Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong tìm hiểu về sản phẩm khoa học và công nghệ được trưng bày tại Hội nghị quốc tế thường niên khu công nghệ cao lần 4 (tháng 11-2016) - Ảnh: QUỐC THANH

Trả lời Tuổi Trẻ nhân bước sang năm mới 2017, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong nhấn mạnh:

- TP xác định phát triển khoa học và công nghệ là nhiệm vụ hàng đầu, giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội. Hiện nay, TP bước vào giai đoạn mới đòi hỏi phải có một bước chuyển căn bản về chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh để hội nhập thành công và phát triển bền vững.

Do đó TP sẽ tập trung phát triển kinh tế ở trình độ cao hơn, chuẩn bị để bước lên nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu, đó là sự phát triển chủ yếu dựa trên đổi mới sáng tạo, dựa trên hàm lượng tri thức, công nghệ tiên tiến và năng suất cao.

* Nhưng vì sao chưa đạt kết quả như mong đợi, chưa có sức bật thật sự nhờ vào “động lực chủ yếu” như ông vừa nhấn mạnh?

- Đánh giá quá trình phát triển của TP có thể thấy rõ kết quả đạt được trên nhiều mặt, nhưng nhìn xa hơn cũng phải nhận rõ vấn đề đang đặt ra là sự tăng trưởng có được thời gian qua còn phụ thuộc nhiều vào các yếu tố về vốn, tài nguyên, chưa dựa nhiều vào tri thức, khoa học và công nghệ, lao động có kỹ năng.

Nguyên nhân của vấn đề này được phân tích ở nhiều khía cạnh, nhưng trong đó cần phải thấy thực tế là thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đôi lúc chưa thật đồng bộ, thông suốt; chưa thật sự là động lực tạo đột phá để huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho đầu tư phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh và cải thiện môi trường kinh doanh.

Bên cạnh đó, cơ chế tài chính đối với hoạt động khoa học và công nghệ vẫn là rào cản lớn nhất cho sự phát triển đột phá về khoa học và công nghệ; thị trường khoa học và công nghệ phát triển còn chậm; doanh nghiệp chậm đổi mới công nghệ, nhất là đổi mới sáng tạo.

* Vậy TP.HCM đi bằng cách nào khi có quá nhiều thách thức đặt ra, kể cả khó khăn gặp phải trong cân đối ngân sách cho nhiều mục tiêu của năm 2017 và những năm tới?

- Trong điều kiện ngân sách còn khó khăn, môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt và những đòi hỏi khắt khe hơn, yếu tố khoa học và công nghệ, đặc biệt là đổi mới sáng tạo, sẽ đóng vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh của kinh tế TP. Đây là nền tảng tạo ra sản phẩm có chất lượng, tính năng vượt trội, giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường.

Để thực hiện được điều này, TP sẽ tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa các chính sách đã đề ra, đặc biệt là bảy chương trình đột phá, trong đó trọng tâm là phối hợp các cơ quan trung ương tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, hỗ trợ khởi nghiệp. Cùng với đó là đẩy mạnh xã hội hóa nhằm tăng tỉ lệ đầu tư cho khoa học và công nghệ; phát triển mạng lưới các tổ chức dịch vụ khoa học và công nghệ, dịch vụ chuyển giao công nghệ.

TP xây dựng cơ chế, chính sách thúc đẩy việc hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đầu tư mạo hiểm trong lĩnh vực triển khai ứng dụng công nghệ mới, khuyến khích và hỗ trợ các hoạt động sáng tạo công nghệ đối với cá nhân các nhà khoa học và khuyến khích hình thành các vườn ươm doanh nghiệp công nghệ, vườn ươm công nghệ cao thương mại điện tử...

* Thưa ông, tinh thần khởi nghiệp không chỉ cần khơi nguồn trong lớp doanh nhân mới, trẻ… mà ngay chính trong hàng trăm nghìn doanh nghiệp của TP hiện tại cũng cần thẩm thấu tinh thần này cùng với đòi hỏi đổi mới sáng tạo. Điều này có được xem như một lẽ sống còn?

- Hỗ trợ khởi nghiệp không phải chỉ là nhiệm vụ của chính quyền TP; liên quan đến khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo thể hiện ở sự thay đổi về chất trong từng hoạt động của doanh nghiệp; là sự đồng hành, tham gia rộng rãi của toàn xã hội, trong đó có đóng góp của doanh nhân, doanh nghiệp.

Do đó, cần phải nhận thức thấu đáo rằng ngọn lửa khởi nghiệp phải được hun đúc và nuôi dưỡng trong mỗi doanh nghiệp dù lớn hay nhỏ, để nó trở thành động lực cho sự phát triển và đổi mới sáng tạo, dám nghĩ dám làm để sẵn sàng bước ra biển lớn, chứ không phải là hoạt động mang tính chất phong trào.

TP sẽ hỗ trợ hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp, tiếp tục đồng hành và hỗ trợ, khuyến khích từng doanh nghiệp phải đổi mới sáng tạo. Doanh nghiệp có thương hiệu mạnh hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ mới ra đời, mới thành lập còn non trẻ. Các trường học tham gia hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Đồng thời xây dựng một trung tâm khởi nghiệp để làm đầu mối tham mưu cho chính quyền và điều phối các đơn vị khởi nghiệp. Trung tâm này giữ vai trò là đầu mối thống nhất về phát triển khởi nghiệp, phối hợp với các đơn vị để tránh tình trạng chồng chéo và kết nối hệ thống đào tạo với khởi nghiệp.