Sau hai lần lùi hạn kê đơn thuốc điện tử tại các cơ sở y tế, Bộ Y tế đã đưa lộ trình từ ngày 1-10-2025, tất cả bệnh viện trên cả nước bắt buộc phải kê đơn thuốc điện tử và toàn bộ các cơ sở khám chữa bệnh khác phải thực hiện từ ngày 1-1-2026. 

Có đơn thuốc điện tử (ĐTĐT), người bệnh sẽ dễ dàng lưu trữ đơn thuốc an toàn, tránh mất mát, hư hỏng và hỗ trợ chuyển tuyến, tái khám thuận tiện, không cần mang theo đơn thuốc giấy.

Người bệnh vất vả với đơn thuốc giấy

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, hiện nay tại nhiều bệnh viện đa phần người bệnh vẫn sử dụng đơn thuốc giấy mỗi lần đi khám bệnh. Để các bác sĩ tái khám có thể tra những loại thuốc gì đã từng dùng, bệnh nhân phải lục lại đơn thuốc giấy cũ trong sổ khám bệnh để xem hoặc đưa cho các bác sĩ. Do đó người bệnh than phiền vì bất tiện, đi tái khám nếu không may để lạc mất sổ khám bệnh sẽ không nhớ trước đó đã sử dụng những loại thuốc nào. 

Trên thực tế, nhiều bác sĩ cũng khuyến cáo người bệnh đi khám bệnh mạn tính nên mang theo đơn thuốc cũ để bác sĩ tư vấn.

Mắc bệnh tiểu đường từ nhiều năm nay, bà L.T.H. (77 tuổi, TP.HCM) cứ cách 21 - 28 ngày là phải đến bệnh viện để lấy thuốc. Mỗi lần đến lịch tái khám bà phải cầm theo sổ khám bệnh, khi kê đơn thuốc bác sĩ sẽ in đơn thuốc giấy để kẹp vào mỗi trang sổ khám bệnh.

"Đơn thuốc kẹp dày đặc trong sổ khám bệnh, có cuốn sổ đã không còn trống trang nên phải mua cuốn sổ mới. Tôi phải cầm nhiều sổ đi để bác sĩ coi trước đó đã uống thuốc gì. Nhiều lúc nhớ nhớ quên quên bỏ luôn sổ khám bệnh ở đâu cũng không biết, không có đơn thuốc cũ cho bác sĩ xem", bà H. giơ ba cuốn sổ khám bệnh vừa nói.

Trong khi đó, tại một số cơ sở y tế đã triển khai thành công kê ĐTĐT, người bệnh đi khám "nhẹ tênh", không cần tốn công tốn sức. Tương tự, mắc bệnh cao huyết áp, đái tháo đường gần ba năm nay, bà Huyền (60 tuổi, Hà Nội) mỗi lần đi khám đều cầm trên tay xấp giấy tờ xét nghiệm, đơn thuốc. Vì phải điều trị nhiều bệnh lý, lại chưa điều trị ổn định nên bà thường xuyên phải thay thuốc điều trị.

Bà chia sẻ mỗi lần đi khám sợ nhất là "lẩm cẩm" đánh rơi mất đơn thuốc thì không có đơn mua thuốc. Hoặc mỗi lần đi khám tại bệnh viện khác quên đem theo đơn thuốc để bác sĩ tư vấn thêm.

"Mới đây, khi đi khám ở một số bệnh viện, ngoài đơn thuốc giấy, tôi còn được nhận một mã vạch để tra cứu thông tin, kết quả mỗi lần khám. Con tôi quét rồi tải về điện thoại cho tôi. Như vậy tôi chỉ cần đem theo điện thoại là có thông tin xét nghiệm, đơn thuốc. Không phải lo mất giấy tờ nữa", bà Huyền nói.

Bác sĩ Nguyễn Văn Thanh, bộ môn nội tổng hợp Trường đại học Y Hà Nội, cho hay việc mang theo thuốc bên người nhằm mục đích người bệnh sẽ có thuốc uống ngay khi cần thiết. Việc mang theo thuốc, đơn thuốc sẽ giúp bác sĩ biết để điều chỉnh đơn thuốc khi cần thiết.

"Bác sĩ muốn cho thêm thuốc kết hợp nhưng có thể bị trùng lặp nhóm thuốc. Vì vậy, khi đi khám bệnh, người bệnh cần cung cấp cho bác sĩ biết mình đang sử dụng những loại thuốc nào vì có những thuốc cần phải điều chỉnh lại liều, thậm chí phải dừng lại tùy theo tình trạng bệnh", bác sĩ Thanh nói thêm.

Mọi việc đã sẵn sàng

Nhằm giúp cho người bệnh đỡ vất vả, Sở Y tế TP.HCM cho biết đến thời điểm hiện nay hầu hết các bệnh viện công lập tại TP đã hoàn tất việc tích hợp hệ thống kê ĐTĐT vào phần mềm quản lý bệnh viện (HIS) và tiến hành "huấn luyện" bác sĩ sử dụng thành thạo. Nhiều bệnh viện đang tăng tốc hoàn thiện, sẵn sàng đưa vào sử dụng kê ĐTĐT đúng tiến độ từ ngày 1-10 theo quy định.

Bác sĩ Võ Hồng Minh Phước, phó giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP.HCM, khẳng định kê ĐTĐT là một chính sách có tính bước ngoặt trong tiến trình chuyển đổi số y tế quốc gia. Việc bắt buộc kê ĐTĐT không chỉ là thay đổi hình thức kê đơn, mà còn là thay đổi cả quy trình quản lý dược, giám sát điều trị và tối ưu hóa hệ thống y tế.

Ngoài ra còn giúp minh bạch hóa quá trình kê và sử dụng thuốc, giảm lạm dụng, giảm sai sót y khoa, đồng thời tạo ra nguồn dữ liệu lớn giá trị phục vụ cho phân tích dịch tễ, lập kế hoạch cung ứng và hoạch định chính sách. Đối với các bệnh viện chuyên khoa cấp chuyên sâu như Bệnh viện Ung bướu TP.HCM, đây là tiền đề quan trọng để từng bước tiến tới mô hình bệnh viện thông minh, hiện đại, lấy người bệnh làm trung tâm.

Theo bác sĩ Phước, đối với người bệnh chính sách, việc kê ĐTĐT còn mang lại nhiều cải thiện tích cực cho người bệnh, đặc biệt trong việc lưu trữ đơn thuốc an toàn, tránh mất mát hư hỏng, chủ động theo dõi lịch sử điều trị, hỗ trợ chuyển tuyến, tái khám thuận tiện, không cần mang theo đơn thuốc giấy. 

Đối với người bệnh chưa quen công nghệ, bệnh viện vẫn đảm bảo in đơn thuốc giấy đồng thời với việc gửi ĐTĐT, hướng dẫn cài đặt, tra cứu đơn thuốc qua điện thoại tại các khoa điều trị khi có yêu cầu.

Bác sĩ Phước cũng cho hay bệnh viện đã triển khai thử nghiệm việc gửi ĐTĐT tới người bệnh qua nền tảng Y Tế Box, bảo đảm sẵn sàng triển khai đồng bộ từ ngày 1-10. Mạng LAN và hệ thống WiFi phủ toàn bệnh viện đảm bảo tốc độ truyền tải dữ liệu lớn, ổn định; trung tâm dữ liệu đảm bảo khả năng lưu trữ lâu dài các ĐTĐT và các lớp bảo mật được tích hợp theo tiêu chuẩn ngành y tế, thường xuyên được rà soát, đảm bảo an toàn thông tin người bệnh.

"Dù vậy, với đặc thù tiếp nhận số lượng bệnh nhân rất lớn, bệnh viện vẫn tiếp tục nâng cấp hệ thống và tối ưu hiệu suất phần mềm HIS để đảm bảo liên thông thông suốt, không xảy ra nghẽn mạng trong giờ cao điểm đông bệnh nhân", bác sĩ Phước chia sẻ thêm.

Còn tại Hà Nội, hiện hầu hết các bệnh viện đã triển khai hệ thống dữ liệu nội bộ; nhiều bệnh viện tuyến trung ương đã công bố thành công bệnh án điện tử, trong đó có ĐTĐT. Như Bệnh viện Bạch Mai cũng đã triển khai bệnh án điện tử từ cuối năm 2024.

Ông Đào Xuân Cơ, giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, thông tin việc số hóa bệnh án và đơn thuốc giúp người bệnh không còn lo lắng chữ bác sĩ "đánh đố" người bệnh và dược sĩ, điều này có thể dẫn đến việc bán sai loại thuốc, dùng sai liều, ảnh hưởng sức khỏe. Ngoài ra còn không xác minh được tính chính xác của đơn, có thật hay không, người kê đơn hay cơ sở xuất đơn có đủ thẩm quyền hay không. Khi việc kê ĐTĐT liên thông lên cổng thông tin điện tử Bộ Y tế sẽ giúp kiểm soát chặt hơn.

Mới đây, Bệnh viện K cũng đã công bố triển khai thành công bệnh án điện tử. Trong đó, ĐTĐT là một trong những điều kiện bắt buộc để công bố bệnh án điện tử. Song song với ĐTĐT, các bệnh viện cũng đang từng bước hoàn thiện bệnh án điện tử, chuyển từ quản lý dữ liệu "giấy" sang dữ liệu số.

Ngăn chặn bán thuốc sai quy định

Đơn thuốc điện tử là một cấu phần rất nhỏ và tất yếu phải có trong bệnh án điện tử. Thời gian qua, để triển khai việc kê đơn thuốc điện tử (ĐTĐT), Trung tâm Thông tin y tế quốc gia (Bộ Y tế) đã triển khai tập huấn phổ biến để các bệnh viện thực hiện đúng tiến độ được giao.

Thế nhưng, một chuyên gia trong lĩnh vực tin học y tế cho rằng hiện nay vẫn còn một số cơ sở hành nghề y dược sợ bị quản lý, từ đó dẫn tới dễ bị phát hiện các vi phạm hành nghề khi kê ĐTĐT. Ví dụ như không bán thuốc chui tại phòng khám được, không kê đơn lạm dụng thuốc hoặc không đúng thẩm quyền hay với cơ sở bán thuốc không tự ý bán thuốc khi không có đơn thuốc... nên việc thực thi càng nhiều chậm trễ.

"Do vậy cần giám sát việc bán thuốc điện tử theo quy định, đồng thời tuyên truyền người dân mua thuốc theo đơn. Chính phủ cần ban hành hoặc sửa đổi bổ sung các chế tài xử phạt đủ sức răn đe để cơ sở khám chữa bệnh và cơ sở bán lẻ thuốc phải thực hiện việc kê đơn theo đúng quy định", ông Đào Xuân Cơ đề xuất.

Là số ít bệnh viện ở TP.HCM triển khai mô hình bệnh án điện tử thành công từ năm 2024, Bệnh viện Nhi đồng TP cho rằng đây là một "cú hích" mang tính đột phá trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe thông minh của bệnh viện.

Ông Trương Quang Định, giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP, cho hay bệnh án điện tử là một phần của quá trình chuyển đổi số, thay thế cho bệnh án giấy viết tay thông thường. Tất cả các hồ sơ bệnh án, đơn thuốc, chỉ định, kết quả xét nghiệm... tại bệnh viện đều được ghi nhận bằng một hệ thống số trong dữ liệu của bệnh án điện tử.

Ông Tăng Chí Thượng cũng yêu cầu các giám đốc bệnh viện nhận thức rõ việc triển khai bệnh án điện tử là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu, cần tập trung mọi nguồn lực để hoàn thành trong bối cảnh kỷ nguyên số hóa đang diễn ra mạnh mẽ.

Việc chậm trễ trong chuyển đổi số, đặc biệt là hồ sơ bệnh án điện tử, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả hoạt động của toàn ngành. Nếu sau thời gian đến cuối tháng 9-2025 bệnh viện nào chưa có bệnh án điện tử, lãnh đạo phải làm kiểm điểm.

Để hỗ trợ các bệnh viện trong quá trình chuyển đổi số, đặc biệt là về hạ tầng công nghệ thông tin, UBND TP.HCM đã đồng thuận đầu tư ngân sách đáng kể. Các bệnh viện tuyến hạng 2 sẽ được cấp 20 tỉ đồng, trong khi các bệnh viện tuyến hạng 1 nhận được 40 tỉ đồng để củng cố hạ tầng, đảm bảo an ninh mạng.

Mới có 11.200/60.000 cơ sở liên thông đơn thuốc

Ông Vương Ánh Dương, phó cục trưởng Cục Quản lý khám - chữa bệnh (Bộ Y tế), cho hay tới năm 2026 khi tất cả cơ sở khám chữa bệnh bắt buộc áp dụng kê ĐTĐT, hệ thống sẽ kết nối với nhà thuốc.

Khi đó người bệnh đi mua thuốc sẽ được kiểm soát theo đơn đã kê trong hệ thống. Những đơn nào được bán đến đâu, những loại thuốc nào bị bán sai so với kê đơn - tất cả đều có thể theo dõi được. Đây là bước tiến rất lớn trong kiểm soát tình trạng bán thuốc không theo đơn, đặc biệt là thuốc kháng sinh.

Theo Hội Tin học y tế Việt Nam, hiện mới có hơn 11.200/60.000 cơ sở khám chữa bệnh thực hiện liên thông đơn thuốc thường xuyên. Nhiều bệnh viện tuyến cuối mới liên thông đơn thuốc bảo hiểm, chưa áp dụng cho đơn theo yêu cầu. Khoảng 40.000 cơ sở y tế tư nhân và phần lớn nhà thuốc, kể cả trong bệnh viện, chưa thực hiện bán thuốc theo mã đơn điện tử.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, lãnh đạo Trung tâm Thông tin y tế quốc gia (Bộ Y tế) cho hay hiện hệ thống ĐTĐT quốc gia đã đáp ứng về tính năng, chức năng cơ bản và đang trong quá trình rà soát, đánh giá để nâng cấp một số hạng mục nếu cần thiết.

Đại biểu Quốc hội: Cần thúc đẩy kê đơn điện tử để cho phép bán thuốc kê đơn online

Theo bà Trần Thị Nhị Hà, thúc đẩy được kê đơn thuốc điện tử sẽ cho phép bán thuốc kê đơn online và hoàn thiện dịch vụ tiện lợi cho người dân.