Điểm sáng

Là một tỉnh duyên hải miền Trung Việt Nam, Quảng Nam sở hữu hai di sản văn hóa thế giới là đô thị cổ Hội An và khu đền tháp Mỹ Sơn, cùng với khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm.

Thời gian qua, doanh thu từ du lịch cũng như từ những dịch vụ hỗ trợ đã thực sự cải thiện cuộc sống của người dân Quảng Nam nói riêng và làm tươi sáng diện mạo kinh tế-xã hội của địa phương nói chung. Không chỉ khai thác di sản Hội An, Mỹ Sơn, ngày càng nhiều điểm đến du lịch của Quảng Nam được đưa vào quy hoạch, đầu tư và quảng bá để làm du lịch như Triêm Tây, Mỹ Sơn, Trà Nhiêu...

Trong 5 năm gần đây, từ năm 2009-2014, Quảng Nam tiếp tục nhận được nhiều dự án hỗ trợ phát triển du lịch, dựa vào khai thác văn hóa địa phương để phát triển du lịch bền vững, qua đó cải thiện sinh kế cho cư dân khu vực nông thôn, miền núi. Tiêu biểu là các dự án tài trợ thông qua các tổ chức UNESCO, ILO, FIDR như: “Xây dựng chiến lược lồng ghép văn hóa và du lịch nhằm phát triển bền vững tỉnh Quảng Nam”, “Tăng cường hoạt động du lịch tại các huyện sâu trong đất liền ở tỉnh Quảng Nam”, “Du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu”.

Từ những dự án bảo tồn hiệu quả, tỉnh Quảng Nam đã giữ được diện mạo của hai di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An và khu đền tháp Mỹ Sơn. Cũng thông qua tài trợ của chính phủ Đan Mạch, khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm được quản lý và phát huy tốt hơn. Đồng thời, chiến lược phát triển du lịch Quảng Nam trở nên rõ ràng hơn nhờ sự giúp sức của các tổ chức quốc tế, đặc biệt là UNESCO.

Sản phẩm thủ công địa phương được xây dựng thương hiệu và tiếp cận thị trường; người dân ở nông thôn, miền núi bắt đầu hưởng lợi từ du lịch thông qua mô hình du lịch cộng đồng tại Zara, Bhờ Hồông, Đhrồông, Mỹ Sơn, Trà Nhiêu, Triêm Tây…

Nhờ đó, lượng khách du lịch đến Quảng Nam tăng hơn 12 lần trong giai đoạn 1999 - 2014, từ hơn 300.000 lượt khách vào năm 1999 lên hơn 3.680.000 lượt khách năm 2014.

Thách thức giữa bảo tồn và phát triển

Tuy vậy, phát triển du lịch cũng có thể mang lại nhiều tác động tiêu cực cả về kinh tế, văn hóa và môi trường cho Quảng Nam nếu không có sự quản lý đúng đắn.

Với một tỉnh có khoảng 350 di tích các loại cùng những giá trị văn hóa phi vật thể phong phú, đặc biệt là hai di sản văn hóa thế giới vốn nhạy cảm với biến đổi khí hậu như Mỹ Sơn và Hội An, công tác bảo tồn văn hóa trong những năm đến còn rất nhiều khó khăn.

Đô thị cổ Hội An cũng đang phải đối diện với những vấn đề không dễ giải quyết như sụt lở ở Cửa Đại, sự xuống cấp của những ngôi nhà cổ đã tồn tại hàng trăm năm… Ngoài ra, lượng khách đông và đều mang lại nguồn thu ổn định cho Hội An; song nếu lượng khách đến quá đông sẽ ảnh hưởng tới chất lượng dịch vụ cũng như tác động tiêu cực tới an ninh, môi trường của đô thị cổ này.

Nguồn nhân lực làm du lịch của Quảng Nam vẫn là một trong những điểm khó. Trừ Hội An với bề dày làm du lịch lâu năm, những địa danh, điểm đến du lịch mới đưa vào khai thác như làng dân tộc Cơ tu, Triêm Tây… người dân bản địa mới bắt đầu làm quen với nghề du lịch, dịch vụ.

Phát triển du lịch một cách bền vững và chuyên nghiệp đang là một thách thức lớn của tỉnh Quảng Nam trong bài toán về bảo tồn văn hóa và bảo vệ môi trường, mà lớn nhất là tìm ra phương án bảo tồn những di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của tiền nhân để lại, đồng thời duy trì tính đa dạng văn hóa hiện có của các dân tộc và bảo vệ môi trường trong giai đoạn bước đầu phát triển kinh tế tại địa phương.

Đặc biệt, việc lựa chọn giữa phục vụ số đông và phục vụ có chọn lọc cũng đang là bài toán đòi hỏi tư duy năng lực quản lý cũng như kiến thức quản trị kinh tế du lịch, quyết định sự tăng trưởng hay thụt lùi của du lịch Quảng Nam trong tương lai.