Hút thuốc nơi công cộng không chỉ gây tác hại xấu cho người hút, mà còn ảnh hưởng sức khỏe người xung quanh - Ảnh: Hữu Khoa

PGS.TS Lê Thị Tuyết Lan - trưởng Trung tâm chăm sóc hô hấp Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM - cảnh báo cảnh giác với thuốc lá điện tử và khói thuốc lá nhân Ngày thế giới phòng chống thuốc lá 31-5.

Theo PGS Tuyết Lan, hiện nay cơ quan chức năng mới chú trọng đến việc phòng chống thuốc lá điếu mà ít để ý đến hút thuốc lá điện tử. Trong khi nhiều tài liệu của các cơ quan chuyên môn ở nước ngoài và khuyến cáo của Hiệp hội Thế giới phòng chống lao và bệnh phổi cho thấy cần phải cảnh giác với thuốc lá điện tử.

Thuốc lá điện tử không an toàn như lầm tưởng

Ghi nhận của Tuổi Trẻ cho thấy việc mua thuốc lá điện tử hiện nay rất dễ. Thuốc lá điện tử được bán rộng rãi ở các điểm bán thuốc lá và được giới thiệu, quảng cáo rất nhiều trên Internet với các mỹ từ: ngọt ngào, là giải pháp được nhiều người nghiện thuốc tìm đến với mong muốn cai thuốc lá hiệu quả...

Để trấn an về chất lượng thuốc lá điện tử, có công ty còn cho rằng mình là nhà “phân phối thuốc lá điện tử chính hãng với đối tác là nhiều nhà sản xuất khác nhau ở Malaysia, Mỹ, Canada, Hong Kong, Trung Quốc…”, thậm chí còn “bảo hành 1 đổi 1” tại đại lý bán thuốc lá điện tử.

Có công ty còn khẳng định “thuốc lá điện tử đã được chứng minh là không có những thành phần độc hại như điếu thuốc lá thật".

Theo PGS Tuyết Lan, thuốc lá điện tử là những dụng cụ làm bay hơi nicotine và các hóa chất khác vào phổi. Do thuốc lá điện tử không tạo khói nên người sử dụng tin nó an toàn hơn hút thuốc lá điếu. Tuy nhiên, thành phần hóa học trong thuốc lá điện tử chưa được công bố đầy đủ.

Ngoài ra, không loại trừ người không hút thuốc lá điện tử cũng bị ảnh hưởng sức khỏe do hít vào phổi (phơi nhiễm thụ động) chất nicotine, các hạt rất mịn và các chất gây ung thư từ thuốc lá điện tử tỏa ra.

Trên thế giới, số người sử dụng thuốc lá điện tử tăng rất nhanh. Ở Anh, năm 2012 có 700.000 người sử dụng thuốc lá điện tử nhưng qua năm 2013 đã lên tới 1,3 triệu người. Trong khi đó, năm 2012 tại Mỹ cũng có đến 1,78 triệu sinh viên đã thử dùng thuốc lá điện tử. Đây là điều rất đáng quan tâm vì hậu quả của thuốc lá điện tử đến sức khỏe cộng đồng vẫn chưa được biết rõ.

Tại Việt Nam, không ít thanh niên VN tìm đến thuốc lá điện tử vì cho rằng hút thuốc lá điện tử là sành điệu và không hại sức khỏe. Trong khi ở người trẻ tuổi, chất nicotine gây ảnh hưởng rất xấu lên sự phát triển của não bộ, dễ gây nguy cơ nghiện nicotine.

Thực tế việc dùng thuốc lá điện tử có thể là khởi đầu cho việc hút thuốc lá. Vừa qua, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã cảnh báo về sự nguy hại của thuốc lá điện tử vì chưa có nghiên cứu chính xác nào chứng minh thuốc lá điện tử thật sự an toàn và hiệu quả trong việc cai nghiện thuốc lá.

Theo PGS Tuyết Lan, hiện nay Hiệp hội Thế giới phòng chống lao và bệnh phổi rất ủng hộ việc phải kiểm soát thuốc lá điện tử như kiểm soát thuốc.

7.000 chất hóa học, 69 chất gây ung thư

Về tác hại, PGS Tuyết Lan cho biết khói thuốc lá rất nguy hiểm cho sức khỏe. Trong khói thuốc lá có 7.000 chất hóa học, 69 chất gây ung thư, đặc biệt nicotine có trong thuốc lá có khả năng gây nghiện cho người hút.

Khói thuốc lá được phân loại thành hai dạng: khói thuốc lá cấp hai và khói thuốc lá cấp ba.

Khói thuốc lá cấp hai là khói từ đầu thuốc đang cháy. Nó cũng là khói do người hút thở ra và chứa những chất kích thích màng lót của phổi người hít phải và các mô khác. Những chất này gây ra những thay đổi tác động đến các tế bào phát triển bình thường trong cơ thể và những thay đổi này trong tế bào - làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư và các bệnh khác.

Còn khói thuốc lá cấp ba là “bụi” (hoặc hóa chất) của thuốc lá không nhìn thấy được trong môi trường, tồn tại ngay cả khi điếu thuốc lá đã dụi tắt. Khói thuốc lá cấp ba chứa hơn 250 hóa chất và rất nguy hiểm cho trẻ em. Những hóa chất nguy hại này có thể ở lại, bám dính trên quần áo, tóc, thảm, màn, đồ chơi và bao phủ mọi bề mặt trong nhà và trong xe hơi.

Trẻ em có thể hít thở hoặc ăn phải những chất độc (toxin) này khi chúng bò chơi trên sàn nhà, ngồi trong ghế xe hơi hoặc được người lớn ẵm bồng, nơi có những chất độc đã tích tụ ngày này qua ngày khác…

Theo PGS Tuyết Lan, nhiều nghiên cứu cho thấy sở dĩ khói thuốc lá cấp hai và cấp ba gây nguy hại cho sức khỏe là vì một người hít thở khói thuốc lá dễ bị phơi nhiễm nhựa, nicotine, cyanide, formaldehyde, arsenic, ammonia, methane, oxid carbon (CO) và các chất gây ung thư khác - giống hệt như người hút thuốc.

Khói thuốc từ đầu thuốc lá đang cháy có nhiều chất độc (toxin) hơn khói thuốc do người hút hít vào. Trẻ em phơi nhiễm khói thuốc lá cấp hai nhập viện nhiều lần hơn vì suyễn, nhiễm trùng hô hấp nặng, bệnh tai và có nguy cơ cao bị hội chứng đột tử trẻ em so với trẻ không phơi nhiễm.

Khi trẻ em, người lớn không hút thuốc nhưng hít, nuốt phải hoặc chạm vào những chất có trong khói thuốc lá cấp ba, họ có nguy cơ cao mắc phải những bệnh có liên quan đến thuốc lá như suyễn, viêm phế quản, viêm phổi và bệnh tai giữa…

Để bảo vệ trẻ không bị ảnh hưởng bởi khói thuốc lá, PGS Tuyết Lan khuyên nếu cha hoặc người thân của trẻ hút thuốc thì nên chọn một nơi hút thuốc ở bên ngoài, tránh hút gần con cái, trẻ nhỏ. Nên yêu cầu những người khác, người giữ trẻ, ông bà và bạn bè không hút thuốc lá trong nhà mình hoặc xung quanh trẻ em.