Ông Hà Công Tuấn, thứ trưởng Bộ NN&PTNT công bố thông tin sáng 20-9 - Ảnh: Đ.TRANG

Sáng 20-9, liên bộ Tài nguyên - Môi trường, Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tổ chức công bố thông tin về hiện trạng biển miền Trung. 

Không phát hiện bất kỳ mẫu có xyanua

Về thực hiện lấy mẫu cá để trả lời câu hỏi ăn cá đã an toàn chưa, Bộ Y tế đã phối hợp với các bộ ngành liên quan và các địa phương triển khai việc lấy mẫu các loại hải sản, kiểm nghiệm và cung cấp kết quả cho Bộ Tài nguyên - Môi trường.

Bộ Y tế khẳng định suốt quá trình thực hiện nghiên cứu, Bộ Y tế đã phối hợp chặt chẽ với các chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới và các chuyên gia về an toàn thực phẩm và kiểm nghiệm của Nhật Bản, Canada.

Các mẫu được gửi đi kiểm chứng tại các Phòng kiểm nghiệm của các Trường Đại học Osaka - Nhật Bản và Trung tâm các Giải pháp của Singapore.

Kết quả kiểm chứng tại các phòng kiểm nghiệm nước ngoài cho thấy sự đồng nhất về kết quả kiểm nghiệm với 2 viện của Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu và phân tích mẫu cá cho thấy tất cả các loại hải sản tại bốn tỉnh miền Trung và 3 nhóm chứng, so sánh đều không phát hiện bất kỳ mẫu nào có xyanua - chất được xác định là một trong những nguyên nhân làm cá chết.

Sống ở tầng đáy có phenol

Theo kết quả được công bố, các chỉ số thủy ngân, cadimi, chì, crom, asen và sắt trong hải sản ở 7 tỉnh đều nằm trong giới hạn cho phép, đảm bảo an toàn theo quy định. Các kết quả xét nghiệm đối với hải sản tại các đầm nuôi 4 tỉnh miền Trung đều đảm bảo an toàn.

Cụ thể, đối với phenol, tất cả các mẫu hải sản tầng nổi như cá ngừ, cá thu, cá nục các loại, cá chỉ vàng, cá bạc má, cá hố, cá bò, cá cam, cá trích, cá đối, cá cơm và các loại hải sản khác sống ở tầng nổi tại bốn tỉnh miền Trung đều không phát hiện mẫu nào có phenol.

Tuy nhiên, Bộ Y tế cũng cho biết vẫn phát hiện 132/1040 mẫu hải sản của bốn tỉnh miền Trung có phenol, bao gồm ghẹ, tôm, tôm tít, ốc, mực, cá đuối, cá đục, bạch tuộc, cua đá - đây là những loài hải sản sống ở tầng đáy.

Cũng theo liên bộ, phân bố 132 mẫu hải sản có phát hiện phenol đều nằm trong vùng từ 25km (tương đương với khoảng 2,7-13,5 hải lý) với tỷ lệ mẫu nhiễm cao nhất tại Hà Tĩnh và Quảng Bình và thấp nhất tại biển Lăng Cô - Thừa Thiên - Huế.

Từ những kết quả nghiên cứu trên, Bộ Y tế kết luận tất cả hải sản như cá ngừ, cá thu, cá nục các loại, cá chỉ vàng, cá bạc má, cá hố, cá bò, cá cam, cá trích, cá đối, cá cơm và các loại hải sản khác sống ở tầng nổi, hải sản tại đầm nuôi của 4 tỉnh miền Trung đều đảm bảo an toàn để sử dụng làm thực phẩm.

Các hải sản như ghẹ, tôm, tôm tít, ốc, mực, cá đuối, cá đục, bạch tuộc, cua đá là những loài hải sản sống ở tầng đáy trong vòng 13,5 hải lý chưa đảm bảo an toàn cho sử dụng làm thực phẩm.

Để đảm bảo an toàn sức khỏe cho người tiêu dùng, Bộ Y tế đề nghị không sử dụng các loại hải sản như ghẹ, tôm, tôm tít, ốc, mực, cá đuối, cá đục, bạch tuộc, cua đá và các loại hải sản khác sống ở tầng đáy trong vòng 20 hải lý.

Giảm theo thời gian

Theo thông báo của liên bộ, sau kết quả công bố hiện trạng biển miền Trung ngày 22-8 vẫn còn ba khu vực cách bờ 1,5 km thuộc Sơn Dương - Hà Tĩnh (diện tích khoảng 300 km²), cửa Nhật Lệ - Quảng Bình (diện tích khoảng 330 km²), hòn Sơn Chà - Thừa Thiên - Huế (diện tích khoảng 160 km²), do chịu tác động của dòng xoáy cục bộ, 3 khu vực này có một số thông số môi trường trong nước biển cao hơn so với các khu vực khác, cần tiếp tục được giám sát.

Sáng 20-9, liên bộ cho biết đến nay, theo kết quả quan trắc môi trường biển miền Trung do Bộ Tài nguyên - Môi trường thực hiện tại 3 khu vực trên cho thấy tất cả các thông số quan trắc đều nằm trong giới hạn quy định, đạt quy chuẩn đối với vùng nuôi trồng thủy sản và bảo tồn thủy sinh.

Liên bộ khẳng định với sự kiểm soát chặt chẽ các nguồn phát thải từ Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh và do cơ chế làm sạch tự nhiên của môi trường, hàm lượng các chất ô nhiễm từ sự cố môi trường đã giảm theo thời gian.

Chất lượng môi trường nước biển tại tất cả các khu vực được quan trắc nằm trong giới hạn của quy chuẩn Việt Nam, đạt quy chuẩn đối với vùng bãi tắm, thể thao dưới nước, nuôi trồng thủy sản và bảo tồn thủy sinh.

Hiện nay, Bộ Tài nguyên - Môi trường vẫn đang và sẽ tiếp tục triển khai chương trình quan trắc môi trường biển các tỉnh miền Trung để theo dõi hiện trạng và diễn biến chất lượng môi trường, cảnh báo kịp thời khi chất lượng môi trường biển có dấu hiệu ô nhiễm.

Lưu ý các loại hải sản tầng đáy

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn cho biết  để phục hồi nguồn lợi thủy sản và các hệ sinh thái thủy sinh là nơi cư trú của các loài thủy sản, khuyến cáo ngư dân chưa khai thác tại 3 khu vực biển: hòn Sơn Dương, tỉnh Hà Tĩnh (cách bờ 1,5 km với diện tích khoảng 300 km²), cửa Nhật Lệ - Quảng Bình (diện tích khoảng 330 km²), hòn Sơn Chà - Thừa Thiên - Huế (diện tích khoảng 160 km²).

Đồng thời, không sử dụng các nghề khai thác tầng đáy như nghề kéo lưới, rê đáy, lặn câu đáy, lồng bẫy, khai thác nhuyễn thể hai mảnh vỏ tự nhiên trong vùng biển 20 hải lý trở vào bờ thuộc các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế.

Về giám sát an toàn thực phẩm hải sản, Thứ trưởng Hà Công Tuấn cho biết sẽ giám sát tại các cảng cá, bến cá khi tàu về bờ và lưu ý các loại hải sản tầng đáy thường gặp ở vùng biển bốn tỉnh miền Trung.

Thời điểm lấy mẫu giám sát là khi sản phẩm khai thác được bốc dỡ từ tàu khai thác đưa lên bờ tiêu thụ. Tần suất lấy mẫu giám sát 2-3 ngày/lần, tùy điều kiện ở địa phương. 

Thứ trưởng Hà Công Tuấn cho biết để sớm xác định thiệt hại làm cơ sở để bồi thường, cần hỗ trợ người dân 4 tỉnh bị thiệt hại thống kê, xác định thiệt hại do sự cố môi trường biển tại các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế.

Bộ Tài chính đã chủ trì, phối hợp cùng Bộ NN&PTNT, Bộ Kế hoạch - Đầu tư, các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế rà soát định mức thiệt hại để trình Thủ tướng chính phủ trước ngày 20-9.

Ngoài ra, ông Tuấn cũng khẳng định đang triển khai xây dựng đề án tổng thể do Bộ NN&PTNT dự thảo đề án “xác định, bồi thường thiệt hại và hỗ trợ khắc phục hậu quả, khôi phục sản xuất, chuyển đổi nghề cho người dân bị ảnh hưởng bởi sự cố”.

Hiện tại, theo ông Tuấn, Bộ NN&PTNT đang xin ý kiến của các bộ, ngành và UBND bốn tỉnh bị thiệt hại về đề án này.