Tiến trình bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ Nguồn: TRẦN PHƯƠNG - Đồ họa: TẤN ĐẠT

* Lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam trước đây cụ thể là gì?

- GS Zach Abuza: Cấm vận vũ khí mà Washington áp dụng với Hà Nội là một lệnh cấm theo luật của Mỹ, trong đó ngăn các công ty, tập đoàn vũ khí Mỹ bán các thiết bị quân sự hoặc các phụ tùng thay thế cho Việt Nam.

Lệnh cấm vận vũ khí sát thương của Mỹ đối với Việt Nam đã được áp dụng từ năm 1975, đến nay đã hơn 40 năm. Đây có thể coi là di sản lớn cuối cùng của sự thù địch song phương thời kỳ chiến tranh lạnh và là một trong những điều “bất thường” trong quan hệ Việt - Mỹ vốn đã được bình thường hóa từ năm 1995.

* Ý nghĩa của việc dỡ bỏ cấm vận vũ khí lần này là gì, thưa ông?

- Đây là một quyết định đúng đắn của Mỹ dù theo tôi nó diễn ra quá chậm. Trong năm cuối cùng ở Nhà Trắng cùng với việc trút bỏ áp lực tái tranh cử, Tổng thống Obama đã quyết tâm sửa chữa những sai lầm trong chính sách đối ngoại của Mỹ, bằng cách bỏ cấm vận vũ khí đối với Việt Nam, bình thường hóa quan hệ với Cuba và là tổng thống Mỹ đầu tiên thực hiện chuyến thăm biểu tượng đến Hiroshima (Nhật Bản), nơi hứng chịu quả bom nguyên tử đầu tiên của Mỹ.

Việc tổng thống dỡ bỏ cấm vận vũ khí đối với Việt Nam còn giúp thúc đẩy quan hệ song phương. Dù vẫn còn các tiếng nói chỉ trích Việt Nam trong Quốc hội Mỹ nhưng thật sự cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều ủng hộ Mỹ dỡ bỏ cấm vận vũ khí cho Việt Nam...

Tuy nhiên, tôi không tin rằng sẽ có những đơn hàng vũ khí lớn giữa Mỹ và Việt Nam khi lệnh cấm vận được bãi bỏ hoàn toàn. Theo tôi, vũ khí Nga rất chất lượng và phù hợp với ngân sách của Việt Nam hơn.

Hơn nữa, Nga cũng giúp huấn luyện Việt Nam sử dụng các loại vũ khí mà Hà Nội mua từ Matxcơva. Quá trình Buôn bán quân sự nước ngoài của Mỹ (FMS) cũng rất phức tạp. Tôi dự đoán Mỹ sẽ bán cho Việt Nam các loại vũ khí như máy bay tuần tra hàng hải, các loại vũ khí chống tàu ngầm, do thám...

Điều quan trọng là nếu Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn cấm vận vũ khí thì sẽ khiến cho Việt Nam cảm thấy rằng Mỹ có “niềm tin” với Việt Nam.

>> Xem những hình ảnh đặc sắc từ chuyến thăm Việt Nam của ông Obama TẠI ĐÂY