Hiện nay, mật khẩu vẫn là "chiếc chìa khóa" mở mọi cánh cửa số từ tài khoản ngân hàng, mạng xã hội cho đến hồ sơ sức khỏe. Nhưng một bước tiến mang tên công nghệ lượng tử (Quantum Computing) đang dần hình thành, có thể khiến mọi tường lửa bảo mật sụp đổ chỉ trong vài giây.

Khi "tường lửa" không còn kiên cố

Với máy tính truyền thống, việc phá một chuỗi mã hóa 256-bit là bất khả thi, vì cần hàng triệu năm xử lý. Nhưng công nghệ lượng tử lại vận hành theo nguyên tắc hoàn toàn khác: thay vì bit chỉ có giá trị "0" hoặc "1", nó sử dụng qubit có thể tồn tại đồng thời ở cả hai trạng thái. Nhờ đó, lượng tử có thể thực hiện hàng tỉ phép tính song song, nhanh hơn mọi giới hạn hiện nay.

Nếu máy tính cổ điển phải thử từng chìa để mở khóa, thì công nghệ lượng tử có thể thử toàn bộ chìa cùng lúc. Năm 2023, nhóm nghiên cứu Đại học Bắc Kinh công bố thuật toán lượng tử rút ngắn đáng kể thời gian phá mã RSA chuẩn bảo mật bảo vệ phần lớn giao dịch tài chính và dữ liệu chính phủ toàn cầu. 

Dù mới ở giai đoạn lý thuyết, phát hiện này vẫn khiến giới an ninh mạng cảnh báo: "bức tường" bảo mật đang rạn.

Cuộc đua tốc độ giữa người và máy

Google, IBM, Microsoft đều đang tăng tốc trong cuộc đua làm chủ lượng tử. Năm 2019, Google tuyên bố đạt "ưu thế lượng tử" khi máy tính của họ giải một phép toán mà siêu máy tính mạnh nhất thế giới phải mất hàng nghìn năm, chỉ trong 200 giây. 

Dù còn gây tranh cãi, đó là dấu mốc cho thấy con người đã bước vào kỷ nguyên tính toán mới.

Các chuyên gia gọi viễn cảnh ấy là "ngày tận thế mật mã" (Crypto Apocalypse) khi lượng tử đủ mạnh để phá vỡ mọi chuẩn mã hóa hiện hành. Khi ngày đó đến, dữ liệu ngân hàng, thư điện tử, ví tiền điện tử hay hợp đồng thông minh đều có thể bị giải mã. Một "sóng thần số" có thể cuốn trôi niềm tin được xây dựng suốt hàng chục năm.

Người dùng sẽ chịu tác động ra sao?

Ảnh hưởng của công nghệ lượng tử không chỉ ở cấp quốc gia hay doanh nghiệp, mà chạm tới từng người dùng. Từ tài khoản mạng xã hội, hồ sơ sức khỏe điện tử đến các cuộc trò chuyện riêng tư, tất cả dựa vào lớp mã hóa đang dần mong manh. IBM từng cảnh báo: dữ liệu bị đánh cắp hôm nay có thể bị "đọc" trong tương lai, khi công nghệ lượng tử đủ mạnh xuất hiện.

Thậm chí các nhóm tin tặc đã bắt đầu "thu thập để chờ giải mã", lưu trữ dữ liệu mã hóa hiện nay để đợi lượng tử ra đời rồi mới giải. Nói cách khác, việc bạn chưa thấy thông tin bị lộ không đồng nghĩa bạn đang an toàn.

Xây lại "tường lửa" mới

Trước nguy cơ đó, thế giới công nghệ bước vào cuộc cải tổ sâu rộng. Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ quốc gia Mỹ đã công bố bốn thuật toán cho hệ mã hóa hậu lượng tử (Post-Quantum Cryptography - PQC), thiết kế để chống lại tấn công từ công nghệ lượng tử. Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Canada cũng đang thử nghiệm tương tự.

Google và Cloudflare đã bắt đầu tích hợp PQC vào Chrome và hạ tầng mạng. Đây không chỉ là việc "vá lỗi", mà là hành trình xây lại nền tảng niềm tin kỹ thuật số nơi mọi giao dịch, thư điện tử và dữ liệu được bảo vệ trước tốc độ tính toán tăng theo cấp số nhân.

Trong nhiều thập kỷ, mật khẩu tượng trưng cho quyền riêng tư và khả năng kiểm soát thế giới số. Nhưng khi công nghệ lượng tử mở ra sức mạnh tính toán gần như vô hạn, khái niệm "an toàn" cần được định nghĩa lại.

Chúng ta không chỉ cần hệ mã hóa mới, mà còn cần đạo đức công nghệ - nơi quyền riêng tư, minh bạch và trách nhiệm được đặt lên hàng đầu. Bởi nếu "chìa vạn năng" lượng tử rơi vào tay kẻ xấu, điều mất đi không chỉ là dữ liệu cá nhân, mà là niềm tin của cả thế giới số. Và khi niềm tin ấy sụp đổ, không tường lửa nào đủ kiên cố để dựng lại.

Ngày Mật khẩu thế giới: Đặt mật khẩu kiểu nào mới an toàn?

Nhân Ngày Mật khẩu thế giới 2024, Chính phủ Anh đã đưa ra các biện pháp nhằm tăng cường bảo mật cho các thiết bị kết nối Internet như loa, tivi, chuông cửa thông minh và thiết bị giám sát trẻ em.