Đường Kha Vạn Cân (Q.Thủ Đức, TP.HCM) được đề nghị điều chỉnh cho đúng là Kha Vạng Cân - Ảnh: NG.PHƯỢNG
Đề xuất này dựa trên kết quả nghiên cứu của đề án "Công tác đặt, đổi tên đường, công trình công cộng tại TP.HCM - Khảo sát thực trạng và giải pháp đến năm 2020".
Điều chỉnh tên các nhân vật lịch sử cho đúng
Theo Sở Văn hóa - thể thao TP.HCM, có thể chia 38 tên đường trên thành 4 nhóm:
● Nhóm 1 - Nhân vật lịch sử sai tên so với quyết định đặt tên của UBND TP, gồm Bùi Hữu Diên (theo quyết định của ủy ban) - Bùi Hữu Diện (trên bảng tên đường), Đoàn Triết Minh - Đoàn Minh Triết, Đỗ Cơ Quang - Đỗ Quang Cơ, Nguyễn Chánh Sắt - Nguyễn Chánh Sắc, Nguyễn Trọng Trì - Nguyễn Trọng Trí. Với nhóm này, Sở Văn hóa - thể thao đề xuất UBND TP chỉ đạo Sở Giao thông vận tải TP.HCM điều chỉnh tên các nhân vật lịch sử cho đúng với các quyết định đặt tên đường.
● Nhóm 2 - Quyết định của UBND TP sai họ tên của nhân vật lịch sử, gồm Dương Tụ Quán (tên đúng) - Dương Tự Quán (trong quyết định của ủy ban và trên bảng tên đường), Hoàng Xuân Hành - Hoàng Xuân Hoành, Nguyễn Đình Quản - Lê Đình Quản, Phan Thị Hối - Phạm Thị Hối, Phạm Khiêm Ích - Phan Khiêm Ích, Raymonde Dien - Raymondienne. Sở đề nghị ủy ban xem xét điều chỉnh cho đúng tên họ.
● Nhóm 3 - Họ tên các nhân vật lịch sử được đặt tên đường không chính xác, gồm Hoàng Đức Lương (tên đúng) - Hoàng Đức Tương (trên bảng tên đường), Kha Vạng Cân - Kha Vạn Cân, Lương Như Hộc - Lương Nhữ Học, Võ Duy Dương - Nguyễn Duy Dương, Phạm Văn Tráng - Nguyễn Văn Tráng, Phạm Đôn Lễ - Phạm Đôn, Trương Quốc Dụng - Trương Quốc Dung, Đông Kinh Nghĩa Thục - Nghĩa Thục. Sở đề xuất thông qua Hội đồng nhân dân TP.HCM về việc đổi tên đường cho các tên nhân vật lịch sử nêu trên.
● Nhóm 4 - Các nhân vật lịch sử gọi theo phương ngữ và lệ kỵ húy hay một số nhân vật còn gây tranh cãi, gồm Đoàn Như Hài (trên bảng tên đường) - Đoàn Nhữ Hài (tên khác của nhân vật), Hà Tôn Quyền - Hà Tông Quyền, Hồ Huấn Nghiệp - Hồ Huân Nghiệp, Huyện Toại - Đỗ Trình Thoại, Ký Hòa - Chí Hòa, Lê Đại Hành - Lê Hoàn, Lê Tấn Kế - Lê Tán Kế hoặc Lê Quang Quan, Lê Thánh Tôn - Lê Thánh Tông, Ngô Thời Nhiệm - Ngô Thì Nhậm, Nguyễn Siêu - Nguyễn Văn Siêu, Nguyễn Thiệp - Nguyễn Thiếp, Nơ Trang Long - N’Trang Lơng, Phan Ngữ - Phan Ngũ, Phan Phú Tiên - Phan Phu Tiên, Tôn Đảng - Tông Đảng, Trần Khắc Chân - Trần Khát Chân, Trần Nhân Tôn - Trần Nhân Tông, Yên Đổ - Yên Đỗ. Ở nhóm này, sở đề xuất xem xét điều chỉnh sau, hiện giữ nguyên tên đường để hạn chế tối đa việc xáo trộn, thay đổi tên đường gây ảnh hưởng đến người dân.
Riêng với tên đường Trương Đình Hợi (Q.4) thuộc nhóm 4, sở đề nghị xem xét thay tên khác vì trong lịch sử, không có nhân vật lịch sử mang tên này và ở quận 8 đã có đường Trương Đình Hội.
Đường Trương Đình Hội ở quận 8 - Ảnh: NGỌC PHƯỢNG
Cân nhắc yếu tố đặc trưng văn hóa vùng miền
Vào năm 2018, đề án trên đã được sở gửi đến Hội Khoa học lịch sử TP.HCM để thẩm định và cho ý kiến. Theo báo cáo của Hội Khoa học lịch sử TP.HCM, một số tên đường không cần thiết phải điều chỉnh.
Chẳng hạn trường hợp tên nhân vật Hà Tôn Quyền (Hà Tông Quyền), hội cho rằng cách viết trên không sai nghĩa gốc của từ, bên cạnh đó, việc đọc thành Hà Tôn Quyền có thể được xem là đặc trưng văn hóa của vùng đất Sài Gòn - Gia Định nói riêng và Nam Bộ nói chung, vốn là vùng đất gắn liền với công lao của triều Nguyễn.
"Việc điều chỉnh có thể gây ra nhiêu khê hành chính không cần thiết bởi phải thay đổi khá nhiều tên đường, thậm chí cả địa danh hành chính (nếu thống nhất điều chỉnh một cách tổng thể). Ví dụ các từ: Phúc - Phước, Cảnh - Kiểng, Tông - Tôn, Thì - Thời, Nhậm - Nhiệm, Vũ - Võ, Châu - Chu, Chính - Chánh ..." - báo cáo viết.
Về tên nhân vật Nguyễn Siêu, Hội Khoa học lịch sử TP.HCM không đồng ý đổi thành Nguyễn Văn Siêu vì có hai nhân vật khác nhau: Nguyễn Siêu (924 - 967) - một sứ quân nổi dậy trong thời loạn 12 sứ quân thế kỷ X, nay có đền thờ ở Hà Nội, và Nguyễn Văn Siêu (1799 - 1872) - nhà thơ, nhà văn hóa lớn thế kỷ XIX. Vì vậy, UBND TP nên bổ sung tên Nguyễn Văn Siêu vào quỹ tên đường thay vì chọn một trong hai.
Tương tự, tên Lê Hoàn và Lê Đại Hành đều không sai, ủy ban có thể cân nhắc thêm vào quỹ tên đường.
Với tên nhân vật Phan Ngữ, hội cho biết có thể giữ lại tên này, song nếu sửa lại thì phải để là Phan Tôn (con thứ 5 của Phan Thanh Giản), chứ không nên là Phan Ngũ (chữ Ngũ là tên dân gian, hàm ý chỉ Thứ Năm).
Báo cáo nhấn mạnh ngoài việc tôn trọng tính chính xác của nhân vật, sự kiện lịch sử, thành phố cũng cần quan tâm đúng mức tới các yếu tố đặc trưng văn hóa vùng miền trong phát âm chữ Hán Việt.
Trước câu hỏi TP.HCM cần phải làm gì để tránh tình trạng sai sót tên đường trong tương lai, GS.TS Võ Văn Sen - chủ tịch Hội Khoa học lịch sử TP.HCM - cho rằng Sở Văn hóa - thể thao đang thực hiện vấn đề này chu đáo và tiến bộ hơn trước.
"Mỗi tên đường đều được hỏi ý kiến các cơ quan, ban ngành liên quan, tham vấn học giả, soạn tiểu sử nhân vật, đưa ra hội đồng đặt tên đường - với đầy đủ các thành phần xã hội của thành phố, để cân nhắc trước khi triển khai. Nếu có quan điểm gì khác, họ sẽ cân nhắc để lại" - ông Võ Văn Sen nói.
Thành phố còn nhiều tên đường vô nghĩa
Bà Vũ Thị Huỳnh Mai - phó chánh văn phòng UBND TP.HCM - cho biết văn phòng UBND TP đã tiếp nhận thông tin và hiện các bộ phận chuyên môn có liên quan đang rà soát các nội dung trong đề xuất của Sở Văn hóa - thể thao TP.HCM. Dựa trên cơ sở kết quả rà soát sẽ tham mưu lãnh đạo UBND TP xem xét, quyết định.
Ông Tăng Hữu Phong - trưởng Ban văn hóa xã hội HĐND TP.HCM - cho rằng việc đặt mới, sửa đổi, điều chỉnh tên đường cần tuân thủ đúng quy trình.
Về quan điểm, ông Phong nhấn mạnh nếu có đủ cơ sở để xác định tên đường là sai thì phải đặt lại cho đúng.
Theo ông Phong, có thể trong thời gian trước, vì nhiều lý do khác nhau như chiến tranh, do đời sống còn khó khăn, do tập hợp tư liệu còn chưa toàn diện… nên các thông tin về nhân vật, sự kiện lịch sử còn chưa chính xác.
Sau mấy mươi năm hòa bình, khi có điều kiện, có cơ hội tìm hiểu và thu thập thêm nhiều cứ liệu lịch sử thì nên điều chỉnh cho đúng. "Đã là lịch sử thì nên trả lại thông tin cho chính xác với lịch sử. Nếu hội đủ các điều kiện cần thiết thì nên làm nhanh việc điều chỉnh này" - ông Phong nêu quan điểm.
Ngoài việc điều chỉnh tên đường theo nhân vật, sự kiện lịch sử, ông Phong cũng cho rằng hiện địa bàn TP còn nhiều tên đường vô nghĩa, gợi những suy nghĩ không hay. Cơ quan chuyên môn cần có cuộc tổng rà soát để thay đổi cho phù hợp, có ý nghĩa hơn.
MAI HƯƠNG
Đổi tên đường là cần thiết
Ngay khi đề xuất của Sở Văn hóa - thể thao TP.HCM được công bố, nhiều bạn đọc đã gửi ý kiến về báo Tuổi Trẻ. Bên cạnh những quan điểm đồng tình, cũng có không ít người dân cho rằng không nên đổi tên đường.
Độc giả tên Thảo viết: "Không nên đổi. Ảnh hưởng đến bao nhiêu người. Tên đường đổi, địa chỉ công ty, số nhà cũng phải làm lại. Google không tìm được địa chỉ mới".
Về vấn đề này, theo GS.TS Võ Văn Sen, sẽ không có quá nhiều xáo trộn trong đời sống người dân. Thực tế, khi đổi tên đường, các quận sẽ có kế hoạch cụ thể để triển khai đến từng nhà dân, như trường hợp đường Lê Văn Duyệt ở quận Bình Thạnh.
Đường Lương Nhữ Học (Q.5, TP.HCM) nằm trong nhóm họ tên các nhân vật lịch sử được đặt tên đường không chính xác, được đề xuất đổi thành Lương Như Hộc - Ảnh: NGỌC PHƯỢNG
"Đổi tên đường là việc làm cần thiết, không chỉ ở cách chúng ta tôn trọng các nhân vật lịch sử mà còn mang tầm nhìn quy hoạch đô thị.
Với quy mô phát triển của thành phố, trong tương lai sẽ có những con đường được mở rộng hoặc xây mới, như vậy cái sai này nếu để lại hôm nay thì mai sau sẽ càng lớn hơn và đến một lúc nào đó chúng ta không còn sửa được nữa" - GS.TS Võ Văn Sen thẳng thắn.
M.THỤY
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận