Các đại biểu phát biểu tại buổi làm việc - Ảnh: Hoàng Điệp

Để giữ sự uy nghiêm của phiên tòa và đảm bảo việc xét xử theo hướng cải cách tư pháp, vị trí ngồi, trang phục của người tiến hành tố tụng, người tham gia thế nào là vấn đề đã được bàn trong hội thảo do TAND tối cao tổ chức ngày 26-10 tại TP.HCM.

Viện kiểm sát, thư ký không nên ngồi ngang HĐXX

Theo ông Đặng Ánh - phó chánh án TAND TP Đà Nẵng, tại phiên tòa, hội đồng xét xử (HĐXX) là chủ thể duy nhất điều hành toàn bộ hoạt động của phiên tòa nên HĐXX là chủ thể duy nhất nhân danh Nhà nước đưa ra các phán quyết để tiến hành xét xử vụ án.

Trong khi đó, viện KSND và thư ký phiên tòa chỉ thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật tố tụng nên vị trí đó không thể ngang hàng với HĐXX.

Ý khác nữa, ông Ánh cho rằng việc tranh tụng tại phiên tòa là rất quan trọng theo hướng cải cách tư pháp, do đó những chủ thể tham gia tranh tụng phải có vị trí ngồi tương xứng.

Trong phiên tòa hình sự, viện kiểm sát là cơ quan thực hành quyền công tố và kiểm sát viên thực hiện chức năng chứng minh hành vi phạm tội của bị cáo, họ có nghĩa vụ phải tranh tụng với bị cáo, người bào chữa cho bị cáo cũng như những người có quyền và nghĩa vụ liên quan. 

Xét về quan hệ tranh tụng thì kiểm sát viên và những người tham gia tố tụng là ngang bằng nhau nên viện kiểm sát không thể ngồi cao hơn những người tham gia tố tụng như mình.

Do đó, từ năm 2012, TAND TP Đà Nẵng đã chủ động báo cáo với Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp trung ương để thay đổi vị trí ngồi của những người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng.

Theo đó, chỉ có HĐXX mới được ngồi ở vị trí cao nhất, dưới quốc huy, còn các chủ thể khác đều ngồi phía dưới.

Ông Ánh cũng nói rằng mô hình chỗ ngồi của Đà Nẵng nhận được sự đồng tình ủng hộ của các cấp ủy và dư luận.

Nói về chỗ ngồi, luật sư Đinh Văn Quế cũng đồng tình rằng hiện có bất cập về chỗ ngồi của thư ký phiên tòa.

Theo ông Quế, trước đây trong phiên tòa, thư ký ngồi trên vì thư ký đọc cáo trạng, sau này có Bộ luật tố tụng thì thư ký không đọc cáo trạng nữa. Vậy nên, theo ông Quế, thư ký không ngồi trên ghế trên bục cùng HĐXX mà hãy trả lại vị trí ấy cho các luật sư.

Bỏ tư duy tầng trên tầng dưới

Là ý kiến của luật sư Phan Trung Hoài - Đoàn luật sư TP.HCM.

Luật sư Hoài cho rằng ông có dịp được khảo sát, trực tiếp ghi nhận lại bằng hình ảnh phòng xử án của Tòa án tối cao bang Chicago (Hoa Kỳ), phòng xử án của Tòa án quận Võ Hầu (tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc) và cuộc tranh luận về chỗ ngồi của luật sư với công tố viên Trevor Shaw (bang British Columbia, Canada).

“Có thể nhận thấy điểm chung của các mô hình tố tụng hình sự khác nhau trên thế giới chính là cách bố trí phòng xử án, nơi hội tụ của khả năng tiếp cận với công lý thông qua cách bố trí bình đẳng vị trí chỗ ngồi giữa hai chủ thể nói trên” - ông Hoài phát biểu.

Ngoài nội dung thảo luận liên quan đến chỗ ngồi của những người tiến hành tố tụng, tham gia tố tụng thì các đại biểu là thẩm phán cũng nói về vấn đề trang phục của thẩm phán và hội thẩm, thư ký.

Cơ bản, các ý kiến đều thống nhất về đề xuất các trang phục xét xử, lễ phục và trang phục làm việc hằng ngày cho những người tiến hành tố tụng.