Tiết học ngoại khóa về bảo vệ môi trường của học sinh lớp 4 Trường tiểu học Hồ Văn Huê, Q.Phú Nhuận, TP.HCM - Ảnh: NHƯ HÙNG

Từng tham dự một buổi sinh hoạt đầu tuần tại Trường THCS Âu Lạc (phường 4, quận Tân Bình, TP.HCM), bà Đỗ Thị Thanh Huyền - giám đốc một dự án về môi trường - kể lại câu chuyện thú vị khi bà thấy toàn bộ học sinh của trường này đã chủ động mang hộp xôi, chai nước, tờ rơi bỏ vào thùng rác và trả lại sân trường sạch sẽ sau buổi sinh hoạt.

Tiết học về môi trường tại thư viện

Để tạo được thói quen nói trên, tập thể giáo viên Trường THCS Âu Lạc đã triển khai bền bỉ và tâm huyết chương trình “3T trong trường học” (mô hình giáo dục truyền thông về phân loại chất thải bao gồm tái sử dụng, tiết giảm, tái chế).

Đây cũng là mô hình giải pháp tiêu biểu được giới thiệu tại hội thảo. Mạnh dạn tạo ra tiết học tại thư viện, hiệu trưởng Nguyễn Xuân Đắc cùng cán bộ thư viện, phụ trách Đội, giáo viên chủ nhiệm tham gia đứng lớp dạy các kỹ năng sống cho học sinh.

Nội dung truyền thông môi trường, phân loại rác được triển khai trong 45 phút, học sinh được thực hành phân loại rác thật đã rửa sạch, làm đồ dùng tái chế và trưng bày.

Thầy Đắc cho biết: “Hoạt động được duy trì trong 4 tháng đã tạo được thói quen cho các em”. Trước nỗi lo lắng về vấn đề kinh phí và thời gian thực hiện, ông cũng cho rằng: “Điều cốt lõi là có quyết tâm làm hay không, còn kinh phí không phải vấn đề lớn.

Chúng tôi còn có thêm kinh phí hỗ trợ cho nhân viên phục vụ, khi họ thu gom rác tái chế và bán được mà không mất công phân loại, làm sạch rác... do học sinh đã làm trước đó. Cũng có ý kiến cho là tiết học như vậy nên có kinh phí để trả thù lao.

Nhưng tại sao? Chúng tôi đứng lớp, truyền đạt cảm hứng cho các em mà không cần có thêm thù lao, chỉ cần tất cả các lớp đều được tham gia đầy đủ tiết học thư viện, như một môn học bình thường”.

Từ năm 2013 đến nay, chương trình “3T trong trường học” chỉ mới thí điểm thành công tại 4 trường ở quận Tân Bình và Bình Thạnh, tiếp cận khoảng 3.400 học sinh. Tại TP.HCM, phổ biến hơn vẫn là mô hình “Trường học xanh - sạch - đẹp”.

Nhiều giáo viên, nhân viên phòng giáo dục tham dự hội thảo cũng chia sẻ các mô hình giúp duy trì kinh phí để thực hiện “3T trong trường học”, như đấu giá sản phẩm tái chế của học sinh, hay kêu gọi tài trợ từ phụ huynh và mạnh thường quân để xây dựng “Trường học xanh - sạch - đẹp”, thay mới thiết bị tiết kiệm điện, đầu tư mảng xanh, tạo điều kiện để học sinh thu gom giấy vụn bán lấy kinh phí làm vườn...

Lắng nghe câu hỏi của trẻ em

Tổng kết hoạt động truyền thông, giáo dục môi trường trong những năm gần đây, bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh - phó giám đốc Quỹ bảo vệ môi trường - điểm lại chương trình “Ngày hội tái chế rác thải TP.HCM” từ năm 2008, chương trình “3T trong trường học”, mô hình truyền thông học đường về bảo vệ môi trường, chương trình giảm sử dụng túi nilông, chương trình nước sạch vì sức khỏe và vệ sinh học đường...

Đó là chưa kể các chương trình giáo dục được xã hội hóa bởi các đơn vị ngoài nhà nước. Phần lớn hoạt động tuyên truyền tập trung vào học sinh tiểu học và trung học cơ sở, “vì đây là đối tượng dễ tiếp thu cái mới, dễ hình thành ý thức, thói quen tốt nếu được định hướng đúng đắn. Các em cũng là những tuyên truyền viên tích cực tác động đến các thành viên khác trong gia đình về môi trường” - bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, phó giám đốc Sở Tài nguyên - môi trường, phát biểu.

Ông Trần Phong, cục trưởng Cục Môi trường miền Nam, nói thêm:

“Để thực hiện một giải pháp về môi trường cần có nhiều công cụ: truyền thông, kinh tế, kỹ thuật và cần nhiều cơ quan vào cuộc, chứ không chỉ là một em bé phân loại rác bỏ vào thùng ngay tại trường.

Có nhiều vấn đề môi trường đặt ra làm chúng ta cảm thấy rất nóng ruột, và nghĩ liệu tương lai có còn môi trường sạch và xanh để sống nữa hay không? Học sinh có tiếng nói của mình.

Các em có thể hỏi thầy cô, phụ huynh: tại sao con thu gom rác, làm bao nhiêu sáng kiến mà ngoài kia mọi người lại để dơ bẩn như vậy, trách nhiệm của ai?

Trẻ em có thể đề xuất sáng kiến với người lớn. Như ở các nước phát triển, các CLB trẻ em có rất nhiều sáng kiến về bảo vệ môi trường. Nếu người lớn không làm, các cháu làm. Cứ thử xem!”.