Tại khoa nam học Bệnh viện Bình Dân (TP.HCM) trung bình mỗi tháng có 5-7 trường hợp đến tư vấn chuyển giới. Về nguyên nhân buồn phiền giới khiến một số người muốn chuyển giới thì tới nay khoa học chưa có kết luận chính thức, nhưng các nghiên cứu kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) vỏ não của đối tượng này có thấy bất thường một chút.

Khát khao muốn thành người khác giới

ThS.BS Mai Bá Tiến Dũng - trưởng khoa nam học Bệnh viện Bình Dân - cho biết theo Hiệp hội Chuyên khoa thế giới về sức khỏe chuyển giới, hội chứng buồn phiền giới liên quan tới sự đau khổ bởi sự không tương thích giữa hình dạng cơ thể với giới tính sinh học. Người bị chứng buồn phiền giới có bộ nhiễm sắc thể là nam (46XY) hoặc nữ (46XX), không có bất thường bộ phận sinh dục nhưng lại luôn khát khao được nữ hóa hoặc nam hóa. Chỉ khi được chuyển giới họ mới thấy thoải mái với hình dạng của mình.

Điển hình như anh T. (26 tuổi, ở TP.HCM) là một người đàn ông nhưng luôn khao khát được làm phụ nữ. Theo anh T., từ khi học cấp II anh đã cảm thấy không thích hình dáng của mình. Lúc nào anh cũng cảm thấy mình là nữ chứ không phải nam. Thấy anh có những cử chỉ, biểu hiện, nói năng điệu đà như con gái, rất thích váy đầm, áo hoa, mẹ anh lo lắng đưa anh đi bệnh viện khám. Sau khi khám, xét nghiệm gen, bác sĩ nói cơ thể anh hoàn toàn bình thường và là “đàn ông thứ thiệt”.

Càng lớn anh T. càng muốn có ngoại hình giống phụ nữ. Điều đó khiến anh luôn đau khổ. Anh sang cả Thái Lan tìm hiểu về phẫu thuật chuyển giới và nhờ bác sĩ giúp anh trở thành phụ nữ. Khi biết thời gian điều trị bằng hoocmôn kéo dài, chi phí phẫu thuật chuyển giới tốn 300-400 triệu đồng, anh T. phải tạm gác lại ước ao này vì chưa đủ điều kiện thực hiện.

Điều trị chuyển giới

Theo bác sĩ Dũng, khi muốn chuyển giới bản thân người đó cần gặp bác sĩ, chuyên gia tâm lý để được tư vấn, làm rõ bản thân họ có thuộc nhóm buồn phiền giới thật sự hay thuộc nhóm đồng tính (có khuynh hướng quan hệ tình dục đồng giới). Các bác sĩ còn tư vấn những khó khăn sẽ gặp phải khi chuyển giới cũng như thử sống với giới tính mới.

Khi xác định thật sự muốn chuyển giới thì bác sĩ điều trị hoocmôn thay thế (toàn phần hoặc một phần) để tạo ra sự thay đổi về mặt sinh lý và cơ thể. Với nữ muốn trở thành nam sẽ được chỉ định uống hoặc tiêm androgen.

Với nam muốn trở thành nữ sẽ chỉ định estrogen, progesterone. Thời gian sử dụng hoocmôn trong khoảng 6 tháng đến 1-2 năm. Khi điều trị hoocmôn để chuyển giới nữ sang nam: giọng nói sẽ trầm đi, âm vật tăng kích thước, lông ở mặt và cơ thể mọc nhiều lên, không còn kinh nguyệt, mô vú, âm đạo teo đi, giảm tỉ lệ mỡ cơ thể so với khối lượng cơ bắp.

Ở người chuyển giới nam sang nữ: vú sẽ phát triển to ra, giảm chức năng cương dương, tinh hoàn teo lại, giảm sản xuất tinh trùng, râu lông mọc ít hơn, tăng tỉ lệ mỡ cơ thể so với khối lượng cơ bắp. Mức độ và thời gian thay đổi khi sử dụng hoocmôn thay thế rất đa dạng, tùy từng người nhưng những thay đổi này sẽ lần lượt xảy ra trong thời gian điều trị.

Sau điều trị hoocmôn, khi các thay đổi về tâm sinh lý của người chuyển giới ổn định mới phẫu thuật sửa cơ quan sinh dục để một người trở thành nam hoặc nữ hoàn toàn. Khi đã cắt cơ quan sinh dục, người chuyển giới phải dùng hoocmôn thay thế suốt đời.

“Việc sử dụng hoocmôn nam hóa, nữ hóa phải được chỉ định, kiểm soát và theo dõi bởi bác sĩ vì có nhiều tác dụng phụ như tăng men gan, đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh lý tim mạch... Ngoài ra, hoocmôn nữ hóa còn có thể gây huyết khối tĩnh mạch, sỏi mật, tăng cân, triglycerid máu cao, khối u tuyến yên; hoocmôn nam hóa có thể gây bệnh lý đa hồng cầu, tăng cân, rụng tóc, ngưng thở lúc ngủ, tăng mỡ máu, giảm mật độ xương, ung thư vú, tử cung, buồng trứng...” - bác sĩ Dũng lưu ý.

Đối diện nhiều khó khăn

Theo bác sĩ Dũng, khi thực hiện chuyển giới sẽ phải đối diện rất nhiều khó khăn bởi chuyển giới là thay đổi toàn bộ hồ sơ pháp lý, thay đổi hoàn toàn một người.

Sau khi phẫu thuật chuyển giới, người chuyển giới còn có thể gặp những khó khăn như không được cộng đồng chấp nhận, “mất” gia đình hoặc bạn bè, mất việc làm và bị các tác dụng phụ của hoocmôn thay thế.

Bác sĩ Dũng cho biết tuy Bộ luật dân sự 2015 cho phép chuyển giới nhưng do chưa có luật chuyển đổi giới tính và thông tư hướng dẫn nên các cơ sở y tế chưa thể tiếp nhận người có nhu cầu chuyển giới.

Nhiều người phải ra nước ngoài chuyển giới với nhiều rủi ro do không đảm bảo an toàn, không ai chịu trách nhiệm khi bị tai biến, biến chứng. Khi đi họ đi bằng máy bay nhưng chuyển giới xong họ phải về chui bằng đường tiểu ngạch do không thể qua cửa khẩu với hai hình dạng và gương mặt khác nhau hoàn toàn.

Trên thực tế còn nhiều vấn đề đặt ra và bàn cãi trong chính giới chuyên môn như cơ sở y tế nào được phép điều trị hoocmôn thay thế và phẫu thuật chuyển giới, ai là người sẽ điều trị, phải có chứng chỉ thế nào, thành lập hội đồng giám định y khoa trước phẫu thuật chuyển giới ra sao...

Có thể nói phẫu thuật chuyển giới là khiến một người biến đổi hoàn toàn từ thể chất lẫn tinh thần, ảnh hưởng cả sức khỏe và tuổi thọ cũng như tác động về mặt xã hội, luật pháp. Cho nên cần có hành lang pháp lý để người bị chứng buồn phiền giới được chuyển giới an toàn tại các bệnh viện hợp pháp.