Phóng to

Đối đáp “người nói khoe, kẻ nói giễu” của dân hai làng Kẻ Xe - Kẻ Chối - Ảnh: Vũ Bình

TT - Hai làng Kẻ Xe và Kẻ Chối chỉ cách nhau một cánh đồng cùng thuộc địa bàn Việt Yên, tỉnh Bắc Giang nhưng lại là "kỳ phùng địch thủ” của nhau về biệt tài ăn nói. Mỗi khi người của hai làng này gặp nhau thì chắc chắn sẽ có những trận "đấu võ mồm" đến độ có hẳn một câu thành ngữ truyền từ bao đời nay: "Nói giễu Kẻ Xe, nói khoe Kẻ Chối".

Nghe đọc nội dung toàn bài:

Kỳ 1: "Cả làng nói khoác" Kỳ 2: Nói ngang như làng Cua Kỳ 3: Bực mình với Can Vũ

Thế mà vui

Ngôi chợ nằm giữa Kẻ Xe và Kẻ Chối không chỉ là nơi buôn bán của người dân hai làng mà còn được xem là nơi giao lưu, thi thố tài ăn nói để phân tài cao thấp của người dân hai bên. Hầu như ngày nào ở ngôi chợ này cũng diễn ra những trận "thư hùng" nảy lửa của các bà, các ông và cả trẻ con "đấu võ mồm" với nhau.

Buổi sáng ngồi ở quán trà xanh trước cửa chợ, một ông người Kẻ Chối khoe với ông bạn người Kẻ Xe rằng: "Thằng con trai tôi mới làm cái nhà, thiên hạ này không nhà ai bằng". Ông Kẻ Xe thủng thỉnh giễu lại ngay: "Phải, ông chẳng nói chúng tôi cũng biết không nhà ai bằng được, vì có ai thèm đến đo nhà của nó đâu mà biết". Trong chợ, không khí "thi đấu" cũng sôi động không kém. Một bà bán cá người Kẻ Chối có người chị ở Mỹ về cho nhiều chiếc mũ rất đẹp khoe với bà bán rau người Kẻ Xe: "Cái mũ tôi đội hôm kia là mũ của Ý, hôm qua là mũ của Pháp, còn cái hôm nay là mũ của Anh". Bà Kẻ Xe cãi lại: "Không phải, cả ba hôm bà đều đội một thứ mũ là mũ "nổ" đấy chứ".

Ông Đoàn Văn Mỹ, thành viên ban điều hành làng Kẻ Xe, nói: "Nói qua nói lại, sốc nhau như vậy nhưng chẳng có ý ghét bỏ gì nhau cả. Người nơi khác đến nghe người dân hai làng chúng tôi nói chuyện giễu cợt nhau cứ ngỡ là người hai làng có tư thù gì với nhau. Thật ra, hai làng trước nay liền kề, gốc gác là họ hàng, bà con với nhau cả. Truyền thống xưa nay của người làng Kẻ Chối là nói khoe, tức là bất kể chuyện gì cũng đều được "bốc thơm", thổi phồng lên để chứng tỏ sự hơn người về mọi mặt của mình. Còn ngược lại, người Kẻ Xe cứ mở miệng ra là thế nào cũng có câu giễu cợt người khác. Thế mà vui".

Đang nói chuyện, có một bà bên làng Kẻ Chối qua nhà ông Mỹ gửi thiệp cưới, mời đi dự đám cưới cậu con trai của bà. Nhân thể, bà này khoe ngay cô con dâu của mình vui tính: "Ông biết mặt nó rồi đấy. Nó mau mắn lắm ông ạ. Lúc nào mặt cũng tươi như hoa, lúc no cũng vậy, lúc đói cũng vậy, đúng là: Dù no, dù đói cho tươi. Cái miệng em cười đói cũng như no". Ông Mỹ gật gù: "Ừ, con dâu bà mặt tươi thật. Cả lúc đang ngủ tôi biết nó cũng cười. Răng nó vẩu chìa mà”.

Xứng đôi, vừa lứa

Phóng to

Là “kỳ phùng địch thủ” trong tài ăn nói, nhưng trai gái hai làng luôn xứng đôi vừa lứa

Ông Nguyễn Văn Hải, người làng Kẻ Chối, cho biết người hai làng Kẻ Xe và Kẻ Chối hay khoe khoang, khích bác, xỏ xiên nhau là vậy nhưng trai gái hai làng lại rất mê nhau. Nhiều cặp vợ chồng ở hai làng cũng từ thích nhau rồi yêu, cưới nhau cũng nhờ những lần "đấu võ mồm". Người làng gọi những cặp vợ chồng này là những cặp xứng đôi, vừa lứa.

Vợ chồng ông Hải cũng nên duyên từ những lần "hội thi nói giễu". Bà là người Kẻ Xe, còn ông người Kẻ Chối. Ông Hải có ba người anh trai, người anh cả làm y tá ở khoa nội, người anh thứ hai làm y sĩ khoa răng hàm mặt ở bệnh viện tỉnh, người anh thứ ba bán thịt lợn ở chợ huyện. Khi mới quen nhau, ông tự hào khoe với bà: "Hai người anh lớn của anh đều thành đạt, làm trưởng khoa cả. Anh cả làm trưởng khoa nội, anh kế làm trưởng khoa răng hàm mặt". Bà đáp ngay: "Nhà anh có đến ba người làm trưởng khoa đấy chứ". "Không, người anh thứ ba ở nhà bán thịt thôi" - ông ngớ người. "Sản xuất đâu, anh chẳng làm trưởng khoa răng hàm lợn ở chợ huyện là gì?" - bà cười tủm tỉm.

Nói kháy nhau như vậy nhưng rồi cũng nên duyên chồng vợ. Tương truyền "ông tổ" nói khoe của làng Kẻ Chối và "bà tổ" nói giễu của làng Kẻ Xe từ thuở xa xưa cũng từng yêu nhau nhưng vì gia đình ngăn cản nên dang dở. Sau đó, hai người mới lập ra hai "trường phái" nói giễu, nói khoe để đối đáp với nhau rất ăn ý như là một kỷ niệm để nhớ nhau.

Ông Trần Văn Phúc, làng Kẻ Xe, giải thích rằng từ xưa dân làng Kẻ Xe làm ăn tính toán rất chi li, tằn tiện nên tên làng là Kẻ Xe và hay đùa cợt người khác. Còn dân Kẻ Chối phần lớn là nghèo, phải đi làm thuê, làm mướn, tính tình họ xởi lởi, thường hay khuếch đại vấn đề, sự việc nên thành "phong cách" nói khoe. Người Kẻ Chối thường nói khoe với người quen để thử tài, gợi ý cách trả lời hài hước cho người tiếp chuyện, chứ không hề có ý "tốt khoe, xấu che".

Ngay cả vợ chồng là người hai làng lấy nhau cũng thường xuyên tổ chức "tập huấn ăn nói" ngay tại gia đình. Ông Hải cho hay vợ chồng ông cũng thường xuyên trổ tài với nhau. Tháng trước, vợ chồng ông cưới vợ cho con. Được hơn tuần lễ, ông nhận xét: "Đứa con dâu tôi chọn thật ý tứ, đẹp người, đẹp nết. Vừa mới về mà công việc trong nhà, ngoài vườn đều đâu ra đấy, không thể chê được". Bà vợ đáp: "Ông khéo chọn lắm. Nhưng nó làm sao ấy, hễ khi nó nhìn ông thì tôi tưởng nó đang nhìn tôi. Khi nó nhìn tôi thì nó lại bảo đang nhìn chồng nó. Thì ra nó mắt lác, ông thật khéo chọn người lắm!".

Kẻ Xe là tên cổ của làng Kha Lý, trước đây thuộc tổng Mật Ninh, huyện Việt Yên (Bắc Giang), nay là thôn Kha Lý, xã Quảng Minh, Việt Yên (Bắc Giang). Kẻ Chối là làng Cao Lôi, cùng huyện với Kha Lý. Hai làng này hợp thành "cặp bài trùng" về nói khoe, nói giễu. Lời đối đáp của người dân hai làng đan xen vào nhau, bổ sung cho nhau tạo nên những cuộc thi thố lời nói độc đáo của các làng cười VN.

________________

Đón đọc số tới:

Sống giữa trùng dương

Họ là những nhà khoa học sống trên những ngôi nhà giàn giữa biển khơi. Có người đã có mặt giữa biển từ năm 1989 đến nay, có người đã gần 50 tuổi vẫn là "lính phòng không", có người vợ sinh con mấy tháng vẫn chưa biết mặt con…

Nhiều người trong số họ sống ở biển, chết về với biển…