Cán bộ hộ tịch hướng dẫn người dân thủ tục xác nhận tình trạng hôn nhân - Ảnh: DUYÊN PHAN

Điều này thường xảy ra với những người thay đổi nơi cư trú nhiều lần và gây không ít khó khăn cho họ.

Bị hành "lên bờ xuống ruộng"

Năm 2008, khi còn độc thân, anh S. đứng tên mua một mảnh đất. Công chứng viên yêu cầu anh S. nộp giấy xác nhận độc thân để hoàn tất thủ tục mua bán. Sau đó, anh S. đã nộp đủ giấy tờ và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với mảnh đất trên.

Đến đầu năm 2019, anh S. muốn bán đất. Dù hồ sơ mua đất vẫn còn lưu và vợ anh S. cũng xác nhận tài sản này có trước khi anh kết hôn, nhưng anh S. vẫn bị yêu cầu nộp xác nhận độc thân từ thời điểm anh mua đất trở về trước mới được hoàn tất thủ tục bán.

Như vậy, dù đã kết hôn 10 năm nhưng anh S. vẫn phải làm giấy xác nhận độc thân. Không chỉ dừng lại ở đó, việc làm giấy chứng nhận độc thân của anh S. còn gặp nhiều khó khăn khác do anh từng nhập hộ khẩu nhiều nơi ở TP.HCM như quận Tân Phú, quận 12 và tỉnh Bình Thuận... Và anh S. phải mất nhiều ngày, đến từng nơi mình đã cư trú để xác nhận tình trạng độc thân.

Tương tự, chị N. (ngụ quận 2) chưa kết hôn với ai. Mới đây, khi đi làm giấy tờ mua đất, chị N. được yêu cầu phải có giấy xác nhận tình trạng hôn nhân. Chị N. đến UBND nơi chị đang cư trú thì cán bộ tư pháp cho biết chỉ có thể cấp giấy chứng nhận độc thân cho chị trong thời gian chị cư trú tại đây, cụ thể là từ tháng 1-2019 đến thời điểm hiện tại. 

Để chứng minh chưa đăng ký kết hôn với ai, chị phải đến UBND nơi chị từng cư trú trước đó để xác nhận. Từ khi học đại học đến nay, chị N. nhiều lần thay đổi nơi cư trú như: còn nhỏ chị N. ở với cha mẹ tại tỉnh Phú Yên, năm 2013 chị chuyển hộ khẩu về huyện Nhà Bè, năm 2017 chị N. nhập hộ khẩu về quận Bình Thạnh. Cuối cùng, hiện nay chị có hộ khẩu ở quận 2. 

Chị N. phải đến từng nơi mình cư trú trước đó để xác nhận tình trạng hôn nhân, mỗi nơi như vậy mất 3 ngày đến 1 tuần mới xong.

Cả người dân và chính quyền đều gặp khó

Theo luật sư Nguyễn Thị Mơ (Đoàn Luật sư TP.HCM), người có nhu cầu xin cấp giấy xác nhận độc thân phải đến từng UBND cấp xã mà mình từng đăng ký thường trú tính từ khi 18 tuổi đến thời điểm hiện tại để xin xác nhận. Sau đó, người dân đem về nơi đăng ký thường trú cuối cùng mới được cấp giấy chứng nhận độc thân. Trường hợp từng kết hôn, sau đó ly hôn thì khi đi chứng nhận giấy tờ phải cung cấp bản án cho UBND xã, phường đó.

"Có sự bất cập là giấy xác nhận này chỉ có giá trị trong 6 tháng. Nếu một người từng chuyển hộ khẩu nhiều lần thì mỗi lần mua bán nhà đất cần giấy xác nhận tình trạng hôn nhân họ lại phải làm lại. Đối với những người từng đăng ký thường trú ở nhiều nơi, khoảng cách địa lý quá xa..., không còn người thân ở địa phương thì việc phải xin giấy xác nhận tình trạng hôn nhân như hiện nay là rất mất thời gian và rắc rối" - luật sư Mơ nêu ý kiến.

Trao đổi thêm về vướng mắc trên, một cán bộ tư pháp hộ tịch cho rằng trong những trường hợp người dân không tự chứng minh được tình trạng hôn nhân thì UBND phường/xã có thể làm văn bản xác minh gửi về địa phương nơi họ đã từng ở để xác minh. Thời gian nhận và trả lời theo quy định là 5 ngày.

Có dữ liệu hệ thống dân cư, dân bớt khổ

Nhận định về vấn đề trên, ông Nguyễn Triều Lưu - trưởng phòng Hộ tịch - quốc tịch, Sở Tư pháp TP.HCM - cho biết Bộ Tư pháp đã có văn bản chỉ đạo nghiệp vụ, tháo gỡ nhiều khó khăn cho người dân. Theo đó, người dân không phải chứng minh tình trạng hôn nhân của mình, mà trách nhiệm thuộc về UBND phường/xã nơi người đó cư trú. 

Tất nhiên nếu người dân tự chứng minh được thì rất tốt, còn nếu không chứng minh được thì UBND phường/xã phải chủ động xác minh. Trường hợp đã gửi xác minh nhưng không nhận được trả lời thì có thể cho người dân cam kết, kể cả trường hợp người dân từng cư trú ở nước ngoài cũng có thể cho làm cam kết nếu như không xác minh được.

Tuy nhiên, đối với những người từng thường trú ở nhiều nơi thì có thể thời gian xác minh sẽ lâu hơn. Theo ông Lưu, việc gửi văn bản xác minh cũng là một trong những khó khăn, đòi hỏi cán bộ tư pháp phải gửi đúng nơi và kiểm tra yêu cầu xác minh đã đến nơi cần xác minh hay chưa. Nếu gửi xác minh rồi nhưng không nhận được trả lời mới cho người dân làm cam kết.

Chia sẻ thêm, ông Lưu cho rằng hiện nay chưa có hệ thống dữ liệu dân cư hoàn chỉnh, nếu có hệ thống dữ liệu dân cư hoàn chỉnh thì cán bộ chỉ cần mở máy lên tra cứu là biết người đó đã có vợ, chồng hay chưa. Người dân không phải nộp giấy tờ xác nhận tình trạng hôn nhân khi đi đăng ký kết hôn hay mua bán nhà, đất.

Bán xe máy phải... xác nhận độc thân

TTO - Nhiều xe máy có giá trị không quá lớn nhưng khi công chứng mua bán phải có đủ chữ ký cả vợ và chồng, hoặc một bên được ủy quyền.