Yến sào các loại không có nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ được bày bán tại nhiều chợ ở TP.HCM - Ảnh: Quang Định

Trong khi đó, các cơ quan chức năng thừa nhận khó kiểm soát mặt hàng này do không có tiêu chuẩn cụ thể về chất lượng.

Thật giả lẫn lộn

Trước xu hướng nhiều người có tiền đua nhau ăn yến để... đẹp da, bổ sung đạm, hỗ trợ hệ miễn dịch..., các sản phẩm tổ yến cũng trăm hoa đua nở, được bày bán từ chợ cho tới các cửa hàng nhưng mỗi nơi một giá, hàng hóa không nhãn mác, mập mờ nguồn gốc.

Vừa bước xuống tầng hầm khu chuyên kinh doanh các loại thực phẩm khô tại một trung tâm thương mại ở quận 5, TP.HCM, đập vào mắt chúng tôi là các mặt hàng yến bày khắp các sạp.

“Yến còn lông, hàng ngon tổ dày 2,8 triệu đồng/lạng, còn yến sạch hơn, to hơn thì giá 4,7 triệu/lạng. Nếu mua số lượng lớn thì bán 12 triệu/5 lạng anh nhé”, nhân viên một sạp bán yến đon đả mời chào.

Theo quan sát của chúng tôi, phần lớn tổ yến được đựng trong các hũ thủy tinh, thậm chí hộp nhựa hoặc bịch nilông, không có bất cứ nhãn mác hay thông tin gì về sản phẩm.

Khi nghe chúng tôi thắc mắc về nguồn gốc sản phẩm, chủ một sạp tại đây khẳng định chắc nịch: “Yên tâm đi, toàn bộ là yến Khánh Hòa hết, không ai bán gạt em làm gì đâu”. Tương tự, nhân viên tại một sạp khác cũng quảng cáo: “Sạp em bán yến ngoài Cần Giờ chứ không có bán tầm bậy đâu anh”.

Tại nhiều cửa hàng, tổ yến cũng được bày bán đủ loại, từ yến nguyên chất, yến đóng hộp đến yến được chế biến thành xúp với mỗi nơi một giá.

Ở một cửa hàng trên đường 3 Tháng 2 (Q.11), chúng tôi được một nhân viên “đảm bảo” rằng tất cả là yến tự nhiên của Nha Trang chứ không phải yến nuôi, với giá loại yến huyết 17 triệu đồng/lạng, yến thô từ 3-6 triệu đồng/100 gam, bạch yến 6 triệu đồng/100 gam.

Trao đổi với chúng tôi về các sản phẩm “yến nguyên chất” từ Nha Trang, Khánh Hòa đang bày bán tràn lan trên thị trường hiện nay, một doanh nghiệp kinh doanh yến sào cho rằng nếu không có đầy đủ thông tin nhãn mác, địa chỉ rõ ràng, những sản phẩm này có khả năng là giả mạo.

"Ngay cả loại tổ yến “có dính lông, phân yến” cũng có thể được làm giả tinh vi bởi các đối tượng kinh doanh hàng gian" - vị này nói.

Quản lý cũng gặp khó

Ngoài các sản phẩm không rõ nguồn gốc, trên thị trường hiện xuất hiện nhiều loại yến nhập khẩu từ Indonesia, Malaysia... nhưng được gắn mác yến Việt để đánh lừa người tiêu dùng, do giá yến Việt hiện khoảng 22-25 triệu đồng/kg, trong khi yến nhập khẩu từ các nước này chỉ có giá 15 triệu đồng/kg.

Một số doanh nghiệp cho biết việc “phù phép” yến nhập khẩu thành yến Việt rất đơn giản, khó phân biệt bằng mắt thường. Người bán chỉ cần mua yến nuôi trong nước để có giấy chứng minh nguồn gốc, sau đó “độn” hàng khác vào. Ngoài ra, người bán có thể dùng chiêu nhúng tổ yến vào dung dịch đường muối hoặc nước nhờn vi cá... để có thể tăng trọng cho tổ yến từ 7,5 gam lên 10 gam.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Phan Hoàn Kiếm - chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM - cho biết sau đợt kiểm tra hàng loạt cơ sở sản xuất, kinh doanh yến trên thị trường từ cuối năm 2015 đến nay, cơ quan này phát hiện nhiều vi phạm, phổ biến là không ghi nhãn hoặc ghi không đủ nội dung bắt buộc, không ghi tên thương nhân, địa chỉ chế biến.

“Việc quản lý chất lượng yến hiện nay gặp khó do chưa có đơn vị quản lý chuyên ngành. Yến dạng tổ chỉ cần có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cùng giấy chứng nhận xuất xứ của nhà nuôi chứ không công bố tiêu chuẩn chất lượng. Đơn vị chỉ có thể kiểm tra chất lượng đối với các sản phẩm yến đã chế biến như nước yến đóng lon... có đúng theo tiêu chuẩn doanh nghiệp tự công bố hay không” - ông Kiếm cho hay.

Cũng theo ông Kiếm, thời gian tới cơ quan này sẽ tập trung kiểm soát vấn đề chất lượng đối với dòng sản phẩm được cho là chế biến từ yến.

Trước đó, đơn vị phát hiện hủy gần 15.000 lon nước yến, xử phạt 31 triệu đồng đối với Công ty CP nguyên liệu sữa Bình Minh (Hóc Môn) sản xuất nước yến nhưng không công bố an toàn vệ sinh thực phẩm. Toàn bộ hàng hóa tiêu hủy do không đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.