Đại biểu Trần Chí Cường - Ảnh: Q.H.

Sáng 3-11, nêu ý kiến thảo luận tại tổ về dự án Luật đất đai (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Hữu Chính (Hà Nội) nêu thực tế 90% giải quyết khiếu nại hành chính liên quan đến đất đai, 50% các vụ tranh chấp dân sự liên quan đất đai và nhiều vụ án hình sự lớn cũng liên quan đến đất đai.

3 nguyên nhân dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện đất đai

Ông Chính cho rằng có 3 nguyên nhân chính dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện về đất đai là cơ chế về giá, cơ chế bồi thường và cơ chế quản lý.

Về giá, ông nói có nhiều vấn đề bất cập như quy định của pháp luật về đất đai không còn phù hợp, chưa đầy đủ, còn chồng chéo, mâu thuẫn; quy định giá bồi thường đất quá thấp, không phù hợp thực tiễn, là nguyên nhân dẫn đến tranh chấp đất đai.

"Chênh lệch giữa giá kinh doanh dự án và giá đền bù quá thấp, khi thu hồi giá thấp nhưng chuyển nhượng dự án bán được cả trăm triệu. Dân rất bức xúc, dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện", ông Chính nêu.

Cùng với đó chênh lệch về giá đất giữa thành phố, nông thôn; chênh lệch giữa thành phố và các tỉnh lân cận, giữa thành thị và nông thôn quá cao...

Một nguyên nhân khác là chưa có cơ chế quản lý thích hợp, phù hợp, chưa có hướng dẫn cụ thể về phương thức thu hồi đối với đất đai. Việc cấp, thu hồi sổ đỏ còn nhiều bất cập, trong đó những chỗ diện tích gần cạnh, kề nhau mà có nhà thì được cấp sổ đỏ, có nhà không được cấp sổ đỏ.

Ngoài ra các quyết định hành chính về thu hồi đất không rõ ràng; nhận thức pháp luật của người dân, nhiều khi chúng ta giải quyết rất đúng, rất trọn vẹn nhưng dân do nhu cầu vẫn khiếu kiện.

Ông Chính cũng chỉ rõ việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất "phải đảm bảo người dân có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn chỗ ở cũ" sẽ rất khó. Do đó nên sửa thành đảm bảo điều kiện phù hợp, thỏa đáng.

Việc xác định giá đất rất khó

Theo Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình Ngô Đông Hải, giá đất theo thị trường, đấu giá quyền sử dụng đất… có hai mặt. Thực tiễn, việc xác định giá đất rất khó và đây là yếu tố đẩy giá đất lên cao, tạo ra "bong bóng bất động sản". Thêm vào đó dự án sau cao hơn dự án trước gây khó khăn cho xác định giá đất. 

Ông dẫn việc Thái Bình có nhiều dự án đấu giá đất không ai vào đấu vì xác định giá khởi điểm rất cao, không thể hạ giá được dù thị trường đang đi xuống.

"Chỉ còn cách cứ đưa ra đấu lần 1, lần 2 rồi lần 3, mỗi lần như vậy hạ giá một ít. Nhưng chờ được 3 lần đấu như vậy mất rất nhiều thời gian và ảnh hưởng toàn bộ kế hoạch đấu giá đất, thu ngân sách…", ông Hải nêu và cho rằng cần tính kỹ để đảm bảo tính ổn định, bền vững, nếu không “rất nguy hiểm”.

Cũng cho rằng dự luật quy định bảng giá đất phải xây dựng định kỳ hằng năm, công khai từ ngày 1-1 ở địa phương "không phù hợp với thực tế, gây khó khăn trong quá trình triển khai", đại biểu Trần Chí Cường (Đà Nẵng) đề xuất việc xây dựng bảng giá đất nên làm theo chu kỳ 3 năm hoặc 5 năm như trước kia. 

Tùy thuộc vào tình hình cụ thể, địa phương có thể đưa ra biên độ điều chỉnh giá đất không quá 20%; thời hạn điều chỉnh có thể 180 ngày.

Ông đề nghị cần thêm nguyên tắc về điều chỉnh bảng giá đất để bám sát giá thị trường. Việc xác định hệ số điều chỉnh giá đất ở từng vị trí, khu vực do UBND địa phương quyết định.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) thì đề nghị cần cân nhắc việc quy định thu hồi đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại. Với các dự án có nguồn vốn tư nhân phải có quy định đánh giá tác động về mặt xã hội khi thu hồi đất của người dân, đảm bảo minh bạch, tránh lạm dụng gây bức xúc đối với người bị thu hồi đất.

Đồng thời dự luật cần quy định rõ ràng hơn điều kiện, tiêu chí thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội. Tránh trường hợp hôm nay thu hồi đất của người dân để xây chợ dân sinh nhưng ngày mai lại mọc ra nhà, khu phố nằm trong khu chợ vừa xây dựng...  

Phó thủ tướng Lê Văn Thành trình Quốc hội dự án Luật đất đai sửa đổi

TTO - Cơ quan thẩm tra dự án Luật đất đai sửa đổi của Quốc hội đề nghị Chính phủ đánh giá tính khả thi của quy định xây dựng bảng giá đất định kỳ hằng năm, làm rõ nội hàm của việc xây dựng bảng giá đất theo vị trí.