TTO - Euro hay World Cup luôn là trường học lớn với HLV, chuyên gia bóng đá Việt Nam. Dưới đây là góc nhìn cùa chuyên gia Đoàn Minh Xương qua bài viết gởi riêng cho Tuổi Trẻ Online.

Tôi thích ba nhà cầm quân của Nga, Đức và Anh

Sau vòng bảng, tôi thích những nhà cầm quân của Nga, Đức và Anh.

Để thành công ở một giải đấu lớn, đòi hỏi HLV phải có những tính toán chiến lược chiến thuật thích hợp trong từng trận đấu. Tôi thích phong cách của Dick Advocaad (Nga) khi ông truyền đạt cho học trò tinh thần máu lửa, biết phân phối sức từng thời điểm, buộc đối thủ chơi theo ý đồ của mình. Họ biết cách tăng tốc đúng thời điểm để làm nên trận thắng đậm trước Czech.

Bất luận đá kiểu gì cũng phải dựa vào con người hiện hữu, không phải một mà là nhiều người. Một khi Ashavin không nổi trội thì đã có bộ ba Zyryanov (8) - Denisov (7) và Shirokov (6) chia lửa ở hàng tiền vệ. Tiếc là Nga đã bị loại ngay từ vòng bảng bởi thể lực của họ không tốt (Nga là đội có độ tuổi trung bình cao thứ hai tại VCK lần này).

Đức ở hai trận đầu thắng sát nút Hà Lan, Bồ Đào Nha. Có thể, đó chưa phải là những trận cầu hay của Đức, nhưng họ đặt ra nhiệm vụ chiến thắng và hoàn thành với miếng đánh lúc khoan, lúc nhặt khiến đối thủ trở tay không kịp. Điều tiết nhịp độ trận đấu theo ý của mình, ai cũng biết, nhưng không phải ai cũng làm được như Joachim Loew.

Kiểu đá thận trọng và thực dụng của HLV Hogdson (Anh) có thể không làm hài lòng người yêu bóng đá đẹp. Nhưng tại sao lại buộc Anh làm điều đó khi họ thiếu hụt lực lượng? Cầm chân Pháp 1-1, vượt qua Thụy Điển 3-2 trong tình cảnh neo người, Hogdson đáng được tán dương lắm chứ.

Ngôi sao: vẫn người cũ!

Dzagoev (17-Nga) có thể là một chút phát hiện tại Euro 2012. Tuy nhiên, để xem cầu thủ trẻ người Nga là một ngôi sao mới tại giải đấu này thì không thể. Nga bị loại, và ở trận quyết chiến với Hi Lạp, Dzagoev không thể hiện được gì nhiều.

Euro 2012 do đó, chưa có một phát hiện nào thú vị kiểu như dàn tiền vệ trẻ của Đức ở World Cup 2010 với Khedira, Oezil, Mueller, hay những tiền đạp phát tiết và sau đó bừng sáng như Suarez hay Cavani của Uruguay.

Euro 2012 có nhiều cầu thủ trẻ lần đầu phó hội sân chơi lớn, nhưng không có ai hứa hẹn sẽ tạo dựng một giá trị mới trên sân cỏ. Ấn tượng của tôi về những cá nhân nổi trội là Shevchenko, Gomez, và đặc biệt là Andre Pirlo.

Với khả năng chớp thời cơ tuyệt vời, tôi nghĩ Gomez sẽ là Vua phá lưới giải này. Trong khi kinh nghiệm và bản lĩnh trận mạc đã cho thấy tuổi tác không là vấn đề. Sheva và Pirlo chứng minh chân lý đo. Với hai bàn thắng trận gặp Thụy Điển, Shevchenko khẳng định gừng càng già càng cay. Còn Pirlo, anh chính là lá phổi, là nhạc trưởng của tuyển Ý. Không ngoa khi nói anh chính là một nửa sức mạnh của đội tuyển Thiên Thanh.

Xu hướng ít tiền đạo

Sau vòng đấu bảng, rất rõ là không có xu thế chiến thuật nào mới mà chủ yếu là lối chơi phòng ngự thận trọng... Lối đá không mới và cũng không có nhân tố mới.

Theo giáo trình tôi có và được học qua các lớp HLV thì hình thái chiến thuật bóng đá đang phát triển dữ dội. Bạn có tin được rằng thuở sơ khai, bóng đá chơi theo sơ đồ chiến thuật 1-9, tức là có đến chín tiền đạo của mỗi đội trong một trận đấu.

Nhưng càng ngày, nhân sự ở hàng tấn công càng giảm dần. Sự thay đổi theo thời gian như sau:  2-8, 2-1-7, 2-2-6, 2-3-5, 2-4-4, 4-2-4, 5-3-2, 4-3-3, 4-4-2, 4-5-1 rồi có lúc là 4-6-0.

Ở Euro này, chúng ta thấy xu hướng sử dụng một tiền đạo đang được rất nhiều đội sử dụng. Và, thậm chi như Del Bosque với tuyển Tây Ban Nha, có trận không sử dụng tiền đạo nào đúng nghĩa.

Vì sao vậy?

Đơn giản là cầu thủ ngày càng đa năng hơn (thí dụ De Rossi, tiền vệ tổ chức của AS Roma được sử dụng như một trung vệ ở tuyển Ý). Và việc ghi bàn không phải là chuyện của người đá cao nhất. hãy xem Benzema của tuyển Pháp, tính đến trước trận gặp Thụy Điển, anh chưa ghi được bàn nào nhưng lại được chấm điểm cao nhất trong trận gặp Ukraine. Khả năng chạy chỗ, lôi kéo hàng phòng ngự đối phương, làm bóng… đang được các tiền đạo thể hiện như một khẳng định cho đẳng cấp của mình chứ không chỉ là bàn thắng.

Tấn công từ tuyến sau

Thực ra, chính việc chơi với ít tiền đạo đã dẫn đến xu hướng sau, hay nói ngược lại cũng đúng.

Sức mạnh của một đội bóng luôn nằm ở khu trung tuyến, vì đó là bàn đạp, là nơi xuất phát mọi đợt tấn công. Ai làm chủ khu trung tuyến sẽ nắm thế chủ động. Nhưng bố trí người dày đặc thì cũng phải định ra lối chơi thiết thực nhất - người tấn công thì phải có người đá lót sau lưng, khi hậu vệ và tiền vệ biên dâng lên tấn công thì tiền vệ phòng ngự băng ra bọc lót ngay khi mất bóng.

Xu thế chung là mỗi đội bóng thường xây dựng ba hay bốn tiền vệ trung tâm xoay quanh nhau để bật tường, trung phong cắm hay tiền vệ tấn công sẽ di chuyển chiến thuật không bóng nhằm làm rối loạn hàng thủ đối phương, kéo giãn hàng thủ rồi bật tường đưa bóng ngược ra ngoài vòng 16m50 cho tuyến hai băng lên dứt điểm.

Đây là lối chơi chủ đạo, vì trung phong ngày càng bị đeo bám chặt chẽ hơn bởi hàng thủ dày đặc - ngoài bốn hậu vệ còn còn có từ một đến hai tiền vệ phòng ngự như cách đá của Hà Lan. Đức cũng vậy nhưng Khedira và Schweinsteiger chơi linh hoạt hơn.

Ai cũng muốn thắng trong cuộc đấu tay đôi, và xa hơn nữa là chức vô địch. Điều kiện tiên quyết mà HLV đặt ra cho học trò là - chưa đá thủng lưới đối phương thì không được để thủng lưới. Người xem có quyền đòi hỏi nhiều thứ, nhưng người cầm quân thì cần tỉnh táo để tính toán mọi chuyện sao cho có lợi với đội nhà.

Thực dụng hay không còn tùy theo cách nghĩ của mỗi người. Đá đẹp, thua trận đồng nghĩa với việc bị chỉ trích, bị đuổi việc. Đá không hoa mỹ, nhưng chặt chẽ và chiến thắng thì nếu bạn là người trong cuộc rất dễ đưa ra sự chọn lựa.

Chuyên gia ĐOÀN MINH XƯƠNG