Dũng khí rời khỏi cuộc sống "gà nòi"

"Xã hội hóa" là cụm từ được nhắc đến rất nhiều, trong chiến lược hướng đến các kỳ SEA Games, Asiad, hay Olympic của thể thao Việt Nam.

Nhưng nhìn chung, đó chỉ là bài toán của ngành, của các liên đoàn. Và hầu hết người hâm mộ Việt Nam vẫn cho rằng các CĐV nước nhà đều "ăn chưa no, lo chưa tới", là những ngôi sao trưởng thành từ phương thức "luyện gà nòi" truyền thống của ngành thể thao. 

10 năm trước, có một chàng trai Lâm Quang Nhật cũng như thế. Anh nằm trong lứa VĐV "thế hệ vàng" của làng bơi lội, sánh vai với Ánh Viên, Quý Phước chinh phục đường đua xanh tại SEA Games từ những năm đầu thập niên 2010. 

Ở SEA Games 2013, Lâm Quang Nhật lập nên kỷ lục khi trở thành VĐV trẻ nhất đoàn Việt Nam giành HCV năm đó (16 tuổi), với chiến thắng tại đường đua 1.500m tự do. 2 năm sau anh lại giành HCV, lại phá kỷ lục, rồi giành thêm HCB ở SEA Games 2017. 

Thế rồi ngay sau kỳ SEA Games năm đó, Lâm Quang Nhật khiến đội bơi quốc gia sửng sốt khi thông báo giải nghệ. Lý do được đưa ra là để tập trung cho việc học. Năm đó Nhật mới 20 tuổi, vẫn đang ở đỉnh cao phong độ.

"Ở tuổi 20, tôi thực sự mệt mỏi với đời VĐV gà nòi. Tôi tập bơi từ nhỏ, khi 5-6 tuổi đã bắt đầu đi thi đấu, 10 tuổi đã vào đội tuyển. 

Khi trưởng thành, tôi hồi tưởng và có lúc suy nghĩ: mình chưa bao giờ sống một cuộc đời bình thường, tương lai giải nghệ rồi tôi biết lấy gì sống. Giai đoạn đó tôi trầm cảm, rồi vượt qua. Nhưng bài toán tương lai vẫn khiến tôi đau đáu", kình ngư người Sài Gòn chia sẻ. 

Nói nghỉ là nghỉ, vô cùng quyết đoán, và cũng đầy quyết tâm. Lâm Quang Nhật quay trở lại giảng đường đại học ở một ngôi trường sư phạm thể thao, để hoàn thành nốt việc học bị trì hoãn vì những năm tháng liên miên đi tập huấn, đi thi đấu...

Rời xa cuộc sống "gà nòi" chẳng hề dễ dàng chút nào, đặc biệt khi làng thể thao Việt Nam hàng nhiều thập niên qua vẫn còn kém rất xa cấp độ "nhà nghề".

"Có lúc tôi chạy Grab, rồi làm công việc quen thuộc của mình là dạy bơi. Đó cũng là lần đầu tiên trong đời tôi nhận tiền mà không từ ngân sách, từ chế độ, hay tiền thưởng của quốc gia. 

Vất vả có, nhưng tôi chưa bao giờ hối hận. Tôi ý thức được đời VĐV rất ngắn, mình không thể được đầu tư hoài mãi. Tôi muốn tìm một tương lai vững chắc", Lâm Quang Nhật chia sẻ.

Sự nghiệp thứ 2

SEA Games 2019, trong sự ngỡ ngàng của nhiều đồng đội cũ, nhiều thầy cô cũ, Lâm Quang Nhật có tên trong danh sách VĐV của đoàn. Nhưng không còn ở môn bơi lội, mà anh dự giải với tư cách VĐV 3 môn phối hợp. 

3 môn phối hợp (triathlon, gồm bơi, đạp, chạy) không chỉ là một bộ môn thể thao tại SEA Games, mà còn là trào lưu thể thao hiện đại. Nắm được xu thế đó, Lâm Quang Nhật tìm được hướng rẽ vừa trẻ trung hiện đại, lại vừa tận dụng được sở trường. 

Tại SEA Games 2019, anh chỉ tham gia với mục đích thử sức, cũng tương tự như những bước đi chập chững của phong trào bơi - đạp - chạy tại Việt Nam, chưa thể nào sánh với các nước khu vực như Thái Lan, Malaysia, Singapore, Philippines...

Rồi sau SEA Games, Lâm Quang Nhật quyết tâm gầy dựng một sự nghiệp thứ 2 trong đời VĐV. 

Từ bơi lội, đến bơi - đạp - chạy, có thể chỉ là một bước đi đơn giản. Nhưng từ VĐV gà nòi đến VĐV xã hội hóa lại là một hành trình khởi nghiệp.

Không giống như điền kinh và bơi lội, triathlon chưa nhận được sự đầu tư đáng kể từ Nhà nước, và các VĐV như Lâm Quang Nhật được xem là thế hệ tiên phong của phong trào này tại Việt Nam. 

Để có thể thi đấu ở cấp độ chuyên nghiệp, các VĐV cũng cần có chuyên gia, cần được đi tập huấn. Và hơn 5 năm qua, chàng cựu kình ngư "gà nòi" tự mình bươn chải.

Một tháng trước SEA Games 2025, Lâm Quang Nhật về thăm nhà, chỉ một ngày ngắn ngủi, rồi quay trở lại trại tập huấn ở Phuket (Thái Lan). Đó là nơi anh đã tập luyện theo giai đoạn trong hơn 2 năm qua, từ trước SEA Games 2023, và giai đoạn gần nhất kéo dài từ tận đầu năm nay. 

Người đứng đầu trung tâm huấn luyện triathlon ở Phuket là Jurgen Zack, một chuyên gia giàu tên tuổi từ Đức. Ông Zack mở học viện ở Phuket, biến nơi đây thành trại tập huấn lý tưởng cho bộ môn này của khu vực Đông Nam Á.

Nhận lời giới thiệu từ một người bạn Thái Lan, Lâm Quang Nhật đến đây tập thử trong 1 tháng. Mức chi phí trên dưới 500.000 đồng/ngày, chỉ riêng cho việc huấn luyện khiến chàng cựu kình ngư ít nhiều sờn lòng.

"Tôi có dành dụm từ thời còn là VĐV bơi lội, rồi nhiều năm chạy Grab, dạy bơi cũng tiết kiệm được thêm một ít. Tôi biết mình cần phải đầu tư, phải chịu chơi thì thành tích mới đến", Lâm Quang Nhật nói.

Thế là Lâm Quang Nhật khăn gói đến Phuket. Anh mạnh dạn đề xuất phương án làm trợ lý cho HLV Jurgen Zack, và được vị chuyên gia người Đức chấp nhận. 

Với sở trường bơi đường dài, từng giành đến 2 HCV cự ly 1.500m tại SEA Games, Lâm Quang Nhật nhận công việc huấn luyện bơi ở trung tâm. Nhờ công việc này, anh được giảm đáng kể chi phí tập huấn, và suốt hơn 2 năm qua vẫn miệt mài tập huấn tại Phuket. 

Không một VĐV "gà nòi" nào của Việt Nam được tập huấn nước ngoài lâu dài, xuyên suốt và chuyên tâm đến thế. 

Lâm Quang Nhật tự mình trang trải mọi thứ, tự mình kiếm tiền, tự mình tìm tài trợ, tự tìm thầy, chuyên gia, địa điểm tập huấn... Trong làng thể thao hiện nay, cựu kình ngư người Sài Gòn thực sự là một cánh chim lạ, và là nhân vật tiên phong cho xu hướng VĐV chuyên nghiệp hiện đại. 

Con đường đó không hề dễ dàng. Với sự nghiệp VĐV bơi lội, Lâm Quang Nhật dễ dàng giành huy chương trong liên tiếp 3 kỳ SEA Games. Nhưng ở triathlon, đến nay anh vẫn chưa thể với tới mục tiêu huy chương, khi các quốc gia như Philippines, Indonesia, Singapore đã đi trước Việt Nam rất lâu ở bộ môn này. 

Nhưng chẳng hề gì, một VĐV đủ dũng khí rời vùng an toàn để khởi nghiệp, một VĐV đến SEA Games mà không cần đến một đồng ngân sách... 

Thể thao Việt Nam luôn dành những vị trí trang trọng nhất cho Nguyễn Thị Ánh Viên, cho Nguyễn Thị Oanh, cho Hoàng Xuân Vinh, và cũng có một vị trí đặc biệt như thế cho Lâm Quang Nhật.

Chủ nhà Thái Lan hoang mang khi Campuchia rút tiếp bóng chuyền khỏi SEA Games 33

Bóng chuyền nam là môn tiếp theo mà Campuchia vừa thông báo rút khỏi SEA Games 33.