Một bạn đọc gửi đến Tuổi Trẻ Online câu hỏi: "Nhà tôi ở phường Vũng Tàu, TP.HCM. Hàng xóm cách nhà tôi 1 căn có 2 xe hơi và thường xuyên đậu xe dưới lòng đường chắn trước nhà tôi. Một chiếc đậu trước cửa nhà họ, một chiếc họ đậu trước cửa nhà tôi. 

Việc này làm ảnh hưởng đến ra vào, đi lại và sinh hoạt của nhà tôi. Sự việc diễn ra đã nhiều năm. Tôi đã qua nói chuyện và họ nói rằng đường của Nhà nước, họ muốn đậu sao thì đậu. Họ nói vậy có đúng không, và gia đình tôi phải làm sao?".

Thạc sĩ Ngô Gia Hoàng, giảng viên Trường đại học Luật TP.HCM, cho biết thực trạng phổ biến tại nhiều khu dân cư đô thị hiện nay là ô tô dừng, đỗ ngay trước cửa nhà dân gây cản trở ra vào, giao nhận hàng hóa. 

Không phải muốn đậu xe sao thì đậu

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng xuất phát từ tình trạng thiếu chỗ đậu xe, nhận thức chưa đầy đủ về quy định pháp luật, cùng với ý thức kém, thiếu văn minh...

Thực tế, việc dừng đỗ tùy tiện không chỉ gây cản trở sinh hoạt, phát sinh mâu thuẫn láng giềng, làm mất mỹ quan đô thị mà còn tiềm ẩn nguy cơ ùn tắc, mất an toàn giao thông.

Theo Luật Đất đai 2024, lòng đường, vỉa hè là đất giao thông thuộc nhóm đất hạ tầng kỹ thuật, do Nhà nước quản lý và sử dụng vì lợi ích công cộng. 

Mặc dù đường phố là nơi công cộng nhưng người dân chỉ được quyền tham gia giao thông và dừng, đỗ xe theo đúng quy định của pháp luật chuyên ngành. 

Việc đậu xe trước cửa nhà người khác nếu sai vị trí, sai cách hoặc gây cản trở lối ra vào, ảnh hưởng đến giao thông đều bị coi là vi phạm và có thể bị xử phạt.

Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 quy định khi dừng, đỗ xe, người điều khiển phương tiện không được làm ảnh hưởng đến người đi bộ và các phương tiện khác, phải tuân thủ nguyên tắc an toàn, không gây cản trở, không che khuất tầm nhìn, chấp hành biển báo, vạch kẻ đường, tín hiệu giao thông.

Luật cũng liệt kê các trường hợp cấm dừng xe, đậu xe như: trên phần đường xe chạy của đường cao tốc; trên cầu, hầm; trong phạm vi 5m trước, sau cổng cơ quan, tổ chức; nơi che khuất tầm nhìn; phần đường dành cho người đi bộ qua đường...

Đối chiếu với các quy định trên có thể thấy pháp luật hiện hành chỉ quy định cấm dừng, đỗ "trước cổng và trong phạm vi 5m hai bên cổng cơ quan, tổ chức có bố trí đường cho xe ra vào", mà không có quy định riêng cấm đậu xe trước cửa nhà người dân.

Do đó, việc đậu xe trước cửa nhà người khác không hẳn là vi phạm pháp luật.

Hành vi đậu xe trước cửa nhà dân chỉ bị coi là vi phạm trong hai trường hợp: 

- Gây cản trở trực tiếp đến giao thông chung hoặc xâm phạm lối đi hợp pháp (chắn ngang gara, chặn hẳn lối ra vào), là hành vi cản trở người và phương tiện tham gia giao thông, xâm phạm quyền về lối đi chính đáng.

- Hoặc vị trí dừng, đỗ này thuộc các khu vực pháp luật quy định không được dừng xe, đỗ xe. 

Ngoài hai trường hợp trên, việc đậu xe trước cửa nhà dân, nếu tuân thủ đúng quy định về an toàn giao thông, về nguyên tắc không bị coi là vi phạm pháp luật. 

Mặt khác như đã dẫn Luật Đất đai 2024 ở trên thì lòng đường, vỉa hè là đất công cộng do Nhà nước quản lý, không thuộc quyền sử dụng riêng của hộ gia đình có nhà mặt tiền.

Người dân không thể coi phần diện tích trước cửa nhà mình là "của riêng" để ngăn cản người khác dừng, đỗ hợp pháp.

Ưu tiên biện pháp mềm dẻo khi xảy ra mâu thuẫn, tranh chấp để giữ hòa khí láng giềng

Dù không trái luật, nhưng việc thường xuyên đậu xe chắn ngay trước cửa nhà người khác, nhất là vào giờ sinh hoạt, giao nhận hàng hóa, gây bất tiện cho chủ nhà là thiếu tinh tế, thiếu tôn trọng hàng xóm.

Trong thực tế, mâu thuẫn lớn thường không bắt nguồn từ luật, mà từ cách ứng xử thiếu nhường nhịn, thiếu tôn trọng không gian sống chung. 

Pháp luật hiện hành ưu tiên quản lý theo tiêu chí bảo đảm an toàn, thông suốt giao thông công cộng, chứ chưa bảo vệ tuyệt đối "quyền tiện lợi" của hộ gia đình mặt tiền đường.

Do đó, trong thực tế, phần lớn các xung đột "đậu xe trước cửa nhà" phải được giải quyết bằng thỏa thuận, ứng xử cộng đồng, hoặc nhờ chính quyền địa phương hòa giải, hơn là trông chờ vào chế tài "cứng" từ pháp luật.

Trong trường hợp hàng xóm thường xuyên đậu xe trước cửa nhà, cách xử lý tốt nhất là ưu tiên giải pháp mềm dẻo để giữ hòa khí láng giềng. Gia đình nên trao đổi trực tiếp, phân tích những bất tiện như việc xe ra vào bị cản trở, khách đến không có chỗ dừng, hay ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.

Có thể gắn thêm biển nhắc nhở: "Không đỗ xe chắn lối ra vào" hoặc đề xuất các cơ quan chức năng kẻ vạch, bố trí chỗ đậu xe, vừa tạo sự rõ ràng, vừa hạn chế tranh chấp. Những bước này thể hiện tinh thần tôn trọng và thiện chí, dễ đạt được sự đồng thuận.

Nếu sau nhiều lần nhắc nhở mà tình trạng vẫn tiếp diễn, gia đình có thể nhờ tổ dân phố, công an khu vực hoặc UBND phường đứng ra hòa giải, làm việc trực tiếp với hàng xóm.

Trong trường hợp hành vi đỗ xe đã trực tiếp ngăn cản lối ra vào hợp pháp, người dân có thể đề nghị cơ quan chức năng xử lý theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 và Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính.

Trường hợp phát sinh thiệt hại cụ thể, người dân có quyền yêu cầu bồi thường theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015. 

Dừng xe vô nhà ở đường cấm dừng, đỗ xe có bị phạt không?

Ở những tuyến đường cấm dừng, đậu xe thì khi người dân đi xe ô tô và dừng xe để vô nhà có bị phạt không?