Việc xác định giá thu tiền sử dụng đất tại số 48 Nguyễn Du (TP Đà Nẵng) không có cơ sở, làm giảm số tiền sử dụng đất người mua phải nộp gần 12 tỉ đồng - Ảnh: HỮU KHÁ

Kết quả thanh tra phát hiện hàng loạt sai phạm gây thất thoát ngân sách với số tiền lớn.

Theo báo cáo của UBND TP Đà Nẵng, từ năm 2010-2016, TP đã cho phép chuyển đổi đối với 52 cơ sở nhà đất thuộc TP quản lý sang mục đích khác. Trong đó, bán lại cho bên thuê 31 cơ sở, bán trực tiếp không thông qua đấu giá 8 cơ sở. 

Hầu hết các khu nhà đất này nằm ở các tuyến đường đắc địa nhất TP Đà Nẵng như Bạch Đằng, Trần Phú, Lê Duẩn, Phan Châu Trinh, Nguyễn Du, Trần Quý Cáp... Hiện tại, giá đất thị trường ở các tuyến đường này trên 200 triệu đồng/m².

Bán đất không qua đấu giá

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, qua kiểm tra 31 cơ sở nhà đất TP Đà Nẵng bán lại cho bên thuê, phát hiện có 4 cơ sở nhà đất theo quy định phải tổ chức bán đấu giá quyền sử dụng đất (QSDĐ). 

Trong khi đó, UBND TP Đà Nẵng ký hợp đồng cho thuê và ngay sau đó làm thủ tục bán lại cho bên thuê (Công ty TNHH Minh Hưng Phát đối với cơ sở nhà đất 47 Nguyễn Thái Học và số 2 Hải Phòng, Công ty cổ phần đầu tư Nhất Gia Phúc đối với cơ sở nhà đất 39 Pasteur và 73 Nguyễn Thái Học). Việc UBND TP Đà Nẵng bán 4 cơ sở nhà đất trên cho bên thuê không qua đấu giá là vi phạm điều 58 Luật đất đai.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ kiểm tra 4 cơ sở là các khu tập thể xuống cấp, phát hiện 2 cơ sở được UBND TP Đà Nẵng bán trực tiếp để bên mua sử dụng với mục đích thương mại dịch vụ không phù hợp với tiêu chí ban đầu (124 Bạch Đằng và số 10 Trần Quý Cáp), không thông qua đấu giá là vi phạm pháp luật. 

Đồng thời, theo Thanh tra Chính phủ, từ năm 2010-2016, UBND TP Đà Nẵng đã cho thuê, giao đất 50 năm và hoán đổi đối với 5 cơ sở nhà đất với tổng diện tích đất là 5.548m².

Việc UBND TP Đà Nẵng cho thuê 50 năm đối với nhà đất số 16 Bạch Đằng (1.799m²) sau khi được TP phê duyệt giá khởi điểm để đưa ra đấu giá là chưa đủ cơ sở pháp lý. Việc UBND TP Đà Nẵng phê duyệt giá thuê đất cho Công ty cổ phần xây dựng Bắc Nam 79 thấp hơn rất nhiều so với giá khởi điểm là không phù hợp quy định của Luật đất đai.

UBND TP Đà Nẵng xác định giá trị tiền sử dụng đất tại số 34 Bạch Đằng thấp, có dấu hiệu ưu ái cho doanh nghiệp hàng chục tỉ đồng - Ảnh: H.KHÁ

Đất "vàng" được xác định giá "bèo"

Theo quy định của Bộ Tài chính về phương pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất phải áp dụng một trong bốn phương pháp (so sánh trực tiếp, thu thập, chiết trừ và thặng dư), nhưng khi thực hiện việc xác định giá chuyển QSDĐ, UBND TP Đà Nẵng không thực hiện theo quy định của Bộ Tài chính mà lại giao các sở ngành chức năng tham mưu xác định giá.

Thanh tra Chính phủ cho biết qua kiểm tra 52 cơ sở nhà đất cho thấy việc xác định giá chuyển QSDĐ có nhiều sai phạm. 

Cụ thể, tại nhà đất số 34 Bạch Đằng (1.421m²), UBND TP Đà Nẵng xác định giá trị tiền sử dụng đất thấp hơn nhiều so với cơ sở nhà đất có vị trí, diện tích tương tự. 

Tại cơ sở nhà đất số 5 Trần Phú hoán đổi cho ông Nguyễn Hữu Đức, giá trị tiền sử dụng đất được UBND TP Đà Nẵng phê duyệt là 51,3 triệu đồng/m². 

Trong khi đó, cơ sở nhà đất 34 Bạch Đằng nói trên có vị trí tương tự nhà đất số 5 Trần Phú, thậm chí còn đắc địa hơn, nhưng UBND TP Đà Nẵng xác định giá trị tiền sử dụng đất cho Công ty Cung ứng tàu biển là 18,3 triệu đồng/m², làm giảm số tiền sử dụng đất mà công ty này phải nộp lên đến gần 47 tỉ đồng!

Tại cơ sở nhà đất 48 Nguyễn Du (chủ đầu tư đã xây dựng Trường mầm non chất lượng cao Sky-Line Đà Nẵng), việc xác định giá thu tiền sử dụng đất không có cơ sở, làm giảm số tiền sử dụng đất phải nộp gần 12 tỉ đồng. 

Cụ thể, theo chứng thư thẩm định giá của Công ty TNHH Thẩm định giá và dịch vụ tài chính Đà Nẵng, giá đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp thời hạn sử dụng đất 50 năm tại 48 Nguyễn Du là 15,5 triệu đồng/m², nhưng UBND TP Đà Nẵng lại ban hành quyết định xác định giá chỉ có 7,7 triệu đồng/m²!

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ kết luận tại cơ sở nhà đất 57 Lê Duẩn, Công ty cổ phần Công nghệ phẩm Đà Nẵng không thanh toán tiền sử dụng đất theo đúng hợp đồng, nhưng vẫn được giảm 10% tiền sử dụng đất. 

Cụ thể, tháng 10-2010, UBND TP Đà Nẵng cho phép bán nhà và QSDĐ tại 57 Lê Duẩn với giá trị 62 tỉ đồng cho công ty nói trên (nếu thanh toán trong vòng 30 ngày sẽ được giảm 10%), nhưng đến ngày 17-5-2011 (quá thời hạn 30 ngày) công ty mới nộp đủ số tiền sử dụng đất, nhưng vẫn được giảm 10% số tiền sử dụng đất phải nộp!

Tại cơ sở nhà đất 124 Bạch Đằng, UBND TP Đà Nẵng bán trực tiếp cho Công ty TNHH TMDV Thái Khanh. Việc xác định giá thu tiền sử dụng đất cùng một thời điểm của các cơ quan chức năng có sự chênh lệch khá lớn. 

Cụ thể, tại tờ trình của Sở Xây dựng Đà Nẵng, giá trị tiền sử dụng đất là hơn 5,8 tỉ đồng, nhưng sau đó UBND TP Đà Nẵng lại phê duyệt giá trị tiền sử dụng đất chỉ có 2,9 tỉ đồng.

Tại cơ sở nhà đất 121 Phan Châu Trinh, TP Đà Nẵng bán lại cho bên thuê (Công ty cổ phần Công nghệ phẩm Đà Nẵng), việc xác định giá không có cơ sở, không đúng quy định, làm giảm số tiền sử dụng đất phải nộp ngân sách nhà nước hơn 2,8 tỉ đồng.

Tổng hợp kết quả kiểm tra, việc xác định giá thu tiền sử dụng đất của 52 cơ sở nhà đất nói trên, thanh tra phát hiện số tiền sai phạm lên đến 156,3 tỉ đồng.

Cho chuyển tên để né nộp thuế

Theo Thanh tra Chính phủ, trong 52 cơ sở nhà đất của các tổ chức, cá nhân sau khi UBND TP Đà Nẵng bán và chuyển QSDĐ, có 44 cơ sở nhà đất đã được cấp giấy chứng nhận QSDĐ. Trong đó, có 33 cơ sở nhà đất được cấp với mục đích đất ở đô thị. 

Ngoài ra, có 5 cơ sở nhà đất được UBND TP Đà Nẵng cho phép chuyển tên khi cấp giấy chứng nhận QSDĐ mà không thực hiện nghĩa vụ về thuế thu nhập cá nhân và lệ phí trước bạ là vi phạm các quy định về Luật thuế thu nhập cá nhân. 

Có 23 cơ sở nhà đất sau khi được UBND TP Đà Nẵng chuyển QSDĐ đã chuyển nhượng cho người khác, trong đó có một số cơ sở nhà đất liên quan đến ông Phan Văn Anh Vũ (Vũ "nhôm").

Thanh tra Chính phủ kết luận trách nhiệm của việc xác định giá để thu tiền sử dụng đất khi chuyển đổi quỹ đất công, các cơ sở nhà đất chưa thực hiện đúng quy định, gây thất thoát ngân sách nhà nước thuộc về UBND TP Đà Nẵng, các sở Xây dựng, Tài chính, Tài nguyên - môi trường.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo chủ tịch UBND TP Đà Nẵng xác định lại giá thu tiền sử dụng đất đối với các cơ sở nhà đất được giảm hệ số sinh lợi không có căn cứ. 

Ngoài ra, cần chấn chỉnh công tác xác định, thẩm định và phê duyệt giá chuyển QSDĐ, việc tổ chức đấu giá QSDĐ, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, miễn giảm tiền sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận QSDĐ theo đúng quy định của pháp luật.