Đếm nhịp thở: "Vũ khí" giúp phát hiện kịp thời viêm phổi

Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng bên trong phổi, xuất hiện khi vi khuẩn hay virus kẹt trong cơ quan này, chúng sinh sôi nảy nở và tạo nên những ổ nhiễm trùng. Bệnh có thể xuất hiện khi bé đang bị một đợt ho hoặc cảm cúm. 

Lúc này, dịch nhầy tiết ra trong phổi trở thành nguồn dinh dưỡng "béo bở" cho vi trùng. Sau vài ngày, vi khuẩn và virus có thể nhanh chóng sinh sôi nảy nở, tạo nên những túi phế nang chứa mủ và chất nhầy bị nhiễm khuẩn. 

Theo BS.CK2 Nguyễn Thị Thanh - BV Nhi Đồng 2, biểu hiện viêm phổi ở trẻ em rất đa dạng và tùy thuộc vào từng giai đoạn của bệnh.

Trong đó, thở nhanh là triệu chứng xuất hiện sớm nhất khi trẻ bị viêm phổi, sớm hơn cả các dấu hiệu có được khi nghe phổi bằng ống nghe và cả khi chụp X-quang. 

Đây cũng là triệu chứng rất dễ phát hiện ở mọi lúc, mọi nơi chỉ bằng một phương tiện rất dễ tìm, đó là đồng hồ có kim giây. Chúng ta có thể đếm được nhịp thở trong trọn một phút để kiểm tra trẻ có thở nhanh hay không. 

Để lấy số chính xác, cha mẹ có thể phối hợp cùng nhau, người lớn ngồi ôm trẻ vào lòng giữ ở trạng thái yên tĩnh, không kích thích, quấy khóc. 

Sau đó, vén áo trẻ lên cho phần bụng và ngực được phơi trần. Mỗi lần hít vào và thở ra tính một nhịp. Nếu nghi ngờ có thể đếm lại lần thứ 2.

Với trẻ dưới 2 tháng tuổi, thở nhanh là khi bé thở từ 60 lần trong một phút trở lên. Trẻ từ 2 tháng tuổi đến 11 tháng tuổi có nhịp thở 50 lần trong một phút trở lên và trẻ từ 1-5 tuổi có nhịp thở từ 40 lần trở lên trong một phút. 

Khi kết thúc, nếu trẻ thở nhanh nghĩa là đang bị viêm phổi, cha mẹ không được tự ý mua thuốc mà cần được đưa đến cơ sở y tế thăm khám và điều trị, dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

BS Thanh cho biết: "Ngoài ra, cha mẹ cũng cần lưu ý nếu xuất hiện dấu hiệu thở co lõm lồng ngực, nghĩa là khi trẻ hít vào phần dưới lồng ngực sẽ bị cơ này kéo lõm vào thay vì nở ra như bình thường thì cần nhập viện ngay để điều trị. 

Để nhận ra chính xác dấu hiệu này, chúng ta cần vén áo cao để thấy rõ vùng ngực và bụng, quan sát khi trẻ nằm yên, không bú, không khóc. 

Bên cạnh đó, khi trẻ ho kéo dài lâu ngày, sổ mũi kèm theo một trong những dấu hiệu như bỏ ăn, bú kém, co giật, ngủ li bì, sốt, lạnh, thở khò khè, thở có tiếng rít thì có thể tính mạng trẻ đang bị đe dọa, lập tức đưa đi cấp cứu.

 Những dấu hiệu này không chỉ có trong bệnh viêm phổi mà còn có thể xuất hiện trong nhiều loại bệnh nặng khác cũng cần được cấp cứu kịp thời". 

Một số sai lầm thường thấy của phụ huynh là thấy con bị ho thì quấn kín người, đặc biệt là vùng ngực để giữ ấm cho bé. Cách làm này khiến khó quan sát tình trạng bệnh trở nặng.

Cách chăm sóc và theo dõi trẻ bị viêm phổi tại nhà

Việc chẩn đoán bệnh viêm phổi trẻ em cần dựa vào các triệu chứng lâm sàng và hình ảnh tổn thương trên phim chụp X-quang phổi. Căn cứ vào sự phân loại của Tổ chức Y tế thế giới đối với các mức độ viêm phổi gồm các thể: rất nặng, nặng và không nặng dựa vào các triệu chứng lâm sàng, thầy thuốc lâm sàng quyết định các biện pháp điều trị hỗ trợ như thở oxy, bù dịch và kháng sinh đặc hiệu.

Theo BS Nguyễn Thị Thanh, khi bị viêm phổi, trẻ không phải lúc nào cũng cần nhập viện mà vẫn có thể được bác sĩ chỉ định điều trị tại nhà.

Lúc này, các bậc phụ huynh phải tuân thủ tuyệt đối những chỉ dẫn của bác sĩ. 

Khi được thầy thuốc chỉ định kháng sinh, cha mẹ cần nhận biết đúng dạng thuốc cần cho trẻ uống, liều lượng mỗi lần uống, số lần uống trong ngày và số ngày cần cho trẻ uống thuốc. Không được tự ý ngưng thuốc dù trẻ có vẻ đã tốt hơn. 

Nếu trẻ sốt trên 38.5 độ C cho uống hạ sốt như Paracetamol vì đây là thuốc có hiệu quả hạ sốt nhanh, thường sẽ có tác dụng hạ sốt 30 phút sau khi sử dụng và kéo dài từ 4 - 6 giờ với hàm lượng tùy thuộc vào cân nặng của trẻ. 

Cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho bé trong giai đoạn này, tránh kiêng cữ không cần thiết. Đặc biệt, cho trẻ uống nhiều nước hoặc tăng cường cho trẻ bú.

Đây là điều rất quan trọng vì trẻ bị viêm phổi cần được cung cấp nhiều nước để làm loãng đàm, dịu họng - giảm ho và tránh mất nước. 

Bên cạnh đó, cha mẹ phải cho trẻ tái khám theo lịch hẹn để bác sĩ đánh giá thuốc kháng sinh đã đạt hiệu quả hay chưa. 

Theo dõi sát sao các hoạt động của trẻ phát hiện kịp thời những triệu chứng đã nêu trên để bác sĩ có hướng xử trí, điều trị thích hợp.