Đó là dự án khoa học kỹ thuật Hệ thống phân loại rác thông minh tích hợp trí tuệ nhân tạo và cảm biến âm thanh của nhóm học sinh Vũ Ngọc Anh và Vũ Đình Đăng Hiển, Trường THPT Nguyễn Siêu (Hưng Yên).

Đây cũng là một trong 12 dự án được Bộ Giáo dục và Đào tạo trao giải nhất vào ngày 24-3, trong lễ bế mạc và trao giải thưởng Cuộc thi khoa học kỹ thuật quốc gia năm học 2024-2025.

Tuy nhiên có nhiều ý kiến cho rằng dự án này "quá giống" với một sản phẩm đã được một chuyên gia nước ngoài, là Samuel Alexander công bố trên cộng đồng Hackaday.io - một nền tảng trực tuyến quốc tế dành cho cộng đồng kỹ sư, nhà sáng tạo và những người đam mê công nghệ, nơi họ có thể chia sẻ các dự án kỹ thuật, sáng chế và nghiên cứu của mình.

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, một học sinh tại TP.HCM cũng vừa tham dự Cuộc thi khoa học kỹ thuật quốc gia năm học 2024-2025 cho rằng sự "giống giống" thấy rõ ràng nhất là các hình ảnh, biểu đồ trên poster. 

Có ít nhất 3 ảnh trong poster của học sinh Trường THPT Nguyễn Siêu là từ bài viết của Samuel Alexander trên Hackaday.io.

Theo học sinh này, đáng nói đây lại là những hình ảnh, biểu đồ quan trọng nhất trong poster. Bao gồm biểu đồ về hệ thống kết nối điện - điện tử và biểu đồ về các tần số âm thanh của các vật liệu. Hình ảnh chụp trên xuống của kết cấu máy cũng giống với hình ảnh của Samuel Alexander.

"Chưa nói đến những vấn đề khác, poster là một hạng mục chấm điểm trong cuộc thi này. Poster sử dụng quá nhiều hình ảnh không phải của nhóm liệu có đúng luật?", học sinh này nói.

Không dừng lại ở hình ảnh, sản phẩm của nhóm học sinh và Samuel Alexander rất "hao hao". Sản phẩm của Samuel gồm các phần cứng vi điều khiển, cảm biến âm thanh và động cơ - cơ cấu truyền động.

Cụ thể về phần vi điều khiển, Samuel ban đầu dùng Arduino Nano 33 BLE Sense, sau đó nâng cấp lên Arduino Pro Portenta C33 kết hợp với Nicla Voice hoặc Nano 33 BLE Sense để tăng cường khả năng xử lý và kết nối IoT.

Về cảm biến âm thanh, Samuel sử dụng micro tích hợp trên các vi điều khiển như Arduino Nano 33 BLE Sense hoặc Nicla Voice để thu thập dữ liệu âm thanh.

Về động cơ và cơ cấu truyền động có 2 phần chính, gồm đế xoay - động cơ bước 17HS3401 điều khiển việc xoay các ngăn chứa rác để định vị đúng vị trí và cửa bẫy - Servo motor DS3225 điều khiển cửa bẫy mở đóng để rác rơi vào ngăn tương ứng.

Còn theo những thông tin được thiết kế trên poster của nhóm học sinh Trường THPT Nguyễn Siêu, máy cũng bao gồm các phần xử lý trung tâm Arduino, cảm biến âm thanh và động cơ xoay ngăn chứa rác, động cơ mở nắp thùng rác, cùng các mạch điều khiển.

"Rất nhiều điểm giống nhau" 

Một tiến sĩ trong lĩnh vực điện - điện tử tại Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) nhận xét một số điểm giống nhau của hai mô hình.

Thứ nhất, cả hai đều có ý tưởng đều dùng âm thanh để phân loại rác. Hệ thống nhận diện loại rác dựa trên âm thanh phát ra khi rác va chạm vào thùng, thay vì dựa vào hình ảnh hoặc cảm biến khác như trọng lượng hay màu sắc.

Kế đó cả hai đều dùng mô hình học máy (CNN hoặc tương đương) để huấn luyện và nhận diện loại rác thông qua phân tích âm thanh. Đây là điểm độc đáo vì hầu hết các mô hình phân loại rác hiện nay thường dùng camera hoặc cảm biến quang.

Một điểm giống nhau khác, sau khi nhận diện xong, hệ thống đều điều khiển cơ khí (motor, động cơ xoay) để phân loại rác vào các ngăn phù hợp.

"Hai mô hình giống nhau về cốt lõi: đều dùng AI và cảm biến âm thanh để phân loại rác, nhưng khác nhau về quy mô và một số công nghệ phụ trợ. Dự án của Samuel có thiết kế kỹ thuật phức tạp hơn, hướng đến mạng lưới thùng rác thông minh quy mô lớn (giám sát mức đầy, gửi cảnh báo). Còn mô hình Việt Nam hiện tại đơn giản hơn, ưu tiên việc phân loại rác cơ bản trong phạm vi một thùng", chuyên gia nói.

"Tuy nhiên nhìn chung có rất nhiều điểm giống nhau. Trong trường hợp này, tôi nghĩ nên sẽ cần ban tổ chức xác định với các tiêu chí, điều lệ giải của mình xem rằng các em có sao chép hay không", ông nói.

'Dự án được thực hiện trong khoảng 1 năm'

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online chiều 24-3, ông Lê Thanh Tuấn, hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Siêu cho biết các em học sinh tại trường thuộc khu vực nông thôn, thế nhưng những năm qua trường đầu tư rất nhiều cho các em học sinh trong nghiên cứu khoa học.

Cụ thể, mỗi năm trường đều tổ chức Ngày hội STEM và cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp trường. Đồng thời được rất nhiều giải trong kỳ thi ý tưởng khoa học kỹ thuật của tỉnh Hưng Yên tổ chức hằng năm. Với cuộc thi khoa học kỹ thuật do Sở Giáo dục và Đào tạo, nhà trường thường có từ 2 sản phẩm dự thi trở lên mỗi năm.

“Những năm gần đây, nhà trường đã có 2 lần tham gia cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia, trong đó năm 2019 học sinh của trường dự thi được giải tư; năm nay học sinh của trường đoạt giải nhất”, ông Tuấn nói.

Ông Tuấn cho biết dự án Hệ thống phân loại rác thông minh tích hợp trí tuệ nhân tạo và cảm biến âm thanh của nhóm học sinh Vũ Ngọc Anh và Vũ Đình Đăng Hiển, Trường THPT Nguyễn Siêu (Hưng Yên) vừa đoạt giải nhất tại cuộc thi khoa học kỹ thuật quốc gia năm nay là một dự án rất thực tế. 

Dự án được hai em học sinh này cùng giáo viên hướng dẫn Tường Thị Bích Ngọc nghiên cứu, thực hiện dự án trong khoảng 1 năm (từ tháng 7-2024 bắt tay vào thực hiện). Theo ông Tuấn, với vai trò hiệu trưởng, không làm việc trực tiếp với học sinh nên ông chỉ có thể động viên tinh thần cả cô và trò trong thời gian thực hiện nghiên cứu.

“Trong sáng nay qua trao đổi, các em cho biết ý tưởng thực hiện dự án xuất phát rất đơn giản từ thực tế: Hằng ngày thầy cô vẫn nhắc nhở các pin sau khi dùng không phân loại đúng vị trí, rác không để gọn… vì mỗi lớp chỉ có duy nhất 1 thùng rác. Từ đó các em đã nảy ra ý tưởng, mày mò, chế tạo mô hình phân loại rác thải đơn giản để mọi việc được thuận tiện hơn, tận dụng rác thải còn sử dụng được”, ông Tuấn nói.

Theo ông, để hoàn thiện sản phẩm dự thi cấp quốc gia, các em phải bỏ ra rất nhiều thời gian, cùng với sự đam mê đầu tư cho sản phẩm. Ông cho biết sau khi sản phẩm của các em đoạt giải tỉnh, nhà trường cũng đã nói chuyện với gia đình học sinh để động viên các em tiếp tục đầu tư cho sản phẩm nếu có cơ hội tham dự giải quốc gia.

Ông Tuấn cũng cho biết đến chiều 24-3, nhà trường vẫn chưa nhận được bất kỳ thông tin nào về việc dự án học sinh của trường vừa đoạt giải nhất cấp quốc gia có nhiều điểm giống nhau với một sản phẩm nước ngoài.

“Sau khi nhận thông tin từ báo Tuổi Trẻ nhà trường sẽ cùng giáo viên hướng dẫn, giáo viên chủ nhiệm làm việc, tìm hiểu thông tin thêm từ học sinh. Với học sinh thì có thể chưa chia sẻ thông tin trên trong giai đoạn này, bởi các em đang tập trung ôn thi”, ông Tuấn nói.

Thầy giáo 88 tuổi đến Đại học Bách khoa Hà Nội tặng 1 tỉ đồng cho sinh viên nghèo vượt khó

Ở tuổi 88, nhà giáo Bùi Long Biên đã cùng vợ, con, học trò cũ đến Đại học Bách khoa Hà Nội trao tặng 1 tỉ đồng cho sinh viên nghèo vượt khó trong học tập.