Cuối tháng 2-2025, tòa án ở Be'er Sheva (miền nam Israel) đã kết án 12 năm tù đối với bị cáo Mordechai Maman (73 tuổi) vì làm gián điệp cho Iran và âm mưu ám sát các nhà lãnh đạo Israel.

1 triệu USD để ám sát lãnh đạo cấp cao Israel

Mordechai Maman (còn gọi là Moti) đi nghĩa vụ quân sự thời trẻ, sau đó lập gia đình rồi chuyển đến miền bắc Israel. Hai vợ chồng nuôi dạy bốn người con và quản lý một nhà nghỉ. Chuyện làm ăn liên tục thất bại nên lúc nào Maman cũng thiếu tiền rồi vướng vào vòng lao lý, bị kết án vì nhiều tội danh như tống tiền, trốn thuế. 

Khoảng 20 năm, trước hôn nhân tan vỡ, ông chuyển đến Thổ Nhĩ Kỳ định cư tại Samandag bán sỉ rau cải, trái cây, gia vị hay bất cứ thứ gì có đồng lời.

Đầu năm 2024, ông gặp hai người anh em họ Andrey và Junied Aslan là công dân Thổ Nhĩ Kỳ. Họ đồng ý hùn vốn làm ăn với ông. Lúc bấy giờ ông đã phải lòng cô gái Natalie người Belarus trẻ hơn ông đến vài con giáp. Tình hình tài chính lao dốc không phanh trong khi người tình nhỏ lại thích lối sống xa hoa nên ông đã chấp nhận làm gián điệp cho Iran.

Cơ quan tình báo nội địa Shin Bet thu thập nội dung trò chuyện trên WhatsApp và biết được trong lúc túng quẫn Maman đã nhờ hai anh em họ nhà Aslan giúp đỡ. Họ giới thiệu một doanh nhân giàu có người Iran tên Eddie hứa giúp tiền cho ông mở cửa hàng. 

Tháng 5-2024, ông cùng đi với Andrey tới một ngôi làng giáp biên giới Iran. Năm ngày sau ông để lại hộ chiếu, điện thoại di động và đồ dùng cá nhân cho Andrey tại khách sạn rồi leo lên thùng xe tải vượt biên sang Iran. Xe tải dừng lại trước một biệt thự. Maman được đón tiếp nồng nhiệt. Eddie và những người trong biệt thự chính là điệp viên Iran.

Eddie nói để giúp mở cửa hàng, ông phải giúp lại một số việc như giấu tiền và vũ khí ở Israel, chụp ảnh các khu vực đông người, dằn mặt một số người Israel gốc Palestine nhận tiền của phía Iran nhưng không làm tròn nhiệm vụ. Maman đồng ý. 

Sau 12 tiếng ở lại biệt thự, ông quay về Thổ Nhĩ Kỳ. Andrey đưa cho ông 1.300 USD tiền mặt. Vài ngày sau ông và người tình nhỏ rời Thổ Nhĩ Kỳ chuyển về Ashkelon ở miền nam Israel.

Đến giữa tháng 8-2024, Eddie đề nghị ông sang Iran lần nữa. Eddie nói trước lần này có hai điệp viên cấp cao từ Tehran đến mang theo séc mở (séc có thể thanh toán bất cứ nơi đâu) và gợi ý ông nên đòi 1 triệu USD cho nhiệm vụ được giao phó. 

Tại bữa ăn trưa phủ phê, ông gặp hai điệp viên Iran. Một trong hai người nói tiếng Israel lưu loát. 

Họ đồng ý thanh toán trước 150.000 USD nếu ông đồng ý ám sát Thủ tướng Netanyahu, Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant hoặc Ronen Bar giám đốc Tổng cục An ninh (Shin Bet). Maman bắt đầu hoảng vì ông không biết cách thức nào ám sát.

Theo kế hoạch B, họ đề nghị ông ám sát cựu Thủ tướng Naftali Bennett tại nhà riêng. Ông đồng ý và giữ nguyên mức giá 1 triệu USD. Họ nói sẽ tăng khoản tiền ứng trước lên 400.000 USD nhưng ông từ chối. 

Hai điệp viên Iran bèn đề nghị một nhiệm vụ khác là dùng chất nổ ám sát các thị trưởng của hai thành phố Nahariya và Acre ở Israel. Sau nhiều giờ trao đổi, hai bên vẫn chưa đồng ý về tiền công nên hẹn hôm sau gặp lại.

Sáng hôm sau, hai điệp viên Iran đưa ra ý tưởng mới: Maman có thể thuyết phục một điệp viên Mossad làm điệp viên hai mang được không. 

Maman chỉ hứa sẽ tuyển một cựu quan chức Mossad nhưng các điệp viên Iran khăng khăng đòi phải là điệp viên đang hoạt động. Cuộc họp kết thúc mà không đạt được thỏa thuận nào. 

Trước khi Maman rời đi, Eddie đưa cho ông 5.000 USD tiền mặt. Theo báo Financial Review (Úc), một viên chức tình báo Israel quen thuộc với các phương pháp hoạt động của Iran nhận xét: "Ông ta thật may mắn khi chúng thả ông ta đi mà không giết ông ấy".

Maman vừa bước xuống sân bay quốc tế Ben Gurion (Israel) thì bị bắt giữ. Sau 14 lượt thẩm vấn của Shin Bet và bốn lần hỏi cung của cảnh sát, ông thừa nhận hành vi phạm tội. Để giảm nhẹ tội, ông đã đề nghị làm điệp viên hai mang quay lại đánh lừa Iran nhưng bị từ chối.

Bị gạt bên lề xã hội, làm gián điệp cho Iran

Trường hợp Mordechai Maman là một trong 39 công dân Israel bị bắt trong năm 2024 vì tình nghi làm gián điệp cho Iran. 

Shin Bet ghi nhận từ cuối năm 2022, Iran đã tuyển hàng trăm người Israel làm gián điệp thông qua mạng xã hội hoặc trong các chuyến đi đến Thổ Nhĩ Kỳ hoặc Azerbaijan. Chiêu phổ biến là câu mồi bằng cách đăng quảng cáo trên mạng xã hội hỏi mọi người có muốn kiếm tiền dễ dàng không. Ai hám tiền nhào vô sẽ bị sập bẫy.

Công dân Israel làm gián điệp xuất thân từ nhiều tầng lớp, có người Do Thái và người Ả Rập, nam nữ, trẻ già đủ kiểu. Trước đây Iran chỉ tìm điệp viên chuyên nghiệp nhưng gần đây sẵn sàng móc nối cả công dân Israel bình thường. 

Một viên chức Shin Bet mô tả đó là chiến lược "phun và cầu nguyện", nghĩa là cứ phát tán rộng rãi để cầu may trúng mánh. Ví dụ tiêu biểu như Aziz Nisanov (43 tuổi), nhạc sĩ bán thời gian ở Haifa (miền bắc Israel).

Sau khi lập quốc vào năm 1948, Israel đã ban hành Luật Hồi hương, theo đó người có ông hoặc bà là người Do Thái sẽ tự động được cấp quyền công dân Israel. Nisanov đến Israel cùng gia đình từ Azerbaijan lúc 7 tuổi. 

Ở Israel, người Do Thái gốc Azerbaijan được gọi là người Do Thái miền núi. Họ phải vật lộn tìm việc làm, đối phó với chi phí sinh hoạt cao và tìm nhà ở giá rẻ nên nhiều người cảm thấy bị gạt bên lề xã hội. 

Giữa năm 2022, Nisanov về thăm Azerbaijan thì gặp một người bạn cũ và than thở khó kiếm sống. Người này giới thiệu Nisanov với một người Iran 56 tuổi xưng tên là Elshan Agayev. Agayev cho biết làm việc cho Orhan. 

Thật ra Agayev và Orhan đều là sĩ quan tình báo Iran. Nisanov đồng ý cộng tác với hai người này.

Nisanov đã chụp ảnh trụ sở Mossad ở Glilot, căn cứ hải quân ở Haifa, các khẩu đội phòng không Vòm sắt và tổng hành dinh lực lượng phòng vệ Israel ở Tel Aviv. Nisanov còn chiêu mộ sáu đồng phạm, trong đó có cậu con trai 19 tuổi Yigal Nisanov. 

Nhóm Nisanov đã do thám gần 100 mục tiêu ở Israel như khảo sát thiệt hại tại căn cứ không quân Nevatim sau khi bị tên lửa Iran tấn công vào tháng 4-2024, theo dõi một chuẩn tướng chỉ huy căn cứ. 

Nhóm đã nhận từ 500-1.200 USD USD cho mỗi nhiệm vụ và đã tích lũy 300.000 USD trong 15 tháng. Tiền công được thanh toán bằng tiền điện tử. Tình báo Iran lo hết các khoản chi phí như tiền khách sạn, tiền thuê xe, tiền mua máy ảnh mới và máy tính.

Hoạt động của nhóm Nisanov đã gây hậu quả rõ ràng. Các địa điểm quân sự do nhóm Nisanov chụp ảnh đã trở thành mục tiêu bị tên lửa và máy bay không người lái của Hezbollah tấn công. 

Hoạt động gián điệp kết thúc vào tháng 9-2024 khi lực lượng đặc nhiệm Shin Bet xét nhà và bắt giữ. Đây là một trong những đường dây gián điệp nguy hiểm nhất và chắc chắn là lớn nhất từng hoạt động ở Israel.

Tình báo Israel phá hoại chương trình hạt nhân Iran - Kỳ 1: 24 điệp viên trước nguy cơ bị treo cổ

Israel đã thề không để Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Từ giữa những năm 2000, Cơ quan tình báo Mossad đã tiến hành cuộc chiến trong bóng tối nhằm ngăn chặn Iran làm giàu uranium đạt cấp độ vũ khí.