Nguồn gốc của những nang này là do tế bào biểu mô sót lại trong quá trình hình thành răng hoặc vòm miệng, tuyến nước bọt.

Trong y văn, nang này có ba dạng thường gặp gồm: (1) nang lá răng xuất hiện trên sống hàm; (2) xuất hiện dọc đường giữa khẩu cái cứng; (3) xuất hiện ở vòm miệng cứng, thường gần đường nối với vòm miệng mềm hoặc dọc theo mặt má/lưỡi của sống hàm.

Điểm chung của ba dạng tổn thương này là đều chứa keratin bên trong, có màu trắng hoặc vàng nhạt, kích thước vài milimét, thường 1-3mm, không đau, và tự mất sau vài tuần đến vài tháng.

Ở trẻ sơ sinh, nang lá răng xuất hiện dưới dạng các tổn thương lành tính chứa đầy keratin, hình thành từ phần biểu mô còn sót lại của lá răng - một cấu trúc biểu mô tham gia vào quá trình hình thành răng ở giai đoạn hình chuông. Chúng thường nằm trên đỉnh sống hàm, cả hàm trên hoặc hàm dưới, và thường xuất hiện thành nhiều sẩn nhỏ màu trắng hoặc vàng nhạt.

Nang lá răng là một bệnh hay gặp

Nang lá răng là một bệnh phổ biến ở trẻ sơ sinh khỏe mạnh. Các nghiên cứu cho thấy có khoảng 60-85% trẻ sơ sinh có ít nhất một dạng trong ba dạng tổn thương này. Một nghiên cứu khảo sát 200 trẻ sơ sinh cho thấy 25-47% trẻ có nang lá răng tùy vị trí.

Bệnh này có tỉ lệ mắc bệnh tương tự ở cả hai giới, không có sự khác biệt ở bé trai và bé gái, không liên quan yếu tố di truyền hay bệnh toàn thân. Thời điểm xuất hiện thường hầu hết đã có ngay sau sinh, một số có thể xuất hiện trong vài tuần đầu đời và thường gây lo lắng nhiều cho bố mẹ.

Vì sao hình thành nang lá răng?

Trong quá trình phát triển bào thai, lá răng (dental lamina) hình thành và phát triển thành mầm răng. Sau khi mầm răng hoàn thiện, phần lớn lá răng thoái hóa, các biểu mô ở lá răng sẽ thoái hóa hết. 

Tuy nhiên, một số cụm tế bào biểu mô của lá răng vẫn tồn tại trong mô liên kết dưới niêm mạc lợi. Tương tự, trong quá trình hợp nhất các mấu khẩu cái bên và mấu khẩu cái giữa, có thể còn sót lại tế bào biểu mô ở đường ráp giữa khẩu cái.

Các tế bào biểu mô sót lại biệt hóa theo hướng sừng hóa, tạo keratin. Keratin tích tụ trong lòng nang tạo nên cấu trúc nang nhỏ, vỏ nang được lót bởi biểu mô lát tầng sừng hóa. Khi lượng keratin đủ nhiều, chúng ta có thể nhìn thấy được nang qua niêm mạc như các điểm trắng hoặc vàng nhạt.

Tuy nhiên nang lá răng hoàn toàn không đau; không gây khó chịu khi bú, nuốt; không chảy máu, không loét; kích thước ổn định hoặc giảm dần; thường được phát hiện tình cờ khi khám miệng trẻ sơ sinh hoặc bố mẹ phát hiện được khi vệ sinh khoang miệng cho trẻ. 

Nang lá răng sơ sinh cần chẩn đoán phân biệt với một số bệnh lý sau:

Nang mọc răng: Xuất hiện khi răng sắp mọc. Màu xanh tím do tụ máu. Nang có kích thước lớn và hay gây đau, mới nhìn dễ nhầm với các u máu trong miệng.

Loét Bednar: Loét ở bờ sau khẩu cái cứng. Nguyên nhân do chấn thương khi bú. Màu đỏ hoặc trắng, có viền viêm.

U lợi bẩm sinh: Khối u mềm màu hồng, thường ở lợi trước hàm trên. Kích thước lớn hơn, có cuống.

U nang do tắc tuyến nước bọt nhỏ: Vị trí khác, thường ở môi hoặc má.

Điều trị các nanh sữa hay nang lá răng thế nào?

Hầu hết các nang lá răng này tự biến mất trong vòng 2-12 tuần sau sinh. Cơ chế biến mất: vỏ nang vỡ, keratin thoát ra khoang miệng và bị nuốt hoặc rửa trôi. Khi liền thương, không để lại sẹo hoặc ảnh hưởng cấu trúc niêm mạc.

Do vậy, khi khám thấy có các nang lá răng này, không cần can thiệp gì, chỉ cần giải thích, trấn an bố mẹ, tránh can thiệp cơ học (nặn, chọc) vì nguy cơ nhiễm trùng. Thông thường không có chỉ định thuốc hoặc phẫu thuật. 

Những trường hợp đặc biệt, nang to, chứa nhiều keratin, gây khó chịu cho trẻ, trẻ quấy khóc, bỏ bú… nha sĩ có thể chích rạch lớp vỏ nang bằng dụng cụ nhọn để giải phóng keratin bên trong, giảm đau và khó chịu cho trẻ, tuy nhiên cần chú ý đảm bảo vô khuẩn và tránh chảy máu. Bố mẹ không nên can thiệp tại nhà.

Trong dân gian có nhiều biện pháp truyền miệng để chữa các nang lá răng này tuy nhiên chưa được kiểm chứng, không an toàn, do vậy bố mẹ không nên vì lo lắng quá mức mà tự điều trị tại nhà, có thể gây những hậu quả nhiễm trùng cho trẻ, bố mẹ nên đưa trẻ đến khám tại các cơ sở khám chữa bệnh chuyên khoa nhi hoặc bác sĩ răng hàm mặt chuyên khoa trẻ em…

Ký kết chương trình chăm sóc sức khỏe răng miệng trẻ em, người cao tuổi ở Côn Đảo

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan hoan nghênh lễ ký kết giữa Bệnh viện Răng Hàm Mặt trung ương TP.HCM và Trung tâm Y tế Quân dân y Côn Đảo, khi góp phần nâng cao sức khỏe răng miệng, phòng bệnh tật cho người dân ở đây.