Phóng to

Những năm tháng cuối đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn cố gắng giữ thói quen tập thể dục

Ngay từ những năm sống tại Pháp, Nguyễn Ái Quốc đã có ý thức lo giữ gìn sức khỏe để hoạt động cách mạng lâu dài. Mùa đông tháng giá, trước khi đi làm, lấy viên gạch đặt vào lò bếp của khách sạn nơi thuê trọ. Chiều về lấy viên gạch ra, bọc báo cũ lót nệm nằm cho đỡ rét.

Ông Vũ Kỳ - thư ký của Chủ tịch Hồ Chí Minh kể: Ngày làm việc trên chiến khu Việt Bắc, anh em phục vụ không bao giờ quên cách phòng chống nóng và rét rất lạ của Người. Buổi trưa hè trời nắng như đổ lửa, trong nhà oi bức đứng ngồi không yên.

Bác bảo anh em: đội mũ nón, mặc quần áo ra ngoài trời ít phút, rồi vào nhà cởi bỏ đồ mặc ngoài sẽ dịu mát hơn, nghỉ ngơi được một chút. Ngày đông rét buốt, tay cóng không cầm bút được, Bác bảo anh em chặt một đoạn gỗ, đẽo nhẵn, hai tay nâng, lăn, chạy tới chạy lui một lúc toát mồ hôi, hết rét cóng.

Có lần Chủ tịch Hồ Chí Minh giải thích câu nói của thần y Hoa Đà thời Tam Quốc: “Lưu thủy bất hủ, hộ khu bất đồ”. “Nước luôn chảy thì không bị thối, trục cửa xoay luôn thì không bị mối mọt”, ví như cơ thể con người thường xuyên vận động, tập luyện thì phòng chống được bệnh tật, luôn khỏe mạnh, để động viên anh em luôn rèn luyện thân thể.

Phòng trị bệnh phải kết hợp

Hai từ “kết hợp” phòng trị bệnh bằng đông - tây y là lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi tới thăm Viện đông y Trung ương ngày 16-1-1961. Thế nhưng, tấm gương rèn luyện thân thể của Chủ tịch lại toàn diện, phong phú và linh hoạt hơn nhiều.

Trong bài đăng trên báo Cứu quốc: Lời kêu gọi toàn dân tập thể dục (ngày 27-3-1946), người nêu rõ: Ngày ngày tập luyện thì khí huyết lưu thông, tinh thần đầy đủ để giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới... Khái niệm đầy đủ này mãi tới năm 1978, trong Tuyên ngôn Alma Ata, Tổ chức y tế thế giới của Liên hợp quốc (WHO) mới thể hiện rõ hơn trong định nghĩa: Sức khỏe không chỉ là không bệnh tật, mà còn là trạng thái hoàn toàn thoải mái về thể chất, tinh thần và xã hội.

Chủ tịch Hồ Chí Minh kết hợp tập luyện với một chế độ ăn uống chừng mực, hợp lý; làm việc, nghỉ ngơi năng suất cao và khoa học; tâm hồn luôn lạc quan, thanh thản; và một lối sống thanh cao, điều độ. Trong rừng sâu Việt Bắc, nhà đạo diễn điện ảnh Xô Viết nổi tiếng Roman Carmen hỏi: - Thưa Chủ tịch, mỗi ngày Người làm việc mấy giờ? Chủ tịch trả lời: - Tôi thức dậy cùng tiếng chim hót và chỉ lên giường khi bầu trời mọc đầy sao”.

Một mặt khác, dưỡng sinh kết hợp của Chủ tịch Hồ Chí Minh còn về phương pháp phòng chữa bệnh, vận dụng mọi cách vận động toàn thân từ trí não, thần kinh, cơ bắp đến từng cơ khớp, ngũ tạng, từng cơ quan bộ phận trong cơ thể. Người cố gắng không dùng thuốc, nhưng cần - vẫn dùng, thuốc cây nhà lá vườn, kết hợp đông tây y. Và, quan trọng là linh hoạt sáng tạo nhiều cách tập phù hợp với sức khỏe, bệnh tật, và điều kiện riêng tùy lúc, tùy nơi. Ông Vũ Kỳ kể, sáng 19-5-1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh mệt, ở trên nhà sàn. Bà Trinh vợ ông Kỳ chuẩn bị hoa. Ông Kỳ dẫn các cháu lên chúc thọ Chủ tịch. Con gái cả Kim Dung ôm bó hoa đi trước, rón rén vào cửa phòng thì dừng lại nhìn bố. Thì ra, Bác đang ngồi trên giường, chăm chú cầm quả bóng bàn ném vào sọt giấy để xa nơi góc phòng...

Bác rất muốn sống hòa mình cùng mọi người. Ở an toàn khu (ATK) có chuyện vui, khi chơi bóng chuyền có Bác tham gia, mấy anh em bên sân kia hò nhau: “- Bỏ tủ nhé”. Bác vỗ tay vào mình, đứng ở tư thế sẵn sàng đón bóng: - “A, nó truy tủ! Kháng, Chiến, Trường, Kỳ đâu, mau bảo vệ tủ!”. Quả nào Bác đánh không qua lưới, mọi người cười ồ, Bác hóm hỉnh tuyên bố: - “Đừng vội chủ quan! Quả này Bác đánh ngoại giao thôi”.