Cơn sốt vàng tàn phá 140.000ha rừng Amazon

HIẾU NHÂN

Các nhóm tội phạm có vũ trang đã tàn phá những cánh rừng nhiệt đới để thu lợi từ giá vàng cao kỷ lục.

Không ảnh cho thấy nạn phá rừng để đào vàng dọc sông Sawintsa, bang Amazonas, Peru - Ảnh: ACCA

Ngày 8-10, báo Guardian dẫn báo cáo cho biết hoạt động khai thác vàng trái phép đã tàn phá khoảng 140.000ha rừng nhiệt đới Amazon ở Peru, và diện tích này vẫn tiếp tục tăng khi các nhóm vũ trang nước ngoài tràn vào khu vực để kiếm lời từ giá vàng cao kỷ lục.

Phát hiện kim tự tháp bí ẩn sâu trong rừng mưa Amazon ĐỌC NGAY

Theo Tổ chức Giám sát dự án Amazon Andes (MAAP) và đối tác Peru Conservacion Amazonica, khoảng 540 dặm vuông (tương đương 1.398,6km²) đất đã bị khai phá phục vụ khai thác mỏ kể từ năm 1984.

Nhờ hình ảnh vệ tinh độ phân giải cao, MAAP lần đầu xác định được vị trí các tàu nạo vét dọc vùng rừng bị tàn phá, thậm chí nhận diện được thợ đào vàng, qua đó cho thấy nạn phá rừng đang lan dần lên phía bắc Peru.

Giám đốc MAAP Matt Finer cho biết: "Trước đây chúng tôi chỉ ghi nhận nạn phá rừng ở tỉnh Madre de Dios, nhưng giờ nó xuất hiện khắp nơi trong vùng Amazon của Peru".

Tuần này, giá vàng lần đầu vượt mốc 4.000 USD/ounce. Các cộng đồng bản địa cảnh báo rằng khi giá vàng tăng, những nhóm vũ trang càng liều lĩnh hơn, tiếp tục phá rừng và đầu độc sông suối.

Hình ảnh từ MAAP cho thấy những mảng rừng xanh tươi đã biến thành vùng đất xám trơ trụi, chỉ còn lại vài vũng nước đục lác đác.

Ông Finer chỉ vào một ô nhỏ trên bản đồ thể hiện khu vực bị tàn phá và nói: "Ô vuông này chỉ là một ví dụ rất nhỏ - hãy tưởng tượng nhân nó lên thành 140.000ha".

Nguồn nước của rừng Amazon cũng đang trở thành nạn nhân của cơn sốt vàng. Các nhóm khai thác trái phép sử dụng máy nạo vét lòng sông và xả trực tiếp thủy ngân độc hại - hóa chất dùng trong tách chiết vàng - xuống dòng nước.

Thủy ngân tích tụ trong cá và theo chuỗi thực phẩm xâm nhập vào cơ thể con người, gây tổn thương thần kinh, dị tật bẩm sinh và ảnh hưởng đến khả năng học tập, phát triển.

Một nghiên cứu gần đây tại tỉnh Loreto, vùng cực bắc Peru, cho thấy mức thủy ngân trung bình cao gấp gần 4 lần giới hạn khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Theo phân tích của MAAP, có 225 sông và suối đã bị ô nhiễm, với 989 vụ nạo vét được phát hiện tại Loreto từ năm 2017; riêng năm nay đã ghi nhận 275 vụ.

Các hoạt động này tập trung dọc sông Nanay - một nhánh của Amazon, đồng thời là nguồn sống của hệ sinh thái và hàng chục cộng đồng bản địa.

Cuộc chống trả trong cô độc

Ông Roberto Tafur Shupingahua, đại diện cho các cộng đồng ven sông ở tỉnh Loreto, phẫn nộ nói: "Bọn chúng đang đầu độc những dòng sông của chúng tôi - nguồn nước chúng tôi uống hằng ngày".

Ông cho biết người dân địa phương đã ngăn chặn các thợ mỏ tiến sâu vào sông Tigre suốt 40 ngày qua, dẫn đến đụng độ súng với các nhóm vũ trang xâm nhập. Trong cơn giận dữ, ông nói: "Chúng tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài phản kháng, nhưng chúng tôi cô độc".

Trước đây, khai thác vàng chủ yếu diễn ra ở tỉnh Madre de Dios (nam Peru), song nay những "điểm nóng" mới đã xuất hiện ở Loreto, Amazonas, Pasco và Ucayali.

Giám đốc MAAP Matt Finer cảnh báo dù ban đầu quy mô nhỏ, các mỏ vàng trái phép có thể lan rộng rất nhanh. Ông cho rằng tình hình tương tự đang diễn ra ở Brazil, Bolivia và Colombia, đồng thời bày tỏ lo ngại: "Tôi không thấy dấu hiệu nào cho thấy giá vàng sẽ hạ, nên mọi chuyện có lẽ sẽ tồi tệ hơn".

Túi xách hàng hiệu và nạn phá rừng tại Amazon

Chăn nuôi gia súc để lấy da làm túi xách và các sản phẩm thời trang cao cấp chính là nguyên nhân hàng đầu gây ra nạn phá rừng quy mô lớn trong những năm gần đây tại lưu vực Amazon.