Một kỹ sư của Zipline vác chiếc Zip, loại drone dùng để vận chuyển máu của Công ty Zipline - Ảnh: TECHNOLOGY REVIEWS

Hầu hết mọi người đều cho rằng công nghệ mới hoặc công nghệ tiên tiến sẽ chẳng bao giờ khởi xướng từ châu Phi. Nhưng với anh Keller Rinaudo, một doanh nhân trong lĩnh vực robotics từng có rất nhiều thời gian làm việc tại châu Phi, thì không có gì sai lầm hơn quan niệm đó.

"Đặt cược" của Rwanda

Năm 2014, doanh nhân trẻ người Mỹ này thành lập Công ty Zipline, một công ty sử dụng máy bay không người lái (drone) chạy điện để vận chuyển thuốc men tới các bệnh viện và trung tâm y tế theo yêu cầu. 

Năm ngoái, Zipline đưa vào vận hành hệ thống vận chuyển tự động đầu tiên trên thế giới bằng drone quy mô tại Rwanda. 

Họ đã không triển khai hệ thống này ở Mỹ, Nhật hay châu Âu như "thói thường" của các hãng công nghệ. Bởi lẽ chính Tổng thống Rwanda, ông Paul Kagame và Bộ Y tế nước này đã là những đối tác đầu tiên dám "đặt cược" vào tiềm năng của công nghệ drone, ký hợp đồng thương mại với Zipline trong việc để công ty này tham gia vận chuyển phần lớn lượng máu theo nhu cầu của các bệnh viện.

Mỗi năm Rwanda thu thập được khoảng 60.000 - 80.000 đơn vị máu. Nhưng những thách thức lớn liên quan tới máu mà ai cũng biết đó là thời hạn sử dụng của nó rất ngắn, cần rất nhiều yêu cầu bảo quản, lưu trữ khác nhau và rất khó để biết trước nhu cầu về số lượng các nhóm máu trước khi có một người thực sự cần tới chúng. 

Tuy nhiên nhờ công nghệ của Zipline, Rwanda đã có thể lưu trữ tập trung nguồn máu dự trữ và khi có nhu cầu, máu lập tức được chuyển tới bệnh viện hoặc trung tâm y tế trong khoảng thời gian trung bình từ 20-30 phút.

Để làm được điều đó, Rwanda có một trung tâm phân phối máu cho người bệnh. Trung tâm này nằm cách thủ đô Kigali khoảng 20km. 

Nền cũ của trung tâm vốn là một ruộng ngô, được sự đồng ý của Chính phủ Rwanda, chính Công ty Zipline đã san phẳng nó và xây dựng nên trung tâm phân phối máu. 

Theo đó, khi một người bệnh cần truyền máu khẩn cấp, bác sĩ hay y tá tại bệnh viện sẽ gửi tin nhắn thông qua WhatsApp tới Zipline, thông báo nhu cầu dùng máu của họ.

Các nhân viên y tế bên kiện hàng đựng đơn vị máu truyền có chiếc dù bằng giấy để thả xuống của Zipline - Ảnh: TECHNOLOGY REVIEWS

Vai trò của Zip

Lập tức phía công ty sẽ khẩn trương thực hiện yêu cầu. Họ lấy máu trong kho, vốn là máu do Trung tâm Truyền máu quốc gia Rwanda cung cấp, sau đó quét mã số đơn vị máu đó vào hệ thống để Bộ Y tế Rwanda biết rõ đơn vị máu đó được chuyển đi đâu. 

Sau đó họ đặt máu lên chiếc Zip, tên của loại drone nhỏ hoạt động bằng pin của Zipline. Và khi Zip chuẩn bị khởi hành, chỉ trong khoảng nửa giây, họ tăng tốc của nó từ 0 lên 100km/h. Kể từ lúc rời bệ phóng, Zip hoạt động hoàn toàn tự động.

Khi bay tới bệnh viện gọi máu, Zip sẽ hạ cánh cách mặt đất khoảng 9m và thả gói máu xuống. Zipline đã sử dụng một loại dù bằng giấy rất đơn giản giúp túi máu hạ cánh nhẹ nhàng và an toàn trong mọi trường hợp. 

Cùng với quá trình đó, các bác sĩ ở bệnh viện sẽ nhận được tin nhắn khoảng 1 phút trước khi máu tới với nội dung: "Xin mời ra ngoài và nhận hàng chuyển tới". Tất nhiên phần việc còn lại với túi máu sẽ là của các bác sĩ.

Trong suốt hành trình từ lúc Zip rời khỏi trung tâm phân phối máu, cho tới khi nó ở cách xa trung tâm tới 50km, những người ở Công ty Zipline vẫn có thể theo dõi chiếc drone ở thời điểm nó giao máu tới bệnh viện theo thời gian thực. 

Trong khi Zip di chuyển, nó liên tục gửi dữ liệu trong hành trình về trung tâm xử lý thông qua mạng điện thoại di động. 

Trên mỗi chiếc drone đều có gắn thẻ SIM giống như điện thoại di động bình thường và những chiếc Zip sẽ gửi tín hiệu thông qua mạng di động, cho biết chúng đang ở đâu và đang "làm" gì. Zipline đã mua các gói "thuê bao gia đình" cho toàn bộ các drone của công ty.

Tính tới thời điểm này, Zipline đang vận chuyển khoảng 20% lượng máu cung cấp tại Rwanda ở khu vực bên ngoài thủ đô Kigali. 

Công ty này phục vụ khoảng 12 bệnh viện và đang tăng thêm số đối tác rất nhanh. Tất cả những bệnh viện đang hợp tác với họ đều chỉ nhận máu theo cách này và hầu hết đều đặt hàng nhiều lần mỗi ngày.

Vì các bác sĩ có thể nhận được các đơn vị máu cần thiết ngay lập tức nên họ cũng sẽ tích trữ máu ít hơn tại bệnh viện. Theo đó mặc dù việc sử dụng các sản phẩm máu tăng đáng kể, nhưng trong 9 tháng hoạt động vừa qua, không có đơn vị máu nào bị bỏ phí vì quá hạn sử dụng, một điều vốn thường xảy ra trước đây.

Anh Keller Rinaudo, CEO của Công ty Zipline - Ảnh: SPEAKERPEDIA

Giúp cứu người lập tức

Anh Keller Rinaudo vẫn nhớ câu chuyện công ty anh đã góp phần cứu sống một sản phụ trẻ 24 tuổi tại một bệnh viện đối tác. Sản phụ này sinh mổ bình thường song không may gặp các biến chứng và chảy máu không cầm được. 

Thật may các bác sĩ đã có một số đơn vị cùng nhóm máu với chị đã được Zipline chuyển tới thông qua dịch vụ bình thường. Tuy nhiên sau khi truyền máu chỉ khoảng 10 phút, sản phụ vẫn tiếp tục ra máu, tình hình vô cùng nguy hiểm. 

Bác sĩ điều trị cho chị đã liên lạc với trung tâm phân phối máu của Zipline và công ty đã liên tục điều những chiếc Zip mang máu tới.

Cả một phi đội Zip trong lần đó đã vận chuyển tổng cộng 7 đơn vị hồng cầu, 4 đơn vị huyết tương và 2 đơn vị tiểu cầu, nhiều hơn tổng lượng máu trong cơ thể một người. Tất cả số máu ấy được truyền cho sản phụ và bác sĩ đã có thể ổn định sức khỏe cho chị, tới nay người mẹ ấy đã hồi phục và khỏe mạnh trở lại.

Kể từ khi trung tâm phân phối máu đi vào hoạt động chưa đầy một năm trước, tới nay Zipline đã thực hiện khoảng 400 lần cấp cứu máu như vậy, và phía sau mỗi lần như thế đều là một câu chuyện tương tự như đã xảy ra với người sản phụ. 

Ông chủ của Zipline, anh Keller Rinaudo, luôn tâm niệm khi họ giúp bác sĩ cứu được một người mẹ, họ không chỉ cứu sống được người đó mà còn đã giúp một bé trai hay một bé gái vẫn còn có mẹ khi chúng lớn lên.