọi người đều có thể là người dẫn chương trình cho câu chuyện của riêng mình. Đây vừa là sức mạnh của công nghệ, vừa là biểu hiện rõ nét nhất của quyền tự do ngôn luận trong xã hội số.

Tuy nhiên, livestream không chỉ mang lại lợi ích mà còn đặt ra nhiều thách thức mới.

Thực tế cho thấy không ít sự cố đã xảy ra: lời nói phản cảm, hình ảnh thiếu phù hợp thuần phong mỹ tục, hoặc xâm phạm quyền riêng tư của người khác.

Khi livestream ở không gian công cộng - nơi sự riêng tư của người khác có thể bị ảnh hưởng, câu hỏi được đặt ra là: Liệu người xuất hiện trong khung hình có đồng ý không?

Không hiếm những clip ghi lại cảnh đời thường của người khác: thầy cô quay học sinh trong lớp học, chủ cửa hàng quay khách hàng mua sắm, diễn giả quay khán giả tham gia chương trình, cô dâu chú rể livestream tiệc cưới, hay người đi đường ghi lại những khoảnh khắc bất ngờ.

Trong những tình huống này, nhiều người xuất hiện trong livestream trở thành nhân vật bất đắc dĩ mà không hề hay biết.

Khi một khoảnh khắc được phát trực tiếp, gần như không thể thu hồi. Và một khi đã lên sóng, hậu quả dù tích cực hay tiêu cực, đều khó kiểm soát. Vậy chúng ta có kiểm soát được hình ảnh của bản thân?

Ở trường hợp khác, một số bạn trẻ từng bày tỏ sự phiền lòng khi bị người thân phát sóng trực tiếp những khoảnh khắc riêng tư: hành trình về quê thăm ông bà, dọn dẹp nhà cửa đón Tết…

Các bạn cảm thấy mình bị mất đi quyền tự chủ, rơi vào trạng thái bị động ngay chính từ người thân. Vậy làm cách nào để chúng ta từ chối việc trở thành một phần nội dung truyền thông của người khác, thậm chí là của những quen biết, thân thích?

Bài toán đạo đức cho không gian công cộng mới

Livestream đã định hình một phần văn hóa truyền thông số, mở ra cơ hội kết nối, chia sẻ, nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức lớn về đạo đức, pháp luật.

Người phát livestream cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi bấm "go live". Một khung hình không chỉ phản ánh cá nhân người phát, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi, danh dự, cảm xúc của những người xung quanh.

Điều này đòi hỏi người phát phải có trách nhiệm với nội dung mình chia sẻ, vì lợi ích cá nhân, lợi ích cộng đồng.

Người trong khung hình cũng cần nhận thức rõ quyền riêng tư của mình. Trong bối cảnh livestream trở thành một phần văn hóa số, việc hiểu biết và bảo vệ quyền riêng tư vừa là quyền lợi vừa trách nhiệm của mỗi công dân.

Về phía công chúng, thông qua hành động like, bình luận, chia sẻ, cũng đồng thời tham gia vào quá trình tạo sức mạnh phán xét tập thể, có thể tác động sâu sắc đến cảm xúc, số phận của những người xuất hiện trong livestream. Một clip gây tranh cãi có thể lan truyền nhanh chóng, tạo áp lực dư luận rất lớn.

Làm sao để vừa tận dụng được tiện ích của livestream, vừa tôn trọng quyền riêng tư, vừa đảm bảo giá trị đạo đức trong truyền thông? Đây không chỉ là câu hỏi công nghệ, mà còn là thử thách xã hội lớn, đòi hỏi mỗi cá nhân, cộng đồng và cả cơ quan quản lý cùng nhau tìm lời giải thỏa đáng.

Từ góc nhìn pháp luật, nhiều quốc gia đã bắt đầu đưa ra quy định nhằm kiểm soát livestream.

Ở nước ta, các quy định xử lý vi phạm trên môi trường mạng, trong đó có livestream, đã được ban hành. Tuy nhiên, phần lớn việc tuân thủ vẫn phụ thuộc vào ý thức của người dùng.

Đây chính là lý do vì sao, bên cạnh quy định pháp luật, cần hình thành khung văn hóa với những tiêu chuẩn giá trị đạo đức và bộ quy tắc ứng xử phù hợp.

Tạm giữ người phụ nữ livestream chửi bới, cởi đồ trước UBND xã ở Tây Ninh

Vụ việc tranh chấp đất đai của bà Duyên đã được tòa án các cấp xét xử, Tòa án nhân dân tối cao bác đơn, tuy nhiên bà Duyên không đồng ý mà nhiều lần đến các cơ quan la hét, livestream trên Facebook để chửi bới.