Phóng to

Bác sĩ Cao Văn Thịnh chăm sóc cho chị Phượng - Ảnh: Viễn Sự

Những tai nạn nghiệt ngã ấy luôn rình rập đổ ụp xuống những con người cùng khổ như chị Huỳnh Thị Ngọc Phượng.

Chông chênh, bơ vơ trên con đường mưu sinh lại gặp chuyện rủi ro bất chợt, người phụ nữ bé nhỏ làm nghề quét rác đêm ở huyện Hóc Môn, TP.HCM tên Huỳnh Thị Ngọc Phượng giờ đây chỉ biết trông chờ vào sự may rủi của số mệnh…

Câu chuyện đau lòng ngày đầu năm 2010 này không phải là câu chuyện đầu tiên hay cuối cùng về những run rủi chực chờ với những người gom rác mưu sinh ở Sài Gòn…

Phóng to

Hiểm nguy luôn rình rập người quét rác đêm

“Mất chân, làm sao nuôi con?”

Cú lao xe bất ngờ từ phía sau đúng vào đêm 31-12-2009 đã làm gãy bốn xương cẳng chân chị Phượng - người quét rác dân lập (quét rác tự do - NV) tại ấp Tân Thới 1, xã Tân Hiệp, huyện Hóc Môn (TP.HCM). Gương mặt xanh mét còn chưa hết nét hãi hùng vẫn phảng phất trong câu chuyện chị Phượng kể lại vụ tai nạn đêm cuối năm. Hai chân của chị Phượng hiện đang được cố định xương và truyền máu liên tục bằng các ống dẫn vì mạch máu bị tắc.

Theo bác sĩ Cao Văn Thịnh - trưởng khoa lồng ngực - mạch máu, Bệnh viện 115, đang điều trị cho chị Phượng, phải cần thêm vài ngày nữa mới biết được chị Phượng có giữ lại được đôi chân hay không.

Người phụ nữ ít học, năm nay 47 tuổi mà đã gần 30 năm quét rác thuê này cứ thảng thốt, bần thần vì cái tin chẩn đoán có thể phải mất đôi chân. Chị Phượng nói trong tiếng nghẹn ngào: “Mất chân, làm sao nuôi con?”. Căn phòng chị Phượng đang nằm điều trị tại khoa lồng ngực - mạch máu khiến chúng tôi lạnh lưng khi bước vào. Có ba giường bệnh với ba bệnh nhân đang điều trị tại đây. Ngoài chị Phượng đang chờ kết quả điều trị trong bảy ngày đầu xem có phải thực hiện ca phẫu thuật cắt chân do mạch máu bị tắc hoàn toàn thì hai bệnh nhân nằm gần chị Phượng đều đã phải cưa chân sát tới đùi.

Bác sĩ Thịnh nói rằng tuy chị Phượng còn đang trong thời gian nguy kịch nhưng chị rất can đảm. Hai chân chị phải cố định bằng hai bộ khung inox nhưng hễ đỡ mệt chút là chị lại ráng ngồi dậy, ngọ nguậy mấy ngón chân liên tục. “Đó là tín hiệu tốt cho ca phẫu thuật sắp tới. Nhiều người vào đây đã không làm được điều đó, chúng tôi buộc phải cắt bỏ chân hay tay có nguy cơ hoại tử của bệnh nhân. Dù biết rằng đó là thử thách lớn khi họ nghèo, lại là lao động chính của gia đình, nhưng giữ được mạng sống là còn có hi vọng” - bác sĩ Thịnh chia sẻ.

Hốc hác, gầy rộc sau năm ngày điều trị nhưng chị Phượng vẫn đau đáu lo cho hai đứa con nhỏ ở nhà. Chồng chị bị bệnh nên đã nghỉ đi lấy rác phụ chị. Bài toán mưu sinh cứ chất chồng lên vai người phụ nữ bé nhỏ nặng chưa tới 40kg với hai con đang ăn học và người chồng đang nằm nhà vì bệnh.

Đây là tai nạn thứ hai trong vòng ba năm trở lại đây của chị Phượng. Chị kể lần trước bị gãy tay cũng do bị mấy người say xỉn tông trúng lúc đêm hôm đang đi thu rác. Sau lần đó chị Phượng tính sang năm sẽ nghỉ làm rác, chuyển sang trông trẻ để đỡ rủi ro nhưng không ngờ lại bị tai nạn đúng vào đêm cuối cùng của năm cũ. Người chị họ đang đi thăm nuôi chị Phượng kể: “Nó lỡ thu tiền rác của bà con trong xóm nên bảo ráng làm cho hết năm mới nghỉ. Ai dè xui quá! Bảo hiểm y tế cũng vừa hết hạn thì gặp chuyện”.

Chị Phượng ứa nước mắt lúc người chị họ dẫn hai con chị vào viện để cho đỡ nhớ mẹ. Chị bảo người chị họ nhớ chỉ cho con bé lớn đang học lớp 9 đi gom tiền rác hằng tháng của các nhà chị lấy rác để đóng học phí và chi tiêu trong lúc mẹ nằm viện.

Nhìn ca chấn thương của chị Phượng, bác sĩ Cao Văn Thịnh cho biết đã điều trị nhiều ca tai nạn nhưng không thể hình dung ra một cú tông có thể làm gãy cùng lúc cả bốn xương cẳng chân của chị Phượng. Nghe những lời dè dặt của bác sĩ, chị Phượng càng trở nên bần thần.

Phóng to

Chị Phượng với đôi chân đang có nguy cơ bị hoại tử sau tai nạn - Ảnh: V.S.

Dang dở giấc mơ... nhà tường

Nửa đời gom rác mưu sinh, chị Phượng cứ một mực bảo rằng gia đình mình là “dòng họ nhà lá”. Niềm vui được lên nhà gạch - nhà tình thương của xã gần một năm nay chưa trọn vẹn thì chị lại bị tai nạn. Giấc mơ về ngôi nhà tường ấy có lẽ nay mai thôi sẽ chấm dứt vì chồng chị đang tính đường bán nhà để duy trì hi vọng cứu được đôi chân cho vợ mình.

Cuộc trò chuyện của chúng tôi với chị Phượng cứ bị ngắt quãng liên tục. Người viết luôn muốn hỏi về tai nạn không may đêm giao thừa, nhưng những câu trả lời và ánh mắt ngấn nước của chị lại cứ phập phồng về hai đứa con và người chồng.

Đã hai năm nay, những đêm gom rác dọc đường ấp chỉ còn mình chị khi chồng bị lao phổi phải nằm liệt giường. Khi chồng còn khỏe thì mỗi tháng kiếm được 3 triệu đồng, khi chỉ mình chị bươn chải thì còn 2 triệu đồng, cũng tạm đắp đổi. Nhưng năm tới đứa lớn vào lớp 10, quá nhiều khoản chi nên: “Tui tính chỉ làm tới tết này nữa thôi rồi xin đi trông trẻ cho người ta, hi vọng thêm được ít tiền người ta lì xì, đâu có ngờ…” - chị nức nở khi bài toán mưu sinh có lẽ sẽ không bao giờ tìm được đáp số.

Bốn ngày nhập viện, gia đình phải chạy ngược xuôi mới đủ 20 triệu đồng chi phí. Là người thu gom rác dân lập nên chị Phượng không có bất cứ một chế độ nào. Chiếc thẻ bảo hiểm y tế do chính quyền địa phương cấp cho hộ nghèo thì vừa hết hạn đúng ngày 31-12-2009, trước đêm chị bị tai nạn.

Mọi ngả đường mưu sinh phút chốc bị chặn lại trong đêm cuối cùng năm cũ. Câu nói mà chúng tôi liên tục nghe chị Phượng nhắc đi nhắc lại là “Người tính không bằng trời tính…”. Cuộc mưu sinh bằng nghề gom rác của người phụ nữ này đã rơi vào bế tắc. Có lẽ mọi chuyện giờ chỉ còn biết trông chờ vào sự may rủi của số phận...

Phóng to Chị Thực ưu tư khi nhắc tới tai nạn của người chị họ cùng nghề phải về quê, không có tiền điều trị - Ảnh: L.V. Anh Đỗ Hoàng Xuân, nhà ở phường 14, quận Tân Bình, chủ hai đường (hệ thống) gom rác ở phường 12 (quận 5) và phường 5 (quận 11), cho biết: “Mỗi đường rác khoảng 200 hộ như tui tệ lắm cũng phải bỏ ra 80-100 triệu đồng để sang lại. Dính tai nạn kể như bại sản!”. Rạng sáng 5-1, phóng viên Tuổi Trẻ đã chứng kiến một pha hỗn chiến bằng gạch đá giữa ba xe máy đuổi nhau trước cổng Trường tiểu học Thái Phiên trên đường Minh Phụng (quận 11). Ngồi thụp xuống sát gầm xe ba gác để tránh “văng miểng”, mấy phút sau khi nhóm thanh niên rú ga bỏ đi, bà Thảo và anh Trường, hai mẹ con gom rác dân lập - đang trên đường về nhà mới hoàn hồn. Bà Thảo kể gần như tuần nào trên đường gom rác từ đường Ba Tháng Hai về nhà ở khu Tân Hóa (quận 11), mẹ con bà cũng đôi ba lần đụng phải đám thanh niên choảng nhau như vừa rồi. “Khuya vầy, đường phố đâu còn ai nên tụi nó đâu thèm kiêng dè, mình không né là lãnh đủ” - anh Trường vừa nói vừa chỉ vào vết sẹo đang liền da trên thái dương, hậu quả của một lần không né kịp và lãnh nguyên cục gạch. Những tai nạn kiểu “tai bay vạ gió” của những người mưu sinh với rác không chỉ dừng lại ở vết thương hay khoản tiền điều trị, có khi còn làm đứt đoạn những cuộc mưu sinh. Bên lề đường Nguyễn Trãi đoạn gần chợ Nguyễn Thái Bình (quận 1), chị Dương Thị Thực, làm nghề nhặt rác, quê ở Phú Bình (Thái Nguyên), vẫn ngồi thẫn thờ khi tuần trước mới tiễn người chị họ về lại quê nhà vị bị taxi đụng gãy chân. Chị Thực kể tài xế chỉ chở vào bệnh viện, đưa 1 triệu đồng rồi trốn biệt. “Hai năm vào Sài Gòn nhặt rác, lần đầu về quê chắc cũng là lần cuối với cái chân bó bột trắng toát…”. Trong sự cám cảnh cho người chị họ của chị Thực hình như có cả nỗi âu lo cho sự run rủi đang chực chờ tới mình. Chị Thực cho biết cả xóm trọ đồng hương Thái Nguyên của chị gần Đầm Sen, có trên 100 người mưu sinh đêm với rác. Nhưng may mắn nhất như chị, hai năm qua đã thay ba chiếc xe đạp vì bị đụng xe. Còn nặng hơn phải nghỉ việc nằm viện hay ở nhà dưỡng thương thì trong xóm lúc nào cũng có. Sài Gòn còn bao nhiêu người mưu sinh đêm từ rác, bao nhiêu tai ương đã chụp xuống họ? Không ai trả lời được. Nhưng có một điều chắc chắn rằng bao nhiêu người gom rác là bấy nhiêu nỗi âu lo về những tai ương đang chực chờ...

=====================================================================

* Đọc phóng sự "Đời buồn" về hình ảnh chị Phượng thật thương tâm. Tôi mong có một phép màu để đôi chân của chị Phượng tiếp tục bước trên con đường mưu sinh, lo cho chồng, nuôi hai con thơ ăn học.

Tôi từng tiếp xúc với những người công nhân vệ sinh này. Họ cho biết hàng đêm họ phải mất hơn 4 tiếng để quét và gom rác. Mỗi năm chỉ nghĩ Tết một ngày duy nhất là mùng 1. Ngày lễ hội thì lượng rác càng nhiều hơn. Có những đoạn đường vừa quét xong chưa kịp quay đi lại thấy rác vứt ra. Đôi khi có những chiếc xe máy chạy ngang và quăng bịt rác vào xe rác nhưng lại trúng vào người công nhân vệ sinh. Thay vì nghe lời xin lỗi nhưng công nhân vệ sinh lại nghe những tràng cười khoái trá! Có khi họ lại nghe các bạn trẻ cho rằng nhờ các bạn ấy xả rác mà công nhân vệ sinh có việc làm! Thật chua xót biết bao!

Tôi mong các cấp chính quyền nên quan tâm đến những thành phần lao động này - những người góp phần làm sạch đẹp đường phố - cần có một chế độ bảo hộ lao động và tai nạn nghề nghiệp cho họ. Và tôi cũng mong sao người dân mình ý thức hơn về vấn đề vệ sinh môi trường sống, đừng xả rác bừa bãi để những công nhân vệ sinh đỡ vất vả hơn.

* Đọc bài báo về chị Phượng nói riêng và những công nhân thu gom rác nói chung sao thấy mảnh đời của họ cơ cực nhiều quá trong khi chính họ là những người đã âm thầm góp công sức làm sạnh cho đời. Sao tai ương cứ chực chờ ập lên phận đời của họ? Tôi cầu nguyện cho bình an luôn về bên họ sau mỗi đêm làm việc cực nhọc ấy. Mong rằng cuộc đời của họ sẽ đỡ vất vả hơn. Xin tòa soạn cho tôi biết cụ thể số phòng, khoa mà chị Phượng đang nằm điều trị, tôi xin góp một chút tấm lòng của mình để chị bớt âu lo hơn trong những tháng ngày dài chống chọi với đau đớn. Cảm ơn tòa soạn.

* Đọc bài này, tôi thấy trong lòng mình dâng lên một niềm thương và thông cảm cho cuộc đời của một kiếp người. Biết rằng sự khó khăn của cuộc mưu sinh luôn có những hiểm nguy rình rập, không những chị Phượng mà còn vô số công nhân đang ngày đêm làm cho thành phố thêm sạch đẹp, chúng ta hãy kêu gọi và chung tay để giúp chị Phượng có được vận may, để đời chị đỡ buồn hơn, các con của chị có thêm nghị lực để học tốt giúp ích cho đời và xã hội. Là người Việt nhân ái luôn sống vì mọi người, chúng ta hãy nói lên tiếng nói. Người ta bảo: góp gió nhỏ sẽ thành cơn bão lớn.

* Có biết bao những con người vẫn làm công việc thầm lặng nhưng không thể thiếu cho cuộc sống này. Vậy mà công việc ấy, con người ấy, mảnh đời ấy vẫn không nhận được bất cứ sự công bằng nào từ cuộc sống... Cuộc đời họ mai này rồi sẽ ra sao? Nước mắt có lẽ đã cạn khô rồi, khuôn mặt đã thêm hốc hác nhưng tâm trí vẫn không nguôi những ám ảnh cuộc đời...

Mỗi người chúng ta phải có thái độ và hành vi như thế nào để tôn trọng những con người cần mẫn ấy. Thương quá thôi... Gửi đến chị lời chia sẻ chân thành nhất của tôi, chúc chị sớm vượt qua tai nạn này. Hãy mạnh mẽ lên chị nhé!

* Đọc phóng sự "Đời buồn" về hình ảnh chị Phượng thật thương tâm. Tôi mong có một phép mầu để đôi chân của chị Phượng tiếp tục bước trên con đường mưu sinh, lo cho chồng, nuôi hai con thơ ăn học. Thuở ấu thơ, cuộc sống của tôi cũng không an nhàn, nhưng khi đọc xong bài này tôi mới biết rằng minh còn may mắn hơn nhiều số phận khác.

Tôi chỉ có một thắc mắc rằng không biết đến khi nào thì những chuyện tương tự có thể không xảy ra. Nhưng có lẽ điều tôi muốn nói là ý thức của người Việt Nam, nhất là những thanh niên ăn chơi, đua đòi, đua xe lạng lách trong đêm, không biết họ sẽ nghĩ gì nếu một ngày nào đó họ rơi vào tình cảnh tương tự.

Tôi muốn nói rằng chúng ta cần ý thức được việc làm của mình, chịu trách nhiệm về những việc mình gây ra, đặc biệt là cần sống một cuộc sống vì cộng đồng "mình vì mọi người". Nhà nước cũng như nhà trường cần giáo dục cho mọi người về ý thức cộng đồng.

* Tôi thấy hình ảnh chị Phượng rất cần được quan tâm chia sẻ của chính quyền địa phương, của bạn đọc... Tôi mong các cơ quan chức năng tìm ra được những kẻ gây ra tai nạn cho gia đình chị và xử lý thích đáng. Đồng thời, cần mạnh tay hơn nữa với những kẻ say xỉn chạy xe lạng lách trái phép để rồi gây ra cảnh tan nát cho biết bao nhiêu gia đình. Tạo ra một hệ lụy xấu cho toàn xã hội.

Bản thân tôi là một công chức nhà nước, nhưng trước tiên cũng sẽ chia sẻ phần nào với những khó khăn trước mắt của gia đình chị. Tôi sẽ giúp con lớn của chị tất cả các khoản chi phí và học phí trong năm học vào lớp 10, để phần nào chị yên tâm điều trị. Gửi đến chị lời chia buồn cùng gia đình và chúc chị mau chóng hồi phục.

* Đọc bài này tôi thật sự xúc động và cảm thương cho gia đình chị Phượng. Cầu mong những điều tốt đẹp nhất sẽ đến với gia đình chị. Cầu mong chị mau lành bệnh để phần nào xoa bớt nỗi đau, bất hạnh mà chị đang gặp phải. Tôi muốn mượn lời của nhà thơ Tố Hữu để nhắn nhủ mọi người và cũng tự nhắc với chính mình, hãy biết ơn và trân trọng những người công nhân quét rác vì nhờ họ mà chúng ta mới có những con đường, góc phố sạch đẹp văn minh:

"Sáng mai raGánh hàng hoa xuống chợ hoa Ngọc HàTrên đường rực nở hương bay xa thơm mát Đường ta nhớ nghe hoa người quét rác đêm qua. Tiếng chổi tre chị quét những đêm hè đêm đông gió rét Tiếng chổi tre sớm tối đi về giữ sạch lề đẹp lối em nghe"

====================================================================

Ý kiến của bạn về câu chuyện này ra sao? Hãy chia sẻ với bạn đọc Tuổi Trẻ Online qua địa chỉ email tto@tuoitre.com.vn hoặc trong phần Ý kiến bạn đọc dưới đây. Cảm ơn.