Phó giáo sư - tiến sĩ Lê Anh Tuấn, phó viện trưởng Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu Trường đại học Cần Thơ, đã cảnh báo như vậy tại hội thảo “Sản xuất nông nghiệp trong điều kiện thay đổi lũ và phù sa ở ĐBSCL” tổ chức ở Trường đại học An Giang ngày 27-6. 

Cụ thể, theo ông Tuấn, dưới đáy sông Mekong có rất nhiều hố sâu có vai trò là nơi trữ sỏi cát và là nơi trú ẩn của nhiều loài cá lớn như cá tra dầu, cá heo nước ngọt, cá hô…

Bản thân hố sâu này đã là nguyên nhân gây sạt lở ở ĐBSCL, vì thế, theo ông Tuấn, nếu khai thác thêm cát nữa thì độ sâu của hố này sẽ mở rộng ra, nguy cơ sạt lở sẽ gia tăng.

Ông Tuấn cũng dẫn ra số liệu cho thấy ở các tháng đỉnh lũ (tháng 9 và tháng 10), tổng lượng lơ lửng vào ĐBSCL là 24,3 triệu tấn/năm, trong đó 89% qua Tân Châu (vào sông Tiền) và còn lại qua Châu Đốc (sông Hậu).

Tuy nhiên trong 20 năm qua, tổng lượng lơ lửng đã giảm 46%, tương đương 0,72 triệu tấn/năm. Việc này kéo theo suy giảm phù sa và đã gây sạt lở bờ sông và bờ biển, gây mất đất sản xuất và nơi ở của người dân.

Cũng tại hội thảo, nhiều đại biểu đã đề xuất các giải pháp sản xuất phù hợp trong tình hình mới.

Ông Lê Văn Đời, phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hậu Giang, cho rằng trong điều kiện không có lũ, không có phù sa thì ngành chuyên môn phải có trách nhiệm hướng dẫn nông dân, chứ không để nông dân “tự bơi”.

Cụ thể, theo ông Đời, cần tìm các mô hình mới như “2 lúa 1 màu” để hướng dẫn giúp đỡ nông dân, hoặc nơi nào sản xuất lúa kém hiệu quả thì chuyển hẳn sang canh tác màu để tăng thu nhập…

Trong khi đó, đại diện Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam cảnh báo có thể theo chu kỳ (12-13 năm một lần), dịch rầy nâu và bệnh vàng lùn trên lúa sẽ trở lại vào mùa vụ năm 2017 hoặc năm 2018.

Vì thế, theo vị đại diện này, các địa phương cần chủ động có giải pháp ứng phó phù hợp.