Bởi ngay sau đó cả nước lại dấn thân vào hai cuộc kháng chiến trường kỳ. Bao con dân nước Việt đáp lời sông núi, sẵn sàng hiến dâng xương máu của mình để đi đến thắng lợi cuối cùng, hòa bình và thống nhất Tổ quốc liền một dải như hôm nay…

"Những năm đầu thập niên 1940, ngay từ hồi còn là học sinh Trường Bưởi (Chu Văn An, Hà Nội) tôi đã đánh nhau với lính Tây trong một cuộc thi thể thao, rồi bị bắt giam, bị tra tấn và tận mắt chứng kiến nhiều đồng bào mình chịu tù đày khốn khổ.

Nên ngày 2-9-1945, được nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, tôi đã không kìm được nước mắt xúc động" - những ngày còn khỏe ở Hà Nội, vị cựu binh già Hoàng Tấn Anh vẫn hay nhắc nhớ với chúng tôi về thời khắc hào hùng này.

Cầm súng kháng chiến

Kể về ngày lịch sử ấy, ông Hoàng Tấn Anh (tức Hoàng Giáp, sinh năm 1924, nguyên tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn pháo binh 523, sư đoàn 304 mà thời kháng Pháp gọi là Đại đoàn 304) vẫn nhớ mãi: "Tôi và nhiều đồng bào đã bật khóc vì xúc động khi nghe Bác Hồ đọc câu mở đầu Tuyên ngôn Độc lập "Hỡi đồng bào cả nước, tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc".

Tuy nhiên niềm vui độc lập của chúng tôi ngày ấy không được bao lâu.

Ngay sau buổi lễ Quốc khánh 2-9-1945, tôi và hàng vạn thanh niên nước Việt đã bước vào tập luyện chiến đấu, chuẩn bị cho thời kỳ kháng chiến".

Ngược dòng thời gian, ông Hoàng Giáp đã sớm tham gia Việt Minh. Từ năm 1944, miền Bắc xảy ra nạn đói, ông cùng người trong gia đình đã vận động các nhà có điều kiện mua gạo nấu cháo cứu đói đồng bào.

Nhà ông ở số 274 Phố Huế, Hà Nội cũng chính là cơ sở hoạt động ngầm của ông Trần Ngọc Ban (nhà tình báo Mười Hương). Chính ông Giáp và anh trai Hoàng Tường Chi nhiều lần giúp ông Mười Hương trao đổi thư từ bí mật với các ông Nguyễn Hữu Đang, Nguyễn Huy Tưởng, Lưu Văn Lợi…

Năm 1945 cũng như nhiều thanh niên Hà Nội khác, ông Hoàng Giáp được cử đi học quân chính (quân sự - chính trị) ở Từ Sơn, Bắc Ninh và tình nguyện trở thành chiến sĩ Đoàn Thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu.

Những ngày tổng khởi nghĩa mùa thu, ông là một trong những người đi giải giáp Sở Mật thám Hà Nội và thả tù nhân Hỏa Lò.

Đầu năm 1946, ông tham gia đoàn quân Tây Tiến lần thứ nhất sau khi đụng chạm với quân Quốc dân đảng trong cuộc tham gia giải cứu nhạc sĩ Đỗ Nhuận. Chính ông Lê Giản đã cử ông đi Tây Tiến vì biết quân Tưởng Giới Thạch tìm bắt ông…

"Đến mùa đông năm 1946 thì tôi quay trở lại Hà Nội để đáp lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Bác Hồ.

Thời điểm đó cấp trên muốn cử tôi đi học lên cao vì có học lực giỏi ở Trường Bưởi nhưng tôi tình nguyện về trực tiếp chiến đấu bảo vệ thành Hà Nội suốt 60 ngày đêm kể từ 19-12-1946 ở mặt trận liên khu 2 gồm Chợ Hôm, Bạch Mai, Lò Đúc…" - những ngày trí nhớ còn minh mẫn, ông Hoàng Giáp hay kể về mùa đông không thể nào quên trong cuộc đời mình.

Ông tâm sự rằng thật ra mình cũng chỉ là một trong hàng vạn, hàng triệu con dân nước Việt đáp lời "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh".

Từng may mắn được đứng dưới bóng lá cờ sao vàng ngày Quốc khánh đầu tiên để nghe Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập, những thanh niên như ông thấu hiểu trách nhiệm của mình với non sông.

"Ra đi ra đi bảo tồn sông núi/ Ra đi ra đi thà chết chớ lui…". Ông hay ngân nga bài hát Giải phóng quân của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu như tinh thần người chiến sĩ trước thời cuộc Tổ quốc lâm nguy.

Cuộc đời binh nghiệp của chiến sĩ Hoàng Giáp còn tiếp tục xông pha khắp chiến trường Bắc Việt cho đến hết chiến dịch Điện Biên Phủ hào hùng. Là học sinh giỏi toán của Trường Bưởi, ông được điều động về lực lượng pháo binh và chỉ huy tiểu đoàn 523, sư đoàn 304.

"Tiểu đoàn chúng tôi lúc ấy có bốn khẩu lựu pháo 105 li, bốn khẩu 75 li và tám sơn pháo 57 li. Nhưng riêng tám sơn pháo này đã được cắt lại yểm trợ chiến trường Lào. Chỉ còn lại đúng tám khẩu pháo nhưng chúng tôi đã góp phần chiến thắng vang dội trước quân Pháp mà trước đó họ tự mãn tuyên bố chỉ cần Việt Minh vừa bắn vài loạt là họ phản pháo phá nát…".

Ngày tiếp quản thủ đô năm 1954, người chiến sĩ Hoàng Giáp lại được trở về đứng dưới lá cờ tung bay trên bầu trời Hà Nội.

Nơi mà ông đã cầm súng đáp lời Tổ quốc bước vào cuộc kháng chiến với câu hát hào hùng "Đoàn giải phóng quân một lần ra đi/ Nào có sá chi đâu ngày trở về" (Giải phóng quân).

Ở miền Bắc, lớp lớp chiến sĩ đã cầm súng bảo vệ nền độc lập của nước nhà vừa mới giành được năm 1945, thì ở miền Nam quân dân cũng bừng bừng khí thế "Mùa thu rồi ngày 23, ta đi theo tiếng kêu sơn hà nguy biến/ Rền khắp trời lời hoan hô dân quân Nam nhịp chân tiến lên trận tiền" (Nam Bộ kháng chiến - nhạc sĩ Tạ Thanh Sơn). Nhiều chứng nhân trong cuộc vẫn xúc động nhắc nhớ tháng ngày liệt oanh trong từng lời kể, từng trang nhật ký, hồi ký của mình…

Trong hồi ký Cuộc đời người thợ, ông Lê Minh Đức (sinh năm 1922, ở Vĩnh Long, Anh hùng lao động, nguyên tổng cục phó Tổng cục Đường sắt) kể ông không nghe được lời Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập ngày 2-9-1945 ở Hà Nội nhưng ông đã tự nguyện tham gia dòng thác cách mạng cuồn cuộn ở giữa thời cuộc lịch sử đang ngổn ngang ấy.

"Từ năm 13 tuổi tôi ở Cái Khế, gần nhà anh Nguyễn Công Trung. Lúc đó anh học năm 2 Trường Collège Cần Thơ.

Trong một lần đi học anh gặp bọn cai tù dẫn tù đi làm và đánh đập, hà hiếp người tù. Anh giựt cây roi đánh lại tên cai.

Anh bị đuổi học, về nhà viết báo chỉ trích sự cai trị của thực dân Pháp. Vì tránh bị lộ nên nhiều bài anh nhờ tôi chép lại để đem đi đăng báo, làm cho bọn lính kín không theo dõi anh được.

Qua những bài anh viết tôi nhận ra và khâm phục anh là người đấu tranh bảo vệ con người. Anh có ý chí đấu tranh cho nước nhà độc lập. Anh là tấm gương của đời tôi…". Ông Đức kể đường vào cách mạng của mình tình cờ mà sâu sắc như thế.

Mùa thu năm 1945, Nam Bộ bùng nổ kháng chiến, ông Đức được phân công huấn luyện quân sự cho 45 thanh niên tự vệ ở Mỹ Thuận rồi hành quân theo chi đội Ngô Hùng Giới trực tiếp chiến đấu với quân Pháp tràn lại miền Tây Nam Bộ.

Sau đó do từng học Trường Kỹ thuật thực hành SG (EPIS), ông được điều động về phụ trách sửa chữa, sản xuất vũ khí chiến đấu…

Bước ngoặt lịch sử chia đôi đất nước năm 1954, ông Đức tập kết ra Bắc và được gặp Bác Hồ nhiều lần vì ông là đại biểu Quốc hội hai khóa.

"Lần đầu tiên tôi gặp Bác ngày 8-7-1958 trong Đại hội anh hùng và chiến sĩ thi đua lần thứ hai. Bác tặng tôi cây bút và hỏi thăm chuyện miền Nam cùng nỗi mong ước ngày đất nước hòa bình, thống nhất để Bác trở lại mảnh đất Tổ quốc đang bị tạm chia cách" - ông Đức kể đã rưng rưng xúc động khi nghe tâm sự của Bác.

Tuy nhiên ngày ông Đức được trở lại miền Nam thì Bác đã đi xa rồi. Bác không còn nữa nhưng những lời Bác đọc trong Tuyên ngôn Độc lập đã thành sự thật dù đất nước phải trải qua 30 năm kháng chiến với biết bao máu xương…

---------------------------

"Ngày ấy chúng tôi chỉ nghĩ mình sẽ làm được gì cho đất nước mà không bao giờ nghĩ đất nước sẽ làm gì cho mình. Chúng tôi đi kháng chiến là đã sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc".

Kỳ tới: Sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc

Chính phủ dưới sự lãnh đạo của Đảng: 80 năm hành trình vì nước, vì dân

Tuổi Trẻ Online trân trọng giới thiệu bài viết của Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhân dịp 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2-9.