Đất đắp nền đường chiếm 15 - 25% giá trị hợp đồng gói thầu nhưng không thuộc vật liệu được điều chỉnh giá nhưng giá đất tại các gói thầu đều tăng cao - Ảnh thi công nền đường cao tốc Mai Sơn - quốc lộ 45

"Bão giá" vật liệu làm tăng 20 - 30% giá trị hợp đồng

Trong kiến nghị gửi các cấp thẩm quyền ngày 14-7, Hiệp hội các nhà thầu đại diện cho 21 nhà thầu thi công dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 cho biết dịch COVID-19, khan hiếm vật liệu và "bão giá" các loại vật liệu chính khiến họ đối mặt nguy cơ phá sản, dự án có nguy cơ vỡ tiến độ.

Ngoài khó khăn do đại dịch COVID-19 cần xác định thuộc trường hợp bất khả kháng theo đúng hợp đồng, khó khăn thứ hai mà các nhà thầu gặp phải ngay sau khi khởi công dự án là khan hiếm nguồn cung đất đắp nền đường.

Khó khăn lớn nhất mà các nhà thầu gặp phải là tình trạng nhiều loại vật liệu chính như: thép, đất đắp, đá, cát, bêtông nhựa, ximăng… và xăng dầu tăng giá đột biến ngay sau khi các dự án khởi công và tiếp tục leo thang.

Đến nay đất đắp tăng khoảng 30 - 50% (có gói thầu tăng 154%), cát vàng tăng 15 - 40% (có gói thầu tăng 187%), nhựa đường tăng 35 - 50%, đá đổ bêtông nhựa tăng 20 - 55%, đá dăm loại 1 tăng 30 - 45% (có gói thầu tăng 129%), dầu diesel tăng 138 - 163%, thép tăng 40 - 50% (có thời điểm tăng 70%), ximăng tăng 20 - 35%... 

Hiện tại các đơn vị vận chuyển thông báo sẽ tăng cước khoảng 30 - 40%.

Ngoài ra, đất đắp nền đường không được điều chỉnh giá theo hợp đồng dù mỗi gói thầu cần vài triệu m³ đất đắp (chiếm giá trị từ 15 - 25% giá trị hợp đồng) càng làm tăng thua lỗ cho nhà thầu.

Thi công cầm chừng: nhà thầu phá sản nhanh, dự án vỡ tiến độ

Các biến động vật liệu trên (chưa tính biến động máy thi công, nhân công) làm tăng khoảng 20 - 30% so với giá trị hợp đồng. Việc này khiến đơn giá thanh toán cho khối lượng hoàn thành không đủ để mua vật tư, vật liệu khi bên bán vật liệu đều yêu cầu thanh toán 100% trước khi nhận hàng.

Các nguyên nhân trên khiến nhiều nhà thầu mất cân đối nghiêm trọng dòng tiền, suy kiệt về tài chính và đang trên bờ vực phá sản, tiền thanh toán từ chủ đầu tư không đủ trang trải chi phí thi công vì đã chạm ngưỡng hạn mức vay ngân hàng để bù đắp thiếu hụt dòng tiền. 

Thực tế trong 3 - 4 tuần trở lại đây, tại nhiều dự án, các nhà thầu đã không thể duy trì được tiến độ công việc cao như trước đây.

Thi công hầm Trường Vinh tại dự án cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu

Theo các nhà thầu, ba dự án phải hoàn thành trong năm 2022 đã bước sang thi công móng, mặt đường. Các hạng mục này có yêu cầu khắt khe về kỹ thuật, giá trị lớn, đòi hỏi nguồn vốn lưu động lớn. Nếu không có giải pháp kịp thời của các cấp có thẩm quyền trong thời gian ngắn sắp tới, nguy cơ vỡ tiến độ tại các dự án là hiện hữu.

Để hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho nhà thầu, giúp cải thiện dòng tiền để thúc đẩy tiến độ thi công, các nhà thầu kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Kinh tế Quốc hội, Thủ tướng, Phó thủ tướng Lê Văn Thành, các bộ: Giao thông vận tải, Xây dựng, Kế hoạch và đầu tư xem xét chấp thuận:

Đối với các gói thầu xây lắp thuộc dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 thực hiện theo hình thức đầu tư công: được áp dụng khoản 4, khoản 5, điều 27, nghị định số 10/2021/NĐ-CP về quản lý chi phí đầu tư xây dựng. 

Bộ Giao thông vận tải thuê tư vấn căn cứ thực tế biến động giá nhựa đường, sắt thép, cát, đá, ximăng trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng, xây dựng giá tại chân công trình và chỉ số giá riêng cho các gói thầu làm cơ sở tính toán điều chỉnh giá cho nhà thầu nhằm bù đắp một phần thiệt hại do biến động giá. 

Bổ sung đất đắp nền đường vào công thức điều chỉnh giá hợp đồng vì đất đắp chiếm tỉ trọng từ 15 - 25% giá trị gói thầu…

Bộ Xây dựng kiểm tra và đề nghị các địa phương khảo sát, xây dựng và công bố đơn giá nhân công sát với biến động thực tế hiện nay làm cơ sở xác định chỉ số nhân công phục vụ tính toán điều chỉnh giá theo hợp đồng;

Đối với các dự án cao tốc Bắc - Nam đang thực hiện theo phương thức đối tác công - tư (hợp đồng BOT): cho phép được điều chỉnh giá hợp đồng dự án khi chỉ số trượt giá vật liệu, nhiên liệu trong thời gian xây dựng dự án vượt quá chỉ số trượt giá đã tính toán trong tổng mức đầu tư của dự án và điều chỉnh tổng mức đầu tư trong trường hợp chi phí trượt giá làm vượt tổng mức đầu tư.

'Bão giá' tàn phá giấc mơ người xây nhà

TTO - Trong cơn "bão giá" vật liệu xây dựng hiện nay, không chỉ những dự án, công trình lớn rơi vào cảnh mất kiểm soát chi phí mà ngay cả những chủ thầu xây dựng nhỏ, chuyên thi công nhà dân sinh cũng lao đao, tìm mọi cách để xoay xở.