Nhiều ý kiến cho rằng để đạt mục tiêu phát triển nhanh, bền vững, Việt Nam cần bứt phá về đổi mới sáng tạo, hoàn thiện thể chế và phát huy sức mạnh con người.

Phó giáo sư, tiến sĩ Hà Quý Quỳnh, Ban Tổ chức cán bộ và Kiểm tra (Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cho rằng dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là trụ cột phát triển thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược và tinh thần đột phá của Đảng trong bối cảnh toàn cầu đang bước vào kỷ nguyên số.

Đại hội XIV của Đảng đã lựa chọn bốn trọng tâm chuyển đổi gồm chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi cơ cấu, chất lượng nguồn nhân lực.

Đây là các trụ cột có tính khả thi cao, mang ý nghĩa chiến lược, giúp Việt Nam phát triển nhanh, bền vững trong thời kỳ mới.

Phó giáo sư Hà Quý Quỳnh phân tích chuyển đổi số là yêu cầu cấp bách để thúc đẩy các dòng chảy trong xã hội hiện đại, từ tri thức, thông tin, hàng hóa đến tài chính và dịch vụ, nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả và năng lực cạnh tranh quốc gia.

Chuyển đổi xanh là xu hướng tất yếu, hướng tới mô hình phát triển hài hòa với thiên nhiên, xây dựng môi trường sống cân bằng và bền vững.

Chuyển đổi năng lượng giữ vai trò trung tâm, giúp tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển bền vững, giảm phát thải và thích ứng biến đổi khí hậu.

Chuyển đổi cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố quyết định để ba chuyển đổi trên trở thành hiện thực vì con người vừa là trung tâm vừa là chủ thể của mọi tiến trình phát triển.

Từ thực tiễn hoạt động tại Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Phó giáo sư Hà Quý Quỳnh cho rằng để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thực sự trở thành động lực trung tâm, cần thấm nhuần một số nguyên tắc nền tảng.

Trước hết, phải lấy nghiên cứu cơ bản làm nền tảng cho mọi hoạt động khoa học và công nghệ, bởi đó là cơ sở để giải quyết các vấn đề lâu dài. Đầu tư cho con người và tri thức là đầu tư cho tương lai.

Tiếp đó, cần đổi mới cơ chế quản lý và đầu tư khoa học, tạo môi trường thuận lợi để các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân tự chủ nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa kết quả. Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cần được coi là phương pháp chính để hiện thực hóa mục tiêu phát triển.

Việc đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các nhóm công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, năng lượng mới, công nghệ sinh học, vật liệu tiên tiến, bán dẫn và tự động hóa.

Cùng với đó, cần có các công cụ đầu tư linh hoạt, phù hợp với điều kiện của Việt Nam để khuyến khích khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ hơn vào nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

Theo Phó giáo sư Hà Quý Quỳnh, Việt Nam nên hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, trong đó viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp gắn kết chặt chẽ, chia sẻ dữ liệu và kết quả nghiên cứu, tạo ra chuỗi giá trị tri thức, sản xuất, thương mại hóa.

Mô hình này sẽ thúc đẩy các sản phẩm khoa học có giá trị ứng dụng cao, góp phần tăng năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Do đó, muốn phát triển nhanh và bền vững, phải lấy con người làm trung tâm, tri thức làm nền tảng và đổi mới sáng tạo làm đột phá chiến lược. Đầu tư cho khoa học là đầu tư có tầm nhìn dài hạn nhất.

Từ góc nhìn cơ sở, ông Nguyễn Xuân Tùng, Bí thư Chi bộ 41 thuộc Đảng bộ phường Ba Đình, cho rằng chủ đề Đại hội XIV của Đảng thể hiện tầm nhìn khái quát, nêu bật vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng trong công cuộc xây dựng đất nước dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh.

Chủ đề đại hội là lời hiệu triệu khơi dậy khát vọng và niềm tin của toàn dân vào con đường phát triển đất nước.

Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng đã có đổi mới rõ rệt về kết cấu, khi tích hợp ba báo cáo lớn gồm Báo cáo chính trị, Báo cáo kinh tế, xã hội và Báo cáo tổng kết công tác xây dựng Đảng. Cách làm này giúp văn kiện ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thực hiện, thể hiện tư duy đổi mới trong lãnh đạo, chỉ đạo.

Nội dung của Báo cáo chính trị thể hiện quyết tâm cao trong xây dựng và hoàn thiện thể chế phát triển nhanh, bền vững, tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông mọi nguồn lực, phát huy tối đa động lực sáng tạo.

Việc xác định mô hình tăng trưởng mới, trong đó khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính, cùng với phát triển kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế, được ông đánh giá là bước tiến đột phá phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Theo ông Nguyễn Xuân Tùng, dự thảo Chương trình hành động của Ban Chấp hành Trung ương Đảng cũng thể hiện rõ quyết tâm đổi mới, với các nội dung về hoàn thiện thể chế chính trị, kinh tế, văn hóa, con người, quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu, tăng cường quốc phòng, an ninh và đối ngoại.

Đây là dấu hiệu cho thấy sự chuyển biến mạnh mẽ từ chủ trương sang hành động, khắc phục tình trạng chậm thể chế hóa chính sách.

Bên cạnh đó, dự thảo Báo cáo chính trị cần làm rõ hơn nguyên nhân gốc rễ của các hạn chế, yếu kém trong thời gian qua, nhất là trong công tác tổ chức bộ máy và thể chế kinh tế.

Bộ máy quản lý nhà nước và chính quyền địa phương vẫn cần tiếp tục sắp xếp theo hướng "tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả", bảo đảm sự thông suốt, giảm tầng nấc trung gian, tăng hiệu quả điều hành.

Đối với công tác cán bộ, cần đổi mới quy trình ứng cử, bầu cử, bổ nhiệm và miễn nhiệm các chức danh lãnh đạo, quản lý ở mọi cấp, bảo đảm minh bạch, công bằng, dựa trên năng lực và kết quả thực tế.

Cùng với đó, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế tư nhân bình đẳng, khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, sáng tạo để huy động sức dân, nguồn lực xã hội phục vụ phát triển đất nước.

Mời bạn đọc xem toàn văn nội dung dự thảo các văn kiện Đại hội Đảng XIV tại các link dưới đây và gửi ý kiến góp ý về Tuổi Trẻ Online.