Các nguyên lãnh đạo Đảng và Nhà nước cùng lãnh đạo tỉnh Đồng Nai dâng hương tại nghĩa trang liệt sĩ xã Mã Đà - Ảnh: HÀ MI

Đến dự lễ có ông Nguyễn Minh Triết (nguyên chủ tịch nước), ông Trương Tấn Sang (nguyên chủ tịch nước), ông Nguyễn Tấn Dũng (nguyên thủ tướng Chính phủ), ông Lê Hồng Anh (nguyên thường trực Ban Bí thư trung ương) cùng lãnh đạo các tỉnh Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh và các mẹ Việt Nam anh hùng, Anh hùng lực lượng vũ trang…

Các đại biểu đã đến dâng hương, tưởng niệm các liệt sĩ tại bia tưởng niệm Trung ương Cục miền Nam và nghĩa trang liệt sĩ xã Mã Đà.

Tại buổi lễ, ông Nguyễn Phú Cường - bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai - đã ôn lại quá trình hình thành lịch sử của chiến khu Đ trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Ông Cường nhấn mạnh:

“Chiến khu Đ là căn cứ địa quan trọng của miền Đông Nam bộ trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Là nơi che giấu, nuôi dưỡng, rèn luyện các lực lượng cách mạng, là bàn đạp tấn công khiến kẻ thù khiếp sợ.

Nơi đây cũng là nơi sản sinh cách đánh đặc công để từ đó hình thành nên bộ đội đặc công, phát triển kỹ thuật đánh đặc công ra cả nước. Chiến khu Đ chính là niềm tin, niềm tự hào của nhân dân miền Đông Nam bộ suốt gần một thế kỷ qua”.

Đánh giá vị trí chiến lược, ông Nguyễn Phú Cường nói địa thế lý tưởng của chiến khu Đ dùng để cho các lực lượng cách mạng xây dựng, giữ gìn, cất trữ kho tàng, phát triển mọi mặt của một căn cứ kháng chiến.

Nhiều cơ quan lãnh đạo Tỉnh ủy Biên Hòa, Tỉnh ủy Thủ Biên, Liên tỉnh ủy, Khu ủy miền Đông Nam bộ, Ban quân sự Bộ tư lệnh miền Đông đã lấy chiến khu Đ làm nơi đứng chân lãnh đạo phong trào cách mạng. Bước sang cuộc kháng chiến chống Mỹ, chiến khu Đ tiếp tục là hậu phương vững chắc tiếp nhận hàng chi viện từ miền Bắc vào miền Nam, nơi mở đường, nối thông với đường 559 (hay còn gọi là đường Hồ Chí Minh).

Các đại biểu tham dự tưởng niệm các liệt sĩ tại buổi lễ - Ảnh: HÀ MI

Từ chiến khu Đ có thể liên lạc với hậu phương lớn miền Bắc xã hội chủ nghĩa, với chiến trường cực Nam Trung bộ và chiến trường Tây nguyên, cùng với các căn cứ Bắc Tây Ninh, Củ Chi... tạo thế áp sát các cơ quan đầu não của địch ở Sài Gòn.

Trong từng giai đoạn hình thành và phát triển với mỗi nhiệm vụ cách mạng khác nhau, chiến khu Đ đã tổ chức huấn luyện quân sự, chính trị, đào tạo cán bộ cách mạng cho các tỉnh miền Đông Nam bộ, nơi hình thành nên những đơn vị vũ trang đầu tiên của tỉnh Biên Hòa, của miền Đông Nam bộ.

Trong diễn văn ôn lại lịch sử, ông Nguyễn Phú Cường khẳng định chính vị thế quan trọng của chiến khu Đ nên ngày 23-1-1961, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 3 (khóa III) quyết định thành lập Trung ương Cục miền Nam thay cho Xứ ủy Nam bộ để lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng miền Nam từ vĩ tuyến 17 đến mũi Cà Mau.

Đây là căn cứ đầu tiên, nơi diễn ra hội nghị lần thứ nhất của Trung ương Cục, đề ra những nhiệm vụ chiến lược lãnh đạo cách mạng miền Nam… Chiến khu Đ là hiện thân của tinh thần “Miền Đông gian lao mà anh dũng”.

Như lời gửi gắm đến thế hệ trẻ, ông Cường nói: “Thế hệ chúng ta hôm nay và các thế hệ con cháu mai sau mãi mãi tri ân các anh hùng liệt sĩ, chiến sĩ đã chiến đấu hi sinh; ghi nhớ công sức xương máu của hàng vạn đồng bào đã cống hiến cho sự nghiệp giải phóng đất nước.

Chúng ta ghi nhớ công lao to lớn cho cách mạng của các thế hệ đồng bào Châu Ro, S’Tiêng… đã đóng góp tiền của, lương thực, hàng hóa cho kháng chiến, nuôi dưỡng cán bộ cách mạng, đến động viên con em lên đường gia nhập lực lượng cách mạng, trực tiếp chiến đấu với quân thù, bảo vệ căn cứ. Không có sự đóng góp, hi sinh to lớn của đồng bào trong vùng căn cứ thì chiến khu Đ không thể tồn tại và đứng vững để làm tròn được nhiệm vụ cách mạng giao”.