EU sẽ phải hành động trên rất nhiều mặt trận nếu khối này muốn tìm cơ hội giải quyết cuộc khủng hoảng nhập cư - Ảnh: Newzimbabwe

Theo Financial Times, hiệp ước Schengen cho phép công dân các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) được phép đi lại không cần hộ chiếu giữa nhiều quốc gia trong khối. 

Tuy nhiên, bất chấp tầm quan trọng cả về kinh tế lẫn tính biểu tượng đoàn kết của nó, Schengen đang có nguy cơ bị “bức tử” trước làn sóng ồ ạt người di cư từ Trung Đông và Bắc Phi đổ vào châu Âu.

Chưa bảo vệ biên giới ngoài EU

Sự hỗn loạn với hiệp ước Schengen hiện nay có nguyên nhân từ việc thiếu toàn vẹn trong cách thức hoạt động như một hệ thống chung của khối.

Mặc dù các quốc gia thành viên đều đã gỡ bỏ những rào cảnh biên giới giữa các nước trong khối với nhau, nhưng họ lại chưa thực thi một cơ chế chung mạnh mẽ trong việc bảo vệ đường biên giới bên ngoài EU.

Điều này sẽ không gây rắc rối khi lượng người nhập cư đổ vào EU không lớn. Tuy nhiên nó đã sinh chuyện khi những bất ổn chính trị ở Syria và Libya xảy ra sau năm 2011 đã tạo ra làn sóng di cư từ những khu vực này ồ ạt đổ về châu Âu, buộc nhiều chính phủ trong khối này phải cấp tập dựng rào bảo vệ biên giới.

Cho tới nay các nước EU vẫn chưa thể đạt được nhất trí trong việc chia sẻ hạn mức người di cư mỗi nước phải có trách nhiệm chia sẻ.

Trong bối cảnh ngày càng nhiều di dân đổ vào châu Âu, ông Donald Tusk, chủ tịch Hội đồng Châu Âu tuần này đã cảnh báo, EU sẽ “còn tối đa hai tháng nữa” để kiểm soát tình hình này, nếu không sẽ phải đối mặt với việc “sụp đổ hiệp ước Schengen”.

Cái giá để duy trì Schengen

Ở cương vị của mình, Ủy ban Châu Âu (EC) cũng đã đưa ra những kế hoạch cần thiết. Tháng 12-2015, EC kêu gọi tăng cường công tác kiểm soát biên giới EU thông qua hoạt động của tổ chức bảo vệ biên giới.

EC cũng đề xuất việc cải tổ chính sách giải quyết cơ chế tị nạn cho người nhập cư. Theo những nguyên tắc hiện tại, quốc gia đầu tiên mà người tị nạn đặt chân tới phải chịu trách nhiệm giải quyết đơn xin cấp cơ chế tị nạn của họ.

EC đề xuất loại bỏ nguyên tắc này vì cho rằng, cần phải phân bổ đều số người xin tị nạn cho các quốc gia trong toàn khối, mức độ phân bổ căn cứ theo tình hình kinh tế của từng nước.

Tuy nhiên cho tới nay, những đề xuất về việc phân bổ hạn mức tiếp nhận người tị nạn trên toàn EU vẫn chưa thể thực hiện vì một số chính phủ trong khối đã không thuyết phục được người dân về chính sách này.

EU sẽ phải hành động trên rất nhiều mặt trận nếu khối này muốn tìm cơ hội giải quyết cuộc khủng hoảng nhập cư.

Trước hết, khối này cần tiếp tục tăng cường những áp lực cần thiết để đạt được thỏa thuận ngừng bắn tại Syria, chấm dứt tình trạng hỗn loạn của cuộc nội chiến.

EU cũng cần dồn thêm nguồn tài chính cho ba nước đang phải chật vật bảo trợ nhiều người tị nạn nhất là Thổ Nhĩ Kỳ, Jordan và Lebanon.

Các nước EU, đặc biệt là Đức, cũng phải tăng cường năng lực tiếp nhận người nhập cư và giúp họ hòa nhập với nơi cư trú mới.

Còn nếu trong trường hợp cái giá để vẫn duy trì hiệp ước Schengen là thu hẹp phạm vi áp dụng của nó thì rất có thể, điều này sẽ xảy ra.