Phóng to

Ông Radovan Karadzic (phải) và tướng Ratko Mladic chụp năm 1995. Ảnh: Reuters

TT - Ngày 21-7, Radovan Karadzic, cựu thủ lĩnh người Serbia ở Bosnia, bị bắt giữ tại ngoại ô Belgrade sau gần 13 năm lẩn trốn. Đây là một trong những nhân vật bị truy nã gắt gao nhất trên thế giới, phương Tây gọi Karadzic là "kẻ diệt chủng", còn người Serbia vẫn coi ông là "người anh hùng".

Theo Reuters, cảnh sát và tình báo Serbia theo dõi hành tung của Karadzic từ vài tuần qua nhờ nguồn tin từ một cơ quan tình báo nước ngoài. Ông Svetozar Vujacic, luật sư của Karadzic, cho biết thân chủ của mình bị bắt khi đang đi trên xe buýt hôm 18-7, và hiện giữ im lặng trong suốt thời gian bị thẩm vấn.

Văn phòng Tổng thống Serbia Boris Tadic thông báo Karadzic đã bị đưa đến tòa án tội phạm chiến tranh ở Belgrade theo qui định của Tòa án quốc tế xét xử tội phạm chiến tranh tại Nam Tư cũ (ICTY). Trên CNN, ông Serge Brammertz, công tố viên trưởng ICTY, cho biết chính quyền Serbia sẽ quyết định ngày đưa Karadzic tới ICTY ở La Haye (Hà Lan). Bắt giữ Karadzic là một trong những điều kiện mà phương Tây đặt ra để Serbia gia nhập Liên minh châu Âu (EU).

Karadzic sinh năm 1945 tại Montenegro và chuyển đến Sarajevo năm 1960, tốt nghiệp y khoa và trở thành bác sĩ tâm lý học. Năm 1989, Karadzic đồng sáng lập Đảng Dân chủ Serbia (SDS) tại Bosnia-Herzegovina với mục tiêu duy trì Nam Tư trước nguy cơ tan rã. Khi Bosnia-Herzegovina trở thành quốc gia độc lập hai năm sau đó, Karadzic tuyên bố thành lập nước CH Serbia tại Bosnia với thủ đô là Sarajevo và giữ chức tổng thống. Cùng thủ lĩnh quân sự người Serbia ở Bosnia Ratko Mladic, Karadzic là đồng minh thân cận của ông Slobodan Milosevic, tổng thống Nam Tư khi đó.

Năm 1995, Karadzic và Ratko Mladic (hiện vẫn đang lẩn trốn) bị ICTY buộc tội diệt chủng, tội phạm chiến tranh. Theo cáo buộc, Karadzic là tác giả vụ thảm sát gần 8.000 người đàn ông Hồi giáo Bosnia ở Srebrenica (tại Bosnia-Herzegovina) vào tháng 7-1995, nã pháo vào Sarajevo (trong cuộc vây hãm Sarajevo từ 1992-1996). Năm 1996, Karadzic buộc phải rời vị trí lãnh đạo SDS khi phương Tây đe dọa cấm vận CH Serbia tại Bosnia và lẩn trốn.

Báo Time Online (Anh) cho biết trong những năm trốn chạy, Karadzic được 80 tay súng trung thành bảo vệ và giấu mình tại vùng rừng núi Bosnia. Bất chấp các cuộc truy lùng gắt gao của quân đội NATO, ông vẫn thường xuyên đến thăm vợ và thậm chí còn xuất bản một cuốn tiểu thuyết.

Đối với người Serbia, Karadzic vẫn luôn là một anh hùng khi cố gắng bảo vệ sự toàn vẹn của Nam Tư cũ. Ông Zivko Petrovic, người bán hàng ở Banja Luka (Bosnia), ta thán: "Chúng tôi (người Serbia) bị lên án là độc ác khi chỉ muốn bảo vệ lý tưởng của mình. Người Serbia bị kết tội, còn người Hồi giáo Bosnia và Croatia thì không. Chiến tranh nổ ra do người Croatia muốn độc lập và đẩy người Serbia (tại Croatia) vào cảnh lưu vong".

Biljana Mataruga, cô giáo dạy tiếng Anh 25 tuổi, kể hàng ngàn người Serbia ở vùng Krajina thuộc Croatia bị đẩy khỏi quê hương thời kỳ chiến tranh, bị giết, bị cưỡng hiếp... mà không hề được công lý đoái hoài. Cô bức xúc: "Milosevic bị xử, nhưng Tudjman (tổng thống đầu tiên của Croatia) và Izetbegovic (tổng thống đầu tiên của Bosnia-Herzegovina) thì không". Nhiều người Serbia cho rằng nếu Karadzic có tội thì cũng chỉ tương đương với các nhà lãnh đạo Croatia và Bosnia thời chiến tranh. Bản thân Karadzic từng tuyên bố ICTY chỉ là công cụ chính trị được tạo ra để đổ lỗi cho người Serbia.

Nhiều người lập luận ICTY không là gì khác hơn công cụ chính trị phục vụ lợi ích NATO - tổ chức muốn biện hộ những tội lỗi của mình khi can thiệp vào công việc nội bộ của những nước có chủ quyền. Hơn nữa, trong chiến tranh Nam Tư ngoài người Bosnia cũng có rất nhiều người Serbia thiệt mạng. Trong cuốn hồi ký mới công bố, bà Carla Del Ponte - cựu công tố viên trưởng ICTY - cũng đã tố cáo những tội ác mà người Kosovo gốc Albania gây ra: "nuôi" người Serbia để lấy nội tạng bán, thu hàng triệu USD...