Diễn viên hài Volodymyr Zelenskiy - Ảnh: REUTERS

Những ngày tới, chính trường Ukraine có thể xuất hiện cơn địa chấn khi Volodymyr Zelenskiy, một diễn viên hài, đang có cơ hội trở thành tân tổng thống của nước này.

Từ phim trường tới chính trường

Tại Ukraine gần đây, khán giả đang sốt với serie truyền hình mang tên Servant of the People (tạm dịch: Đầy tớ của Nhân dân). 

Trong loạt này, nhân vật chính là một thầy giáo cấp II mang tên Vasyl Petrovych Holoborodko, người vô tình bị quay phim lại khi có bài diễn văn về tình trạng tham nhũng và lãng phí của chính quyền, sau đó trở nên nổi tiếng và... thành tổng thống Ukraine.

Không ngờ, hiệu ứng của serie truyền hình này đang góp phần đẩy Zelenskiy vào chính trường ngoài đời thật. Hiện nay, một cách hoàn toàn nghiêm túc, Zelenskiy đang dẫn đầu tỉ lệ bỏ phiếu tại Ukraine theo một cuộc thăm dò gần đây.

Khảo sát của Viện Xã hội học quốc tế Kiev công bố ngày 14-2 cho thấy Zelenskiy nắm gần 27% tổng số phiếu bầu. 

Trong khi đó Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko xếp thứ hai với 18% tỉ lệ bầu chọn, còn cựu thủ tướng xinh đẹp Yulia Tymoshenko rớt xuống thứ ba với 16%. 

Khảo sát này có tỉ lệ sai số 3,3%, dựa trên câu trả lời của 2.007 người tham gia - vốn tự nhận mình hiểu rõ bản thân đang bầu cho ai trong cuộc tổng tuyển cử vào ngày 31-3 tới ở Ukraine.

Zelenskiy năm nay 41 tuổi, là người xuất thân từ thành phố công nghiệp Kryviy Rih ở Ukraine. Hội đồng Atlantic (Mỹ) đánh giá rằng sự trỗi dậy trong lượng người ủng hộ Zelenskiy đang phản ánh dấu hiệu rõ ràng về việc người dân không hài lòng với giới cầm quyền.

Trong kỷ nguyên mạng xã hội, khi Instagram hay Facebook chi phối chính trường, Zelenskiy khai thác tuyệt đối thế mạnh của mình khi thường xuyên chia sẻ về những gì mình muốn làm để giải quyết những vấn đề xã hội hiện tại.

Trên thực tế, việc Zelenskiy chiếm sự ủng hộ cao đã gây lo ngại cho giới hoạt động chính trị tại Ukraine, bên cạnh việc tạo ra nét thú vị cho những người khác. Nhiều ý kiến cho rằng Zelenskiy mang quan điểm chính trị ngây thơ, và thực chất dính dáng tới nhà tài phiệt Ihor Kolomoisky, một tỉ phú nổi bật từng là người đứng đầu tỉnh Dnipropetrovsk, miền trung Ukraine. 

Tuy vậy, dẫu sao những gì Zelenskiy đang thể hiện cũng cho thấy các chính khách còn lại ở Ukraine cần phải vá những lỗ hổng trong chiến dịch tranh cử của mình nếu không muốn diễn viên hài này trở thành tổng thống.

Thời của diễn viên hài?

"Diễn viên hài sẽ sớm thống trị thế giới". Đó là tựa đề trên chuyên trang Foreign Policy tuần này, điểm qua sự trỗi dậy bất ngờ mà không khó hiểu của những diễn viên hài trên chính trường.

Zelenskiy ở Ukraine chỉ là trường hợp mới nhất một diễn viên hài "đổi nghề" thành chính trị gia chuyên nghiệp trên thế giới. Số lượng này ngày càng tăng, và thậm chí ngày càng thành công.

Chuyên gia trào phúng Marjan Sarec đã được bầu làm thủ tướng Slovenia hồi tháng 8 năm ngoái. Jimmy Morales, trước đây là diễn viên hài, hiện là tổng thống Guatemala. Trong khi đó ở cấp thấp hơn, diễn viên hài độc thoại Jon Gnarr đã giữ chức thị trưởng thành phố Reykjavik của Iceland cho tới năm 2014.

Nổi bật hơn có lẽ là Beppe Grillo, diễn viên hài người Ý. Ông đã góp công lớn tạo ra Phong trào 5 sao, vốn hiện là một phần trong liên minh cầm quyền Ý.

Theo Foreign Policy, không khó để lý giải việc các diễn viên hài lấn sân chính trị ở thời điểm này. Vì thực chất sự trỗi dậy của phong trào dân túy ở Ý cũng phản ánh hiện thực này trên toàn châu Âu vài năm nay.

Trước tiên, các diễn viên hài kiêm chính trị gia này gần như đều có khuynh hướng bác bỏ giá trị của nhà cầm quyền hiện hành. Vì vậy trong bối cảnh "chỉ một nửa người dân trên thế giới tin vào chính quyền và truyền thông" thì đây hẳn là cơ hội cho cái mới, bất kể cái mới đó là gì.

Chưa kể diễn viên hài là những người có lợi thế về khả năng tác động tới tâm lý và thu hút đám đông. Sự hài hước thường mang tới hiệu ứng tích cực cho xã hội, ít ra về ngắn hạn. 

Nên giữa một thời điểm bất ổn khắp nơi, người ta có xu hướng nghiêng về phía những nhân vật có khả năng khiến họ cảm nhận được sự tích cực, bao gồm cả yếu tố hài hước lẫn những lời hứa phi thực tế.