Nhà đấu giá danh tiếng Sotheby's tại New York (Mỹ) sẽ tổ chức một phiên đấu giá đặc biệt vào ngày 16-7 tới, với tâm điểm là khối thiên thạch sao Hỏa mang tên NWA 16788 - hiện vật được xác nhận là mảnh vật chất lớn nhất từ "Hành tinh Đỏ" từng rơi xuống Trái đất, nặng tới 25kg. Dự kiến khối đá quý hiếm này sẽ được chào bán với mức giá từ 2-4 triệu USD.

Theo thông tin từ Sotheby's, thiên thạch NWA 16788 có nguồn gốc từ một vụ va chạm khổng lồ giữa sao Hỏa và một tiểu hành tinh. Vụ va chạm đã bắn tung khối vật chất này vào không gian, trước khi nó rơi xuống sa mạc Sahara - cách hành tinh mẹ hơn 225 triệu km. Mãi đến tháng 11-2023, một thợ săn thiên thạch mới tình cờ phát hiện ra NWA 16788 tại Niger.

Khối đá có kích thước ấn tượng 38 x 28 x 15 (cm), mang sắc đỏ, nâu và xám đặc trưng, chiếm gần 7% tổng lượng thiên thạch sao Hỏa hiện đang được biết đến trên Trái đất. Bà Cassandra Hatton - phó chủ tịch phụ trách mảng khoa học và lịch sử tự nhiên tại Sotheby's - khẳng định đây là mảnh sao Hỏa lớn nhất từng ghi nhận, vượt trội hơn khoảng 70% so với mẫu vật lớn thứ hai.

Tính đến nay, trong số hơn 77.000 thiên thạch được ghi nhận trên Trái đất, chỉ khoảng 400 mẫu có nguồn gốc từ sao Hỏa. Điều đó cho thấy mức độ quý hiếm của hiện vật lần này.

Một phần nhỏ của NWA 16788 từng được tách ra để gửi đến phòng thí nghiệm chuyên biệt. Tại đây các nhà khoa học đã xác định được nguồn gốc sao Hỏa của mẫu vật bằng cách so sánh thành phần hóa học với những mẫu do tàu thăm dò Viking thu thập trên sao Hỏa năm 1976. 

Kết quả phân tích cho thấy đây là loại olivine-micro gabbroic shergottite - một loại đá núi lửa hình thành từ dung nham nguội chậm, chứa khoáng chất olivine và pyroxene. Đặc biệt, bề mặt thiên thạch phủ lớp thủy tinh cháy xém - dấu tích do ma sát dữ dội khi lao qua khí quyển Trái đất - chính là manh mối đầu tiên cho thấy đây không phải tảng đá thông thường.

Trước khi về tay Sotheby's, khối thiên thạch này từng được trưng bày tại Cơ quan Vũ trụ Ý ở Rome. Tuy nhiên danh tính chủ sở hữu hiện tại vẫn được giữ kín. Thời điểm chính xác thiên thạch rơi xuống Trái đất vẫn chưa được xác định rõ, song các chuyên gia cho rằng sự kiện này có thể chỉ mới xảy ra trong vòng vài năm trở lại đây.

Phiên đấu giá ngày 16-7 là hoạt động nổi bật trong khuôn khổ Tuần lễ Geek 2025 của Sotheby's, nơi trưng bày 122 hiện vật độc đáo, bao gồm thiên thạch, hóa thạch và khoáng vật quý hiếm - đưa giới yêu khoa học vào một hành trình kỳ thú xuyên không gian và thời gian.

Đấu giá bộ xương khủng long Ceratosaurus

Ngoài khối thiên thạch nêu trên, một điểm nhấn khác trong phiên đấu giá là bộ xương khủng long Ceratosaurus chưa trưởng thành, cao hơn 2 mét và dài gần 3 mét. Mẫu vật được phát hiện năm 1996 tại mỏ hóa thạch Bone Cabin Quarry ở Wyoming - một khu vực nổi tiếng với trữ lượng hóa thạch phong phú.

Các chuyên gia đã phục dựng bộ xương từ khoảng 140 mảnh hóa thạch thật, kết hợp với một số phần mô phỏng để tạo thành một hiện vật hoàn chỉnh, sẵn sàng trưng bày.

Ceratosaurus là loài khủng long ăn thịt đi bằng hai chân, sống vào cuối Kỷ Jura cách đây khoảng 150 triệu năm, với hình dáng gợi nhớ đến Tyrannosaurus rex nhưng có kích thước nhỏ hơn - dài tối đa khoảng 7,6 mét so với 12 mét của T. rex.

Mẫu vật lần này từng được Công ty Fossilogic - chuyên phục dựng và bảo tồn hóa thạch tại bang Utah (Mỹ) - mua lại vào năm ngoái.

Phát hiện mạng lưới sông cổ dài 15.000km trên sao Hỏa

Nguồn nước hình thành nên mạng lưới sông trên sao Hỏa nhiều khả năng là từ mưa liên tục.