Chế độ ăn thay thế toàn bộ các bữa chính bằng các loại nước đá xay làm từ nhiều loại trái cây và rau xanh. Ảnh: remediesforme.com

Trong những năm gần đây, chế độ ăn giảm cân cleanse được cho là một trong số những phương pháp giảm cân nhanh phổ biến nhất. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu được chế độ ăn giảm cân cleanse là gì, hiệu quả và nguy cơ của loại chế độ ăn này.

Chế độ ăn giảm cân cleanse là gì?

Từ "cleanse" nhấn mạnh vào việc làm sạch hoặc loại bỏ các tạp chất.

Không có một tiêu chuẩn hoặc một định nghĩa nào về chế độ ăn giảm cân hay về việc chế độ ăn giảm cân nên chứa những thành phần nào cả. Nhìn chung, mục đích chung của quá trình làm sạch là loại bỏ một vài yếu tố ra khỏi chế độ ăn hoặc lối sống của bạn, từ đó giúp thay đổi cân nặng của bạn.

Các chế độ ăn giảm cân cleanse thường rất đơn giản và thường đi kèm với các hướng dẫn thay đổi chế độ ăn để đạt được mục tiêu giảm cân. Một số loại chế độ ăn sẽ đặt mục tiêu giảm cân toàn cơ thể, nhưng một số loại khác sẽ tập trung giảm cân tại một số vùng trên cơ thể. Thành phần của các loại chế độ ăn giảm cân này có thể sẽ rất khác nhau. Một số loại chế độ ăn có thể bao gồm các loại thảo mộc, đi kèm với một chế độ luyện tập, một số khác lại đơn thuần chỉ tập trung vào các loại thực phẩm mà bạn đã ăn.

Chế độ ăn giảm cân cleanse và chế độ ăn detox?

Rất khó để phân biệt giữa chế độ ăn giảm cân cleanse và detox bởi cả 2 phương pháp này đều không có một định nghĩa hoặc tiêu chuẩn khoa học nào. Ngoài ra, còn có rất nhiều đặc điểm giống nhau giữa 2 loại này.

Hai thuật ngữ này thường được sử dụng thay thế cho nhau khi đề cập đến các loại chế độ ăn kiêng giảm cân, tuy nhiên, một số người khẳng định rằng, có sự khác biệt giữa 2 loại chế độ ăn này.

Cả 2 chế độ ăn đều có thể áp dụng trong khoảng một thời gian ngắn, thường kéo dài từ 1-30 ngày. Điểm khác biệt giữa 2 chế độ ăn này là về mục tiêu chính.

Chế độ ăn detox tập trung vào việc loại bỏ các chất độc có hại.

Quá trình giải độc, hay còn gọi là detox, thường dựa trên quan niệm rằng cơ thể bạn cần được hỗ trợ để loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể.

Những chất độc hại là bất cứ chất nào có trong chế độ ăn hoặc trong môi trường có thể gây hại cho sức khoẻ, bao gồm các chất sau:

- Các chất gây ô nhiễm không khí;

- Kim loại nặng;

- Các chất hoá học công nghiệp;

- Thuốc trừ sâu;

- Các chất có thể gây dị ứng.

Chế độ ăn detox thường là một chế độ ăn rất nghiêm ngặt, bao gồm nhịn ăn, sử dụng các sản phẩm bổ sung thảo mộc, thuốc nhuận tràng, enemas và loại bỏ rất nhiều loại thực phẩm. Một số chế độ ăn cũng được khẳng định là có thể giúp giải độc một số cơ quan cụ thể, ví dụ như gan, thận hoặc đại tràng.

Mặc dù giảm cân cũng là mục tiêu của một vài chế độ ăn detox, tuy nhiên, chế độ ăn này có mục tiêu chủ yếu nhắm tới các bệnh về mặt thể chất, ví dụ như:

- Dị ứng;

- Đau đầu và đau nửa đầu;

- Các vấn đề về tiêu hoá;

- Mệt mỏi;

- Buồn nôn;

- Mụn nhọt và mẩn ngứa ngoài da;

- Mất cân bằng hormone.

Mặc dù detox hiện nay đã vô cùng phổ biến nhưng vẫn chưa có các bằng chứng khoa học ủng hộ hiệu quả của loại chế độ ăn này.

Chế độ ăn cleanse thường nhấn mạnh đến các thực phẩm lành mạnh

Một số chế độ ăn cleanse rất giống với chế độ ăn detox và bao gồm việc ăn kiêng nghiêm ngặt kết hợp với sử dụng thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, một số chế độ ăn cleanse khác thì ít nghiêm ngặt hơn.

Nhìn chung, chế độ ăn cleanse tập trung vào việc loại bỏ các loại thực phẩm không lành mạnh hoặc có khả năng gây dị ứng cao và thay thế bằng các loại thực phẩm khác giàu dinh dưỡng và nguyên chất hơn, giúp tăng cường sức khoẻ.

Giảm cân cũng là một mục tiêu phổ biến của chế độ ăn cleanse nhưng chế độ ăn này thường được sử dụng để điều trị nhiều vấn đề khác về tiêu hoá hoặc tình trạng thèm ăn hơn.

Các loại thực phẩm thường được loại bỏ ra khỏi chế độ ăn cleanse là:

- Đường;

- Thực phẩm chế biến sẵn;

- Đồ uống có cồn;

- Các chế phẩm từ sữa;

- Đậu nành;

- Ngô;

- Lúa mỳ;

- Gluten.

Không phải tất cả các chế độ ăn cleanse để giảm cân đều giống nhau

Có rất nhiều chế độ ăn cleanse khác nhau dùng để giảm cân. Nếu bạn tìm kiếm trên google, bạn sẽ tìm thấy rất nhiều chế độ ăn cleanse đi kèm với các sản phẩm cần phải sử dụng. Nguyên nhân của việc có vô số chế độ ăn cleanse là do không có tiêu chuẩn nào cho chế độ ăn này cả. Dưới đây là một số ví dụ về các chế độ ăn cleanse giảm cân phổ biến:

- Whole30: Đây là chế độ ăn trong vòng 30 ngày và loại bỏ rất nhiều nhóm thực phẩm, bao gồm đường, các chế phẩm từ sữa, các loại đậu, ngũ cốc và đồ uống có cồn. Trong suốt 30 ngày này, bạn được khuyến khích ăn nhiều loại trái cây và rau xanh theo một thứ tự nhất định.

- The Master Cleanse: Chế độ ăn bao gồm việc chỉ ăn hỗn hợp nước chanh, nước lọc, ớt cayenne và siro nhựa cây phong trong vòng 10 ngày.

- BeachBody Ultimate Reset: Đây là chế độ ăn 21 ngày tập trung vào việc loại bỏ các chế phẩm từ sữa, thịt, trứng và các thực phẩm chế biến sẵn. Chế độ ăn này cũng bao gồm việc sử dụng các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng, probiotic và thuốc nhuận tràng dạng thảo mộc.

- 10 day Green Smoothie Cleanse: Đây là chế độ ăn thay thế toàn bộ các bữa chính bằng các loại nước đá xay làm từ nhiều loại trái cây và rau xanh khác nhau. Bạn cũng được ăn một lượng không giới hạn các loại rau không chứa tinh bột.

Các chế độ ăn này có hiệu quả hay không?

Không có một nghiên cứu khoa học nào được tiến hành trên bất cứ loại chế độ ăn giảm cân cụ thể nào cả. Do vậy, hiệu quả của các chế độ ăn giảm cân này vẫn chưa được khẳng định.

Mặc dù thiếu các bằng chứng khoa học, nhưng những chế độ ăn này có thể so sánh với chế độ ăn rất ít calo trong thời gian ngắn. Đây là chế độ ăn chỉ bổ sung khoảng 450-800 kcalo/ngày, gần tương tự như các chế độ ăn giảm cân cleanse. Rất nhiều nghiên cứu về chế độ ăn ít calo trong thời gian ngắn trên người trưởng thành béo phì cho thấy chế độ ăn này có khả năng giảm cân đáng kể.

Một nghiên cứu 15 tuần chỉ ra rằng thực hiện chế độ ăn rất ít calo trong thời gian ngắn sẽ giảm được lượng cholesterol và đường máu hiệu quả hơn so với các biện pháp giảm cân chậm, duy trì.

Cả phương pháp giảm cân nhanh và chậm đều có thể giúp bạn giảm cân. Tuy nhiên, nhóm người áp dụng chế độ giảm cân chậm bảo tồn được khối cơ nhiều hơn.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, các chế độ ăn rất ít calo trong những nghiên cứu này vẫn quan tâm đến nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày, đảm bảo cân bằng dinh dưỡng và được kiểm soát nghiêm ngặt, chặt chẽ .

Chế độ ăn giảm cân cleanse khác với chế độ ăn rất ít calo ở điểm, chế độ ăn giảm cân loại bỏ đi những nhóm chất dinh dưỡng rất quan trọng, ví dụ như protein và không có các hướng dẫn về việc thay thế lượng protein này như thế nào. Việc hạn chế tiêu thụ các nhóm chất dinh dưỡng chính có thể dẫn đến tình trạng thiếu dinh dưỡng, do đó, khiến chế độ ăn giảm cân cleanse trở trên không cân bằng và không an toàn.

Ngoài ra, mặc dù việc áp dụng chế độ ăn rất ít calo có thể hiệu quả trong việc giảm cân trong thời gian ngắn nhưng để duy trì việc giảm cân trong thời gian dài chỉ có thể thực hiện được thông qua các hành vi ăn uống cân bằng và lành mạnh.

Còn có lợi ích nào khác ngoài việc giảm cân không?

Không có bằng chứng khoa học nào đáng tin cậy về các chế độ ăn giảm cân cleanse mặc dù có rất nhiều lời khẳng định đi kèm với các chế độ ăn này. Đa số các lời khẳng định đều nhằm mục đích marketing và chủ yếu dựa trên các bằng chứng lý thuyết.

Đa số các chế độ ăn giảm cân cleanse đều rất đơn giản và có lượng calo rất thấp, một vài nghiên cứu ủng hộ rằng chế độ ăn rất ít calo trong thời gian ngắn có tác dụng tích cực với sức khoẻ.

Rất nhiều nghiên cứu trên người tiểu đường type 2 nhấn mạnh rằng một chế độ ăn rất ít calo có thể làm giảm đáng kể lượng đường huyết khi đói. Một số nghiên cứu tương tự cũng chỉ ra rằng, những người áp dụng chế độ ăn rất ít calo có thể làm giảm đáng kể các dấu hiệu của bệnh tim mạch. Nhưng cần lưu ý rằng đây là những tác dụng thường đi kèm với việc giảm cân nói chung chứ không phải là do chế độ ăn rất ít calo. Một khi đã duy trì được cân nặng khoẻ mạnh, rất nhiều tình trạng bệnh mãn tính sẽ được điều trị và phòng ngừa. Chế độ ăn rất ít calo là một trong số rất nhiều cách để giảm cân và không phải là chế độ ăn lý tưởng cho tất cả mọi người.

Ngoài ra, chế độ ăn rất ít calo trong các nghiên cứu thường được tiến hành dưới sự giám sát y tế chặt chẽ trong khi đó, các chế độ ăn giảm cân cleanse thường được bán tràn làn trên mạng internet và không được hướng dẫn cụ thể.

Điều quan trọng nhất, loại chế độ ăn này sẽ không giúp mọi người có hành vi ăn uống lành mạnh để duy trì cân nặng sau khi kết thúc chế độ ăn giảm cân cleanse.

Các mối quan ngại về nguy cơ và sự an toàn

Do có rất nhiều chế độ ăn giảm cân cleanse khác nhau, nên rất khó chỉ ra nguy cơ nào lớn với với từng loại chế độ ăn.

Giảm cân quá nhanh do các chế độ ăn giảm cân cleanse có liên quan đến các phản ứng sức khoẻ tiêu cực, bao gồm mất nước và sỏi mật. Chế độ ăn giảm cân cleanse cũng có tác động tiêu cực lên tâm lý của những người dễ bị rối loạn ăn uống. Ngoài ra, chế độ ăn này có thể làm tăng nguy cơ bị thiếu dinh dưỡng. Mức độ thiếu dinh dưỡng sẽ khác nhau tuỳ thuộc vào thời gian ăn kiêng và loại thực phẩm mà chế độ ăn đó hạn chế.

Ngoài ra, 2 nghiên cứu gần đây chứng minh rằng các loại nước ép và đá xay trong các chế độ ăn giảm cân cleanse sẽ khiến bạn tiêu thụ một lượng lớn rau xanh và có thể dẫn đến tổn thương thận ở những người bị bệnh thận mạn tính.