Cần thận trọng để tránh ngộ độc thuốc Đông y

Sử dụng thuốc y học cổ truyền phải hết sức thận trọng

Phần lớn các trường hợp bệnh nhân bị tai biến khi sử dụng thuốc Đông y là do sử dụng thuốc y học cổ truyền không đúng. Khi đến bệnh viện, tình trạng của bệnh nhân thường đã rất nặng: rối loạn đông máu, tổn thương gan, viêm gan do nhiễm độc, suy thận vô niệu... Đã có những trường hợp tử vong, nhiều trường hợp để lại những di chứng hết sức nặng nề.

Việc chẩn đoán và điều trị cho các trường hợp này rất khó khăn, thường khó xét nghiệm ra độc tố. Mỗi trường hợp ngộ độc thuốc y học cổ truyền là do mỗi bài thuốc khác nhau, mỗi bài thuốc lại gồm nhiều vị khác nhau. Với suy nghĩ, có bệnh thì vái tứ phương nên rất nhiều người đã tìm đến lang băm theo lời giới thiệu, đồn thổi mà không cần tìm hiểu xem mức độ tin cậy của nơi mình trao gửi tính mạng.

Thuốc y học cổ truyền vốn có rất nhiều ưu điểm, có thể chữa được một số bệnh mạn tính mà Tây y gặp khó khăn. Kết hợp Đông Tây y là một trong những phương châm chiến lược chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của ngành y tế Việt Nam.

Nhưng khi sử dụng thuốc y học cổ truyền phải hết sức thận trọng nếu không sẽ tự đánh mất cơ hội chữa bệnh. Nếu muốn uống thuốc y học cổ truyền, lời khuyên của các bác sĩ Đông y là hãy đến các bệnh viện y học cổ truyền, các khoa y học cổ truyền trong hệ thống y tế công hoặc các cơ sở y học cổ truyền tin cậy, có giấy phép hành nghề của các cơ quan có thẩm quyền. Và thang thuốc y học cổ truyền cũng phải có đơn thuốc kèm theo.

Vì sao ngộ độc thuốc y học cổ truyền?

Cũng như tân dược (thuốc tây), thuốc y học cổ truyền (thuốc ta) cũng có những tác dụng không mong muốn khi sử dụng, thậm chí có thể gây chết người. Thuốc y học cổ truyền có thể dẫn tới ngộ độc vì một số lý do sau đây:

- Bệnh nhân bị dị ứng một hoặc nhiều chất có trong thành phần của thuốc do yếu tố cơ địa. Điều này xảy ra tương tự như đối với tân dược. Tuy nhiên vì thuốc y học cổ truyền thường là một hỗn hợp gồm rất nhiều chất khác nhau nên rất khó xác định dị nguyên cụ thể.

- Bệnh nhân dùng quá liều (do tự ý hoặc do thầy thuốc chỉ định) loại thuốc y học cổ truyền mà trong thành phần có một hoặc nhiều vị có độc như bán hạ, phụ tử, mã tiền, hoàng nàn...

- Do trình độ hoặc do khám xét không kỹ, thầy thuốc đã kê đơn cho bệnh nhân dùng loại thuốc y học cổ truyền mà lẽ ra là phải chống chỉ định đối với người bệnh.

- Do chất lượng thuốc không bảo đảm vì trồng trọt chăm bón quá nhiều hóa chất có hại, bảo quản không tốt (dùng quá nhiều lưu huỳnh...), bào chế sai quy cách hoặc vì bị nhiễm vi sinh vật có hại, đặc biệt là các loại nấm mốc dễ gây dị ứng.

- Do nhầm lẫn dược liệu khi thu hái, mua bán và sử dụng. Điều này có thể do người bệnh tự dùng, do nhân viên y tế cân thuốc cẩu thả hoặc do gian thương cố tình đánh tráo để trục lợi (ví như dùng thương lục để làm giả nhân sâm).

- Do bệnh nhân không tuân thủ đúng hướng dẫn của thầy thuốc về cách sắc, cách uống, liều lượng và quy trình điều trị.

- Do người bệnh được dùng phối hợp quá nhiều loại thuốc, trong đó có cả tân dược và thuốc y học cổ truyền, nên dẫn đến sự tương tác và sản sinh những chất có hại cho cơ thể. Đây là một vấn đề rất phức tạp mà người thầy thuốc dễ bỏ qua và người bệnh cũng dễ tự ý dùng thêm với mong muốn bệnh tình nhanh thuyên giảm.

Để ngăn ngừa những tai biến do dùng thuốc y học cổ truyền, người bệnh cần phải tuân thủ triệt để hướng dẫn của thầy thuốc, không tùy tiện sử dụng thuốc y học cổ truyền khi không có chỉ định, không tự ý nâng liều và kéo dài ngày dùng.

Một số vị thuốc và bài thuốc đơn giản theo kinh nghiệm dân gian có thể tự dùng, nhưng tốt nhất vẫn nên có sự tư vấn đầy đủ của thầy thuốc chuyên khoa. Khi sử dụng, nếu thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào thì phải ngừng thuốc ngay và báo lại cho thầy thuốc biết để xử trí kịp thời.

Việc sử dụng thuốc tây hay thuốc ta để chữa bệnh đều phải hết sức thận trọng và tuân thủ chặt chẽ chỉ định của thầy thuốc chuyên môn. Việc điều trị bằng Đông y hay Tây y hoặc điều trị Đông - Tây y kết hợp cần phải có sự theo dõi chặt chẽ của các thầy thuốc.