Dự án sửa chữa hệ thống dằn của giàn Đại Hùng 01:

Phóng to

Một lãnh đạo Petro VN đã xác nhận với báo chí "người ta đã chia chác cả triệu USD" từ dự án sửa chữa giàn khoan này - Ảnh tư liệu

TT - Như Tuổi Trẻ đã đưa tin (ngày 15-6), quá trình điều tra vụ án lừa đảo của Trần Ngọc Giao - chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Xây dựng Interpet (Vũng Tàu), Cơ quan An ninh điều tra (Bộ Công an) đã lần ra một đường dây tham nhũng lớn trong ngành dầu khí.

Tiếp sau các sai phạm bị phát hiện trong dự án xây dựng khối nhà ở 140 chỗ trên giàn khoan ngoài biển trị giá 17 triệu USD, cơ quan điều tra vừa xác định thêm một dự án khác có dấu hiệu “chia chác hàng triệu USD” - đó là dự án sửa chữa hệ thống dằn trên giàn Đại Hùng 01 của Xí nghiệp liên doanh Vietsovpetro trị giá gần 3 triệu USD.

“Chỉ một vài hư hỏng trong hệ thống dằn của giàn khoan như rò rỉ các vách ngăn, các van, đường ống hay hệ thống đo mực nước trong các bể chứa nước dằn không hoạt động trơn tru đều có thể dẫn đến những rủi ro đặc biệt nghiêm trọng, trường hợp xấu nhất là giàn bị mất cân bằng và có thể bị chìm bất cứ lúc nào...”. Đó là lý do buộc Vietsovpetro (VSP) phải bỏ ra một số tiền không nhỏ và tổ chức đấu thầu quốc tế để tìm một đơn vị đủ năng lực tiến hành việc sửa chữa.

Thế nhưng, cũng chính trong quá trình đấu thầu và sửa chữa, đã có những sai phạm nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến sự an toàn của giàn khoan và gây thiệt hại cho Nhà nước.

Từ cuộc xét thầu… oái oăm

Tháng 11-1999, VSP tiến hành gọi thầu quốc tế đối với bảy nhà thầu gồm liên doanh Công ty Dịch vụ kỹ thuật dầu khí (PTSC) - Viện Korall (Ukraine), Công ty đóng tàu An Phú, Xí nghiệp liên hiệp Ba Son, liên doanh Hyundai - Vinashin, Rockwater, Clough Stena và Global Industries Asia Pacific Pte. Lấy lý do công việc quá gấp gáp, VSP không tiến hành thẩm định từng nhà thầu trước khi gọi thầu, nhưng có dự trù khoản ngân sách dành cho việc sửa chữa này vào khoảng 500.000 USD.

Việc đấu thầu sau đó được tổ chức theo hai giai đoạn, nhưng ngay ở giai đoạn một đã có ba nhà thầu nước ngoài từ chối tham gia. Trong số bốn nhà thầu còn lại gồm PTSC - Korall, An Phú, Hyundai - Vinashin và Ba Son, hội đồng xét thầu của VSP cho rằng Xí nghiệp liên hiệp Ba Son không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật vì nhà thầu này đòi đưa toàn bộ giàn Đại Hùng 01 vào sửa chữa trên bờ.

Tháng 5-2004, Cơ quan An ninh điều tra (Bộ Công an) đã gửi văn bản yêu cầu tổng giám đốc VSP cung cấp toàn bộ hồ sơ và danh sách cán bộ, nhân viên của VSP tham gia trong hai dự án “xây dựng khối nhà 140 chỗ trên giàn khoan ngoài biển” và “sửa chữa hệ thống dằn giàn khoan Đại Hùng”. Trong đó, cơ quan an ninh đề nghị phía VSP nêu rõ chức danh, vị trí công tác và trách nhiệm của từng cá nhân tham gia từ giai đoạn chuẩn bị hồ sơ mời thầu đến khi kết thúc dự án. Đặc biệt cơ quan điều tra muốn VSP làm rõ dựa vào tiêu chí nào để chọn danh sách mời thầu, nhà thầu được chọn có được thẩm định khả năng kỹ thuật, khả năng tài chính cũng như các biện pháp thẩm định... Tổng giám đốc VSP Trần Lê Đông đã cung cấp tài liệu và danh sách gần 40 cán bộ, nhân viên của VSP tham gia dự án (gồm ban lãnh đạo, tổ xét thầu...) xây dựng khối nhà ở 140 chỗ trên giàn khoan, trong đó đáng lưu ý có tổng giám đốc Nguyễn Giao (chủ tịch), phó tổng giám đốc thứ nhất F.I. Badikov (đồng chủ tịch); hai phó chủ tịch là các ông Phùng Đình Thực (chánh kỹ sư) và Dương Quốc Hà (phó tổng giám đốc, đã bị bắt tạm giam). Ngoài ra còn có các thành viên khác như ông Lâm Quang Chiến (viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học và thiết kế), Nguyễn Văn Quân (trưởng phòng thương mại), Nguyễn Hữu Tuyến (giám đốc Xí nghiệp xây lắp), Đỗ Đình Khải (chánh kế toán), Đỗ Hữu Trung (trưởng phòng vật tư); Trần Quang Ngọc, Nguyễn Ngọc Trung, Nguyễn Quang Huy, Nguyễn Minh Ngọc (đều là cán bộ phòng thương mại)...

Bước sang giai đoạn hai, tiếp tục thêm một nhà thầu nữa là liên doanh Hyundai-Vinashin không “theo” được gói thầu này vì họ xác định sửa chữa giàn ngay tại mỏ có quá nhiều yếu tố rủi ro. Chỉ còn lại hai “đối thủ” là PTSC - Korall và An Phú đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật do VSP đưa ra (đạt cùng số điểm kỹ thuật).

Sau khi chào hàng kỹ thuật của hai nhà thầu trên được chuyển cho Đăng kiểm Lloyd’s Register (LR) xem xét, LR đã thông báo chỉ xem xét thiết kế sửa chữa của một nhà thầu do VSP chỉ định. Lập tức VSP đã triệu tập cuộc họp khẩn với sự tham gia của ban tổng giám đốc và các phòng ban, đơn vị liên quan đến chọn phương án thực hiện tiếp theo.

Ngày 21-2-2001, căn cứ nội dung cuộc họp khẩn trên, VSP đã tiến hành đàm phán riêng với hai nhà thầu PTSC - Korall và An Phú về một số điều kiện của nhà thầu. Theo đó, VSP đòi “bên B (đơn vị trúng thầu) có trách nhiệm trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày ký hợp đồng thực hiện việc lập thiết kế sửa chữa, phương án thi công, qui trình sửa chữa và trình LR phê duyệt. Nếu quá thời hạn trên, bên B phải chịu mọi chi phí thực hiện hợp đồng và nộp phạt cho bên A 5% giá trị hợp đồng”.

Nhưng oái oăm hơn cả là điều khoản “trong trường hợp LR không cấp chứng chỉ (mà nếu không có chứng chỉ này, giàn Đại Hùng 01 không được phép hoạt động, không được bảo hiểm - PV) thì bên B phải chịu mọi chi phí thực hiện hợp đồng và hoàn trả cho bên A 10% giá trị hợp đồng”. Cú “ra đòn” này đã hạ “nốc ao” Công ty An Phú giống như những nhà thầu trước đó, chỉ còn lại duy nhất liên doanh PTSC - Korall - mà trong đó PTSC là một đơn vị của chính PetroVN - trúng thầu (!).

Cũng cần phải nói thêm rằng PTSC là nơi ông Nguyễn Xuân Nhậm từng giữ “ghế” giám đốc trong nhiều năm trước khi lên làm tổng giám đốc Petro VN và người thay thế ông Nhậm chính là Nguyễn Quang Thường (đã bị bắt tạm giam trong vụ khối nhà 17 triệu USD). Việc PTSC tham gia đấu thầu và thắng thầu trong dự án này cũng còn nhiều khuất tất...

Vượt giá gói thầu gấp 6 lần… vẫn trúng!

Ngày 26-2-2001, VSP đã tiến hành mở hồ sơ của PTSC - Korall và xác định giá chào của nhà thầu này lên đến gần 3 triệu USD, tức cao khoảng gấp 6 lần so với giá thầu dự kiến ban đầu.

Ngày 28-3-2001, tổng giám đốc VSP Nguyễn Giao đã có văn bản gửi ông Nguyễn Xuân Nhậm, lúc ấy là tổng giám đốc Petro VN, báo cáo kết quả đấu thầu và đề nghị lãnh đạo Petro VN xem xét, phê duyệt cho phép VSP ký hợp đồng với PTSC - Korall sửa chữa giàn Đại Hùng 01 với mức giá trên. Chưa đầy một tuần sau, phó tổng giám đốc Petro VN Trần Cảnh (hiện nay là tổng giám đốc Petro VN) đã có công văn đồng ý với đề nghị của VSP.

Có một điều bất bình thường là trong khi PTSC - Korall mới thực hiện được giai đoạn một của hợp đồng và VSP chưa xác định tỉ phần công việc đã được nhà thầu này thực hiện trong giai đoạn một so với toàn bộ khối lượng công việc của gói thầu, cũng như chưa quyết toán phần hợp đồng đã thực hiện, nhưng VSP đã ba lần xuất tiền thanh toán cho PTSC số tiền trên 1,7 triệu USD (khoảng 60% giá trị hợp đồng này).

Một lãnh đạo Petro VN trao đổi với Tuổi Trẻ đã xác định ít nhất có hai sai phạm lớn trong gói thầu sửa chữa hệ thống dằn giàn Đại Hùng.

Một, VSP đã không trình cấp có thẩm quyền phê duyệt lại giá trị của gói thầu mặc dù kết quả đấu thầu đã vượt dự kiến tới gấp 6 lần. (Thật ra, như trên đã nêu, ngày 28-3-2001 tổng giám đốc VSP đã có văn bản gửi ông Nguyễn Xuân Nhậm, lúc ấy là tổng giám đốc Petro VN, báo cáo kết quả đấu thầu có nêu rõ giá trị trúng thầu là gần 3 triệu USD. Và sau đó một tuần phó tổng giám đốc Petro VN Trần Cảnh đã có công văn đồng ý với đề nghị của VSP).

Hai, theo hợp đồng ký kết, PTSC-Corall phải thực hiện hoàn chỉnh gói thầu (hai giai đoạn) nhưng vì lý do an toàn cho giàn Đại Hùng, Đăng kiểm LR buộc phải đưa giàn vào bờ để sửa chữa giai đoạn hai, dẫn đến việc PTSC bị gạt bỏ ở giai đoạn này. VSP chưa xác định tỉ lệ phần công việc mà PTSC - Korall làm được thì đã vội vàng thanh toán cho PTSC - Korall đợt ba với số tiền hơn 290.000 USD (hai đợt trước đã thanh toán 50% giá trị hợp đồng).

Cũng theo nguồn tin trên, liên doanh PTSC - Korall trong gói thầu này cũng sử dụng những thủ đoạn tương tự trong vụ khối nhà 17 triệu USD trên giàn khoan, tức là thông qua một nhà thầu phụ của Korall là Công ty Interpet để cung cấp vật tư, triển khai hợp đồng. Thực tế khối lượng công việc hoàn thành chỉ đạt 200.000-300.000 USD, nhưng đã được một số cá nhân cho đội lên nhiều lần để rút ra qua tài khoản của Interpet và chia chác nhau cả triệu USD.