Từ năm 2006, Bộ GD-ĐT mới bắt đầu triển khai việc phân ban trong khối THPT, trong khi việc xét tuyển vào các trường đại học từ rất lâu trước đó (khi đó vẫn là kỳ thi riêng với kỳ thi tốt nghiệp THPT) dựa trên kết quả điểm thi theo tổ hợp ba môn như khối A (toán, lý, hóa), khối B (toán, hóa, sinh), khối C (văn, sử, địa), khối D (toán, văn, ngoại ngữ), từ năm 2017 có thêm khối A1 (toán, lý, ngoại ngữ).

Những tổ hợp xét tuyển truyền thống

Nếu tính luôn cả các tổ hợp có môn năng khiếu, số tổ hợp ba môn xét tuyển đại học lên đến hơn 100. Tuy nhiên thống kê số lượng thí sinh đăng ký xét tuyển trong giai đoạn 2015 - 2021 cho thấy có đến 90% thí sinh đăng ký xét tuyển theo năm tổ hợp truyền thống A, A1, B, C, D nói trên, trong đó riêng tổ hợp A, A1 chiếm hơn 35%.

Chương trình phân ban THPT được Bộ GD-ĐT thí điểm từ năm học 2003 - 2004 tại gần 50 trường của 11 tỉnh/thành với hai ban khoa học tự nhiên (ban A, học nâng cao các môn toán, lý, hóa, sinh) và ban khoa học xã hội - nhân văn (ban C, học nâng cao văn, sử, địa, ngoại ngữ). 

Học sinh học ban nào sẽ học nâng cao ban đó. Phải đến năm 2006 - 2007, chương trình mới triển khai được đại trà sau khi đã nhiều lần điều chỉnh phương án phân ban. Lần điều chỉnh cuối cùng là thêm ban cơ bản, ban B - một ban được xem là "ban không phân ban". Học sinh học ban này sẽ không học nâng cao môn nào. Rốt cuộc học sinh cả nước hầu như chỉ học "ban không phân ban".

Theo thiết kế ban đầu (thông tư 32/2018 Bộ GD-ĐT), Chương trình giáo dục phổ thông 2018 quy định các lớp 10, 11, 12 là giai đoạn định hướng nghề nghiệp, ngoài các môn bắt buộc, học sinh tự chọn năm môn trong ba nhóm môn sau:

- Nhóm môn khoa học xã hội: lịch sử, địa lý, giáo dục kinh tế và pháp luật.

- Nhóm môn khoa học tự nhiên: vật lý, hóa học, sinh học.

- Nhóm môn công nghệ và nghệ thuật: công nghệ, tin học, nghệ thuật (âm nhạc, mỹ thuật).

Không nhất thiết chọn hết nhóm môn

Việc phân nhóm môn (không phải phân ban như trước) vừa mềm lại vừa cứng. Mềm ở chỗ học sinh được quyền chọn mỗi nhóm ít nhất một môn chứ không nhất thiết phải chọn hết môn trong nhóm đó.

Cứng ở chỗ những môn không chọn sẽ không học trong suốt ba năm THPT. Dưới áp lực xã hội phải đưa môn lịch sử vào các môn bắt buộc của chương trình giáo dục phổ thông, Bộ GD-ĐT đã điều chỉnh chương trình 2018 (thông tư 13/2022) theo đó môn lịch sử trở thành môn bắt buộc ở các lớp 10, 11, 12, không còn phân nhóm môn và học sinh chọn bốn môn trong số các môn tự chọn (tất nhiên phải chọn từ đầu năm học lớp 10).

Học thì quy định là môn bắt buộc, nhưng trong kỳ thi tốt nghiệp 2025, môn lịch sử cũng chỉ là môn tự chọn, và thống kê cho thấy có không đến 50% học sinh chọn môn lịch sử làm môn thi tốt nghiệp. 

Những số liệu thống kê số thí sinh chọn các môn thi tốt nghiệp 2025 cho thấy "tín hiệu" thí sinh có điều kiện (có mong muốn) chọn các khối xét tuyển truyền thống A, A1, D vẫn khá đông nên có thể nhiều trường đại học cân nhắc việc tiếp tục xét tuyển khối C truyền thống ở nhiều ngành tuyển sinh.

Bên cạnh đó, cũng phải kể đến một số quy định kỹ thuật khác khá phức tạp của quy chế tuyển sinh đại học 2025 như việc quy đổi tương đương điểm trúng tuyển giữa các tổ hợp xét tuyển mà không kèm theo mã xét tuyển riêng và chỉ tiêu xét tuyển của tổ hợp môn xét tuyển.

Để tuyển đủ và chất lượng tốt nhất

Năm 2025, các kỳ thi đánh giá năng lực có số lượng thí sinh tăng vọt: Đại học Quốc gia TP.HCM hơn 200.000 thí sinh cho hai đợt thi, Đại học Quốc gia Hà Nội 90.000 thí sinh và Đại học Bách khoa Hà Nội khoảng 60.000 thí sinh. Nội dung đề thi các kỳ thi này không bị ràng buộc bởi quy định về tổ hợp môn xét tuyển nên thu hút được nhiều thí sinh.

Quy chế tuyển sinh 2025 có vẻ khá thoáng về quy định tổ hợp xét tuyển như không giới hạn số tổ hợp xét tuyển (trước đây tối đa chỉ được bốn) và tổ hợp môn xét tuyển ba môn có môn "phù hợp" với ngành xét tuyển (không định nghĩa rõ như thế nào là phù hợp).

Đã đến lúc (hơi muộn nhưng có thể do các trường đại học chưa lường hết tác động của chương trình 2018 từ cách đây ba năm) các trường đại học cần xem xét lại khái niệm "xét tuyển theo tổ hợp môn"; hoặc ít nhất là xem xét lại "các tổ hợp môn xét tuyển" để bảo đảm được các yếu tố quan trọng nhất trong tuyển sinh là tuyển đủ chỉ tiêu tuyển sinh và tuyển được thí sinh có chất lượng tốt nhất.

Trường đại học Y Dược lần đầu xét 2 tổ hợp có môn tiếng Anh

Năm nay Trường đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội, lần đầu xét tổ hợp D08 (toán, sinh, tiếng Anh) cho các ngành hot của trường như y khoa, răng hàm mặt...