Trụ sở Hội Quảng Tri bây giờ là UBND P.Phú Hòa, với chiếc cổng tam quan còn nguyên vẹn - Ảnh: An Bang

Địa danh cổ vũ lòng yêu nước

UBND P.Phú Hòa vừa đề xuất với UBND TP Huế phương án phá dỡ và xây mới trụ sở UBND phường. Đề xuất trên khiến nhiều người lo ngại vì sẽ xóa hết những dấu tích còn lại của Hội Quảng Tri - nơi diễn ra các hoạt động khai trí ở Huế đầu thế kỷ 20.

Trụ sở UBND P.Phú Hòa ở 51 Huỳnh Thúc Kháng vốn là trụ sở của Hội Quảng Tri. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Xuân Hoa, đầu thế kỷ 20 ở Hà Nội giới trí thức và các nhà yêu nước đã lập ra Hội Khai Trí Tiến Đức để quảng bá tân văn hóa, truyền bá quốc ngữ, cổ vũ lòng yêu nước.

Ở Huế, các nhà trí thức cũng lập ra một hội tương tự, đó là Hội Quảng Tri, ra đời năm 1905.

Theo tài liệu do nhà nghiên cứu Bửu Ý cung cấp, Hội Quảng Tri là nơi quy tụ nhiều nhà trí thức đương thời, trong đó có nhiều nhân vật nổi tiếng như Phan Bội Châu, Huỳnh Thúc Kháng, Đào Duy Anh...

Năm 1926, cụ Phan Bội Châu có các buổi diễn thuyết tại đây. Ngày 23-1-1937, đại diện các tờ báo tiến bộ như Tiếng Dân, Nhành Lúa, Kinh Tế Tân Văn họp tại đây và đưa ra yêu sách về quyền tự do báo chí.

Năm 1944, cũng tại đây, Hội Truyền bá quốc ngữ tổ chức một cuộc họp lớn với đông đảo học sinh và trí thức để cổ động việc nâng cao dân trí và cải thiện dân sinh.

Đây cũng là nơi tổ chức các buổi diễn thuyết, giới thiệu những công trình nghiên cứu, tác phẩm mới về văn chương. Hội Quảng Tri hoạt động đến năm 1968 thì suy yếu, sau năm 1975 hội giải tán.

Ngôi nhà này sau năm 1975 được giao Phòng công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp TP Huế. Năm 1989 giao Thành đoàn Huế làm Nhà văn hóa Thanh niên. Đến năm 2004, UBND P.Phú Hòa chuyển về đây.

Ngôi nhà chính được cải tạo để phù hợp công năng mới. Còn lại hội trường và chiếc cổng nguyên gốc của Hội Quảng Tri vẫn được giữ đến nay. Mới đây, UBND P.Phú Hòa đã đề xuất với UBND TP Huế cho phá dỡ trụ sở hiện tại.

Sửa chữa không được nên xây mới

Theo ông Tôn Thất Thái - chủ tịch UBND P.Phú Hòa: “Trung tâm Kiểm định chất lượng xây dựng cho biết phương án sửa chữa là không khả thi nên chúng tôi đề xuất được xây mới”.

Theo phương án mà phường đề xuất thì sẽ phá bỏ toàn bộ để xây mới, trong đó có hai hạng mục nguyên gốc của Hội Quảng Tri là chiếc cổng tam quan và hội trường.

Đề xuất này khiến nhiều người quan tâm nhìn lại. Nhà nghiên cứu văn hóa Hồ Tấn Phan cho rằng sử dụng trụ sở Hội Quảng Tri làm UBND phường thì buộc phải cải tạo hoặc xây mới cho phù hợp công năng mới là điều không tránh khỏi.

“Tại sao không sử dụng ngôi nhà này cho những việc phù hợp với công năng và giá trị lịch sử của nó? Bảo tàng hay cơ quan văn hóa, giáo dục gì đó chẳng hạn” - ông Phan nói.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa đề nghị nếu ngôi nhà đã xuống cấp thì có thể xây lại, nhưng cần phải giữ lại chiếc cổng tam quan (vẫn còn nguyên vẹn) để bảo lưu dấu ấn của Hội Quảng Tri - trung tâm trí thức của xứ Huế một thời.

Đề xuất một phương án tối thiểu, nhiều ý kiến cũng cho rằng nên giữ lại chiếc cổng tam quan rất đẹp, mô phỏng kiến trúc mái ngói âm dương theo kiểu truyền thống Việt và đặt một bia đá ghi rõ nơi đây là Hội Quảng Tri cùng các hoạt động trong lịch sử để người đời nay và về sau biết đến. Làm như thế vừa bảo tồn một giá trị lịch sử, vừa tăng thêm giá trị cho trụ sở UBND phường.

Nhà nghiên cứu Bửu Ý nói: “Công trình hiện đại thì ngày càng xây nhiều lên mà công trình của cha ông ngày xưa thì ngày một mất đi. Vì vậy, tôi đề xuất nên giữ lại để con cháu đời sau muốn tìm hiểu Hội Quảng Tri thì nó vẫn còn đó".

*Bạn có ý kiến gì về việc này, xin hãy viết ở phần Bình luận bên dưới.