Phóng to

Vụ sát hại 15 học sinh tại Trường trung học Columbine ở Littleton, Colorado

Sau buổi trình chiếu, khán giả (trong đó có nhiều gương mặt quen thuộc như công chúa Monaco) đã đứng dậy vỗ tay suốt 20 phút – sự tán thưởng chưa từng có trong lịch sử Cannes.

Theo giám đốc LHP Cannes Thierry Fremaux (Hollywood Reporter 18-5-2004). Fahrenheit 9-11 không là phim hành động giật gân hay tình cảm mùi mẫn. Nó là một phim tài liệu khô khan và thậm chí rất sốc, với nội dung “nhạy cảm” đến mức không hãng nào dám nhận phát hành tại thị trường Mỹ…

Fahrenheit 9-11 mở đầu bằng vài chi tiết về chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2000 với chiến thắng nhiều tranh cãi của ứng cử viên George W. Bush. Tiếp đó, phim chuyển sang đề tài chính: Bush và sự kiện 11-9-2001. Không có cảnh máy bay đâm vào tòa tháp Trung tâm Thương mại thế giới (New York) nhưng hiệu quả âm thanh với tiếng gầm rú máy bay đã được sử dụng. Kế đó là những giọt nước mắt trên hàng triệu khuôn mặt công chúng bàng hoàng trong tâm trạng sửng sốt lẫn kinh hãi tột đỉnh. Và rồi đến phần mổ xẻ mối quan hệ bí mật giữa gia đình Bush và hoàng gia Saudi Arabia.

Tuy nhiên, đây chỉ là điểm chấm phá. Phần quan trọng hơn nằm ở chỗ các tình tiết hậu trường cho thấy quan hệ lịch sử giữa gia đình Bush và gia đình Bin Laden kéo dài trong ba thập niên. Tác giả Fahrenheit 9-11 cũng lần đầu tiên trình chiếu cảnh gia đình Bin Laden lục tục khăn gói di tản khỏi Mỹ (vài ngày sau sự kiện 11-9) với sự giúp đỡ từ bên trong Nhà Trắng! Gây sốc hơn Bowling for Columbine (Oscar 2003) với Fahrenheit 9-11, Michael Moore đã thọc dao vào tim đen của Tổng thống Bush.

Không chỉ sự kiện 11-9, Michael còn trình bày hình ảnh bi thảm của trẻ em Iraq chết vì chiến tranh với thi thể cháy đen như than, cùng hình ảnh binh lính Mỹ bị thương. Nhìn vấn đề ở góc độ báo chí và cập nhật thời sự, Michael Moore còn chiếu cảnh một số lính Mỹ ngược đãi tù binh Iraq hoặc cười nham nhở trước thi thể lính Iraq…

Đặt tựa theo quyển Fahrenheit 451 của Ray Bradbury (nói đến nhiệt độ cần có để tiêu hủy sách trong một xã hội chống chủ nghĩa duy tâm), Michael Moore gọi Fahrenheit 9-11 là “thứ nhiệt độ thiêu hủy tự do”. Và bởi sức nóng của nhiệt độ này, không hãng phim nào dám tung nó ra thị trường Mỹ (đặc biệt trong mùa chính trị nhạy cảm với chiến dịch bầu cử tổng thống Mỹ), ít nhất ở thời điểm hiện tại.

Mùa xuân năm ngoái, Icon Productions (của Mel Gibson) đã từ chối “dính dáng” Michael Moore. Cuối cùng, Miramax Films (phân nhánh Walt Disney) mới nhảy vào, với hợp đồng bỏ vốn 6 triệu USD và nhận phát hành tại thị trường Bắc Mỹ.

Tuy nhiên, đến nay, hai ông chủ Miramax (anh em Harvey và Bob Weinstein) vẫn tiếp tục “đấm đá” với giới điều hành Walt Disney để Fahrenheit 9-11 được phát hành vào dịp quốc khánh Mỹ (ngày 4-7) như ý Michael. Theo lời Michael Moore, Walt Disney không phát hành thật ra do lo ngại không còn được bao che trốn thuế cho hoạt động kinh doanh công viên chủ đề tại Florida, nơi Jeb Bush (em Tổng thống Bush) ngồi ghế thống đốc.

Trên trang web của mình, Michael cho biết thêm một tháng sau khi phim được bấm máy và Michael ký được hợp đồng với Miramax, chủ tịch Walt Disney, Michael Eisner, đã gặp người đại diện Ari Emanuel, bày tỏ sự tức giận trước hợp đồng Miramax, khẳng định rằng Fahrenheit 9-11 không bao giờ được phát hành qua bất kỳ hãng nào thuộc Walt Disney – dù cá nhân Eisner chưa từng xem phân cảnh nào hoặc thậm chí đọc kịch bản. Eisner cũng nói thêm ông không muốn làm phật lòng Jeb Bush...

Fahrenheit 9-11 không đề cập đến vấn đề hoàn toàn mới. Báo chí Mỹ đã nói nhiều đến mối liên hệ giữa Bush và (gia đình) Bin Laden, về quan hệ (dầu hỏa) “môi hở răng lạnh” giữa Mỹ và Saudi Arabia, về loạt thương vụ trong bóng tối giữa George W. Bush thời làm thống đốc Texas với nhiều thành viên hoàng gia Saudi Arabia.

Điểm tạo ra sự khác biệt giữa những bài báo và bộ phim của Michael Moore là ở chỗ, Fahrenheit 9-11 cho thấy nền văn hóa Mỹ đã phản ứng trước chính sách Nhà Trắng như thế nào, như từng thấy ở thái độ văn hóa trong giới hoạt động nghệ thuật Mỹ thời phản chiến chống chiến tranh VN. Đó là lý do tại sao người ta lo sợ Fahrenheit 9-11 có nguy cơ đốt cháy xã hội và tâm lý công chúng Mỹ, trong khi sức nóng từ chảo lửa Iraq đã và đang cháy bén đến Washington!