Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu vừa niêm phong phân xưởng nhuộm của Công ty TNHH Meisheng Textiles Việt Nam (tại cụm công nghiệp Ngãi Giao, huyện Châu Đức). Đây là lần thứ sáu doanh nghiệp này bị niêm phong vì những vi phạm về bảo vệ môi trường kể từ khi đi vào hoạt động năm 2008.

Không chỉ thế, các đoàn thể của tỉnh cũng đang giúp 33 hộ dân nuôi cá bè trên sông Chà Và ở xã Long Sơn, TP Vũng Tàu kiện ra tòa 14 doanh nghiệp xả thải làm cá nuôi của họ chết.

Việc đóng cửa phân xưởng nhuộm Meisheng hay “đồng hành” với người dân khởi kiện doanh nghiệp xả thải phần nào cho thấy chính quyền nơi đây đã nhận ra hậu quả nguy hại của nó. Nhưng đó là quy trình ngược.

Quy trình xuôi phải là với trách nhiệm quản lý nhà nước, chính quyền kiểm soát chặt đầu vào, không để xảy ra các nguồn phát sinh ô nhiễm, không để xảy ra hậu quả rồi mới xắn tay vào giải quyết.

Muốn vậy, nhà quản lý phải thật sự có trách nhiệm với cộng đồng, phải hiểu về những hậu quả nghiêm trọng đối với xã hội khi xảy ra thảm họa môi trường.

Nhưng có lẽ ít nơi nhận ra được điều này. Vì thế mới có chuyện giám sát, kiểm tra, thanh tra về môi trường hời hợt. Đã có hàng loạt vụ xả thải nổi cộm xảy ra mà hậu quả của nó đến nhiều năm sau vẫn chưa khắc phục được.

Tháng 9-2008, Vedan xả nước thải ra sông Thị Vải làm con sông này ô nhiễm nghiêm trọng; tháng 8-2011, nhà máy xử lý nước thải tập trung của Khu công nghiệp Long Thành (do Công ty cổ phần Sonadezi Long Thành quản lý) xả thải ra rạch Bà Chèo.

Từ năm 2008 đến nay hầu như năm nào nước thải của Công ty men Mauri La Ngà và Công ty cổ phần Mía đường La Ngà (huyện Định Quán, Đồng Nai) cũng gây ô nhiễm, làm cá chết hàng loạt trên sông La Ngà.

Từ ngày 4 đến 7-5, trên sông Bưởi (huyện Thạch Thành, Thanh Hóa), cá chết như ngả rạ, bước đầu một công ty mía đường thừa nhận đã xả nước thải chưa qua xử lý ra thượng nguồn sông Bưởi...

Chúng ta thấy gì qua hàng loạt vụ xâm hại môi trường xảy ra vừa qua từ sông Chà Và, La Ngà đến sông Bưởi?

Đó là sự lúng túng, thiếu nhất quán trong việc thẩm định và cấp phép các dự án đầu tư cho các nhà máy có hoạt động xả thải nguy hại; sự thiếu kiểm tra, giám sát chuyện xả thải, chất thải, nguồn nước thải của các doanh nghiệp.

Phải chăng việc cấp phép đầu tư cho các dự án và các yêu cầu cần đảm bảo để bảo vệ môi trường đang có vấn đề? Với cách làm như hiện nay, đừng mong chúng ta sẽ phát triển bền vững. Bởi một khi môi trường bị tàn phá, hậu quả của nó gấp ngàn lần lợi ích kinh tế mà nó đem lại.

Cho nên, đừng vì lợi ích nhỏ từ kinh tế mà bỏ qua hậu quả lớn từ việc buông lỏng bảo vệ môi trường. Đã qua rồi cái thời kêu gọi đầu tư bằng mọi giá, bất chấp hậu quả được đánh đổi bằng môi trường, sức khỏe con người.

Đừng để có lúc “giật mình nhìn lại” mới thấy hậu quả khôn lường rồi loay hoay đi giải quyết. Hãy làm theo quy trình xuôi: ngăn chặn nguồn thải gây ô nhiễm, chấm dứt quy trình ngược: đi giải quyết hậu quả.