Ngân hàng lãi “khủng”

“Cuốn sổ chợ” thực chất là những khoản thu chi mà pháp luật không cho phép nên không thể hiện trên sổ sách chính thức.

Các khoản này dù bị cấm nhưng không có thì ngân hàng (NH) khó hoạt động. Pháp luật quy định trần lãi suất huy động tối đa 14%/năm nhưng một thời gian dài NH trả 17-18%/năm cho người gửi tiền. Sổ sách chính thức ghi chi phí huy động vốn 14%/năm, cho vay từ 20%/năm trở lên, chênh lệch ít nhất 6%/năm, lãi lớn là phải rồi. Nhưng khoản chi thêm 3-4% thì không bỏ đâu được.

Có NH đưa vào lỗ do kinh doanh vàng, ngoại tệ. Khai thế vì khi người dân gửi tiết kiệm, NH làm luôn hợp đồng mua bán vàng, theo đó người gửi tiền luôn lời, cộng khoản lời từ vàng với lãi suất 14% thì tiền lãi NH trả lên đến 17%/năm. Khi người gửi tiền “tự dưng mua vàng lãi lớn” thì khoản lỗ rơi vào NH. Vì thế, gần đây nhiều NH công bố kết quả kinh doanh trong đó thu lãi cho vay cao nhưng lại lòi ra khoản lỗ do kinh doanh vàng, ngoại hối... Và con số này sẽ dần tiếp tục lộ ra trong kỳ báo cáo tài chính cuối năm. Không chỉ có trong huy động và cho vay, “cuốn sổ chợ” còn có cả trong kinh doanh ngoại hối mà ở đó cả doanh nghiệp và NH cùng lách để thanh toán các khoản thu chi ngoài quy định về tỉ giá...

Tình trạng về “cuốn sổ chợ” từng được Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cảnh báo khi cho rằng việc hạch toán của NH đang bị méo mó do phải lách các quy định về lãi suất, tỉ giá.

Chuyện một số NH lãi cao nhưng lại đau đầu với “cuốn sổ chợ” cũng một phần do các NH muốn làm đẹp số liệu báo cáo. Con số lợi nhuận do NH đưa ra ở các quý trong năm chưa phản ánh hết kết quả kinh doanh có thể tạo một hình ảnh đẹp dưới mắt cổ đông, nhà đầu tư vào cổ phiếu, nhưng lại phản cảm dưới góc nhìn của doanh nghiệp, người vay tiền. Cũng có thực tế là con số lợi nhuận được công bố trong quý 2, quý 3 hằng năm thường rất cao, nhưng kết quả kinh doanh cuối năm, đã qua kiểm toán thường đuối dần, nhất là khi NH phải trích dự phòng rủi ro cho các khoản nợ quá hạn.

Nhưng bất kể lý do gì thì thực tế, người vay vốn cũng đang cõng lãi suất cao, hệ quả của một quá trình dài NH trả thêm ngoài trần lãi suất và duy trì “cuốn sổ chợ”. Các NH xác nhận giá vốn còn cao do số vốn mới huy động theo trần lãi suất 14%/năm chưa được nhiều, trong khi nhiều khoản tiền gửi được trả thêm lãi suất lên đến 17-18%/năm vẫn chưa đáo hạn, vì thế chưa thể giảm nhanh lãi suất cho vay. Lúc này, lộ trình giảm lãi suất cho vay đối với nền kinh tế vẫn chưa thông suốt khi không ít NH do cần vốn đã vay tiền từ NH bạn với lãi suất bình quân lên đến 18-20%/năm.

Áp lực phải vay vốn với lãi suất cao chỉ rơi vào một số NH nhưng cũng gây nhiều trở ngại cho đà giảm lãi suất cho vay. Nhiều NH tiếp tục được lợi từ việc cho NH bạn vay, gánh nặng lãi suất cao đó một phần rơi vào doanh nghiệp, phần khác ăn vào lợi nhuận của NH đi vay. Cứ thế vòng luẩn quẩn mãi không dứt ra, câu chuyện một số NH lãi cao trong khi doanh nghiệp khó khăn vẫn chưa có hồi kết.