Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM nhận định thời gian gần đây xuất hiện tình trạng đáng lo ngại trong môi trường âm nhạc.

Một số ca sĩ trẻ sáng tác, biểu diễn và lan tỏa trên mạng xã hội những ca khúc thể hiện ngôn ngữ âm nhạc cẩu thả, phản cảm, dung tục, dùng ngôn ngữ tiếng Việt không trong sáng, thậm chí biến âm nhạc thành nơi trút giận, đả kích, công kích lẫn nhau, thể hiện thái độ ngạo mạn, thiếu văn minh, thiếu đạo đức nghề nghiệp và không tôn trọng khán giả hay cổ xúy sử dụng chất cấm, lối sống buông thả, giang hồ, tệ nạn xã hội.

Những biểu hiện âm nhạc như trên làm ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục, thẩm mỹ nghệ thuật, chuẩn mực ứng xử văn hóa, ảnh hưởng đến suy nghĩ, hành động, nhất là trong giới trẻ và cái nhìn của công chúng về hình ảnh người nghệ sĩ.

Thực trạng này cho thấy cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước; tổ chức nghề nghiệp; cơ quan báo chí và giới văn nghệ sĩ nhằm kịp thời định hướng, chấn chỉnh.

Tuổi Trẻ nhận được những ý kiến đồng tình từ các chuyên gia, nhạc sĩ về vấn đề trên.

* Đạo diễn, TS HOÀNG DUẨN (giảng viên Trường ĐH Văn hóa TP.HCM):

Đừng để bất bình thường thành bình thường

Tôi hoạt động nghệ thuật 30 năm rồi nên rất ủng hộ quan điểm của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM. Đây là việc nên làm, phải thực hiện sớm, ngay và luôn bởi nó gây ra tác hại ghê gớm.

Có một số bài, các bạn trẻ thích thần tượng ca sĩ và mê ca khúc đó, nên có thể chưa quan tâm đến những cái xấu ẩn sau ca từ.

Chẳng hạn, những bạn ở quê có thể chưa hiểu shisha là gì, cứ tưởng là tiếng nước ngoài. Và còn một số ca từ nhạy cảm nữa, các em vô tư hát theo dần xem chuyện đó là bình thường vì "ca sĩ nổi tiếng hát được thì mình cũng hát được thôi".

Phần lớn những ca khúc được cảnh báo trong công văn phát hành trên mạng xã hội. Những ca khúc này không phải xin phép mới được phát hành, cứ quay và phát thôi, có hậu kiểm nhưng không kiểm soát được hết.

Một ca khúc đưa lên mạng cả triệu triệu người xem, nếu có tiêu cực là ảnh hưởng rất kinh khủng.

Chúng ta muốn làm trong sáng tiếng Việt mà cái cách dùng tiếng Việt không chuẩn mực, tục tĩu, phản cảm như một số ca khúc lan tràn hiện nay đang phá hỏng văn hóa của chúng ta. Nếu chúng ta không chấn chỉnh ngay, để trễ nữa thì rất nguy hiểm.

Chuyện bất bình thường nhưng được lặp đi lặp lại bởi những người nổi tiếng đã trở thành chuyện bình thường, nguy hiểm cho xã hội, làm méo mó tư duy, thái độ sống của người trẻ. Thậm chí có em còn bắt chước theo lối sống thể hiện trong ca khúc đó.

Tôi mong sắp tới chúng ta có cơ chế siết chặt không để lọt những ca khúc có ngôn từ phản cảm, không phù hợp thuần phong mỹ tục. 

Nếu xảy ra thì nhanh chóng chế tài sớm. Những ca sĩ bị phát hiện vi phạm phải phạt nặng. Khi chúng ta làm mạnh hy vọng sẽ chấn chỉnh được tình trạng ca khúc có ca từ phản cảm đang náo loạn hiện nay.

Tuy nhiên nhiều ca sĩ trẻ hiện nay vẫn có những sáng tác mang hơi thở thời đại, trẻ trung gắn với tinh thần dân tộc. Chẳng hạn Đức Phúc cho thế giới thấy hình ảnh đẹp của cây tre Việt Nam, Thánh Gióng, Phương Mỹ Chi đưa mặt nạ tuồng để người ta biết về hát bội...

Bởi vậy, bên cạnh các chế tài, chúng ta cũng nên đẩy mạnh cơ chế khen thưởng, động viên những người có ca khúc hay, ca ngợi quê hương đất nước, gợi niềm tự hào dân tộc. Khuyến khích này sẽ làm động lực cho nhạc sĩ, ca sĩ sáng tác ra những tác phẩm hay, có ca từ thẩm mỹ, chạm đến trái tim công chúng. Khi mặt tốt phát triển mạnh sẽ đẩy lùi cái xấu.

Nghệ sĩ biểu diễn cho công chúng, đặc biệt là người trẻ và trẻ em, phải có ý thức rằng mình đang góp phần giáo dục, lan truyền những điều đẹp chứ đừng nghĩ chỉ giải trí chơi chơi rồi tùy tiện đưa những gì không đẹp, nguy hại vào nghệ thuật.

* Nhạc sĩ NGUYỄN QUANG VINH (Chủ tịch Hội Âm nhạc TP.HCM):

Phải đặt lợi ích đất nước lên hàng đầu

Chúng tôi hoàn toàn ủng hộ tinh thần công văn đề nghị định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa do Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM ban hành.

Người sáng tác phải viết bằng trái tim, bằng tình cảm chân thành, mang thông điệp tích cực cho xã hội, cho khán giả, đồng thời phải đặt lợi ích quốc gia và thượng tôn pháp luật lên hàng đầu. Bởi lẽ âm nhạc là hơi thở tích cực của trái tim người nhạc sĩ.

Ngoài ra người sáng tác còn phải có đạo đức nghề nghiệp mang đến những thông điệp tốt đẹp của chân thiện mỹ đến cho cộng đồng.

Hội Âm nhạc TP.HCM sẽ thông báo đến toàn thể hội viên hưởng ứng những điều tốt đẹp, tích cực trong sáng tác và tiếp nối truyền thống tốt đẹp của các thế hệ cha ông sáng tác bằng cái tâm và đạo đức nghề nghiệp.

Chúng ta phải đặt lợi ích đất nước lên hàng đầu, sáng tác ra những tác phẩm có chất lượng, giai điệu đẹp, ca từ hay, nội dung tích cực. Hội sẽ tiếp tục tổ chức các chuyên đề Giai điệu hay, ca từ đẹp trong ca khúc; Văn hóa trong sáng tác xây dựng con người mới...

* Nhạc sĩ NGUYỄN VĂN CHUNG:

Cần lập ban thẩm định, có mức phạt đủ sức răn đe

Là một nghệ sĩ và cũng là một công dân, tôi ủng hộ quyết định này của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM.

Quyết định này sẽ góp phần định hướng thẩm mỹ âm nhạc và văn hóa cho khán giả, nhất là khán giả trẻ.

Và quan trọng hơn là tác động đến ý thức làm nghề, ý thức cống hiến xã hội của các nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ trẻ hiện nay.

Tôi nghĩ nên có một ban thẩm định để xem xét kỹ hơn những bài hát có nội dung phản cảm hay gây tranh cãi.

Từ đó đánh giá mức độ tác động xấu lên xã hội và khán giả trẻ cho công tâm, tránh nhận định chủ quan.

Tùy vào mức độ sai phạm nghiêm trọng mà có những hình phạt cụ thể như: phạt tiền, phạt cấm sóng, cấm hay hạn chế biểu diễn.

Các nước châu Á ứng xử ra sao?

Không riêng Việt Nam, tại showbiz Hàn, Trung, Nhật..., các sáng tác hoặc nghệ sĩ có hành vi lệch chuẩn cũng bị lên án gay gắt, thậm chí bị cấm vĩnh viễn trên truyền hình.

Thực tế việc các nghệ sĩ bị "cấm sóng" vì hành vi hoặc sáng tác lệch chuẩn không phải hiếm tại châu Á. Vào đầu năm 2018, bài hát Đêm Giáng sinh ra mắt năm 2015 của quán quân The Rap of China PGone (Vương Hạo) vướng cáo buộc có lời ca dung tục và xúc phạm phụ nữ.

Ngày 4-1-2018, báo Phụ Nữ Trung Quốc đăng bài trên Weibo chỉ trích một số câu trong Đêm Giáng sinh. Câu "bột trắng tinh đi trên bàn" được cho là khuyến khích giới trẻ sử dụng ma túy, vi phạm pháp luật. Việc sử dụng từ "bitch" và các cụm từ liên quan đến tình dục bị đánh giá là xúc phạm phụ nữ, mang tính "đê hèn, nhục nhã và thô tục".

Sau khi PGone lên tiếng xin lỗi, ngày 5-1-2018 Tân Hoa xã đăng bài mang tiêu đề "Không cần lưu danh muôn thuở nhưng cũng đừng để tai tiếng kéo dài". Cùng ngày, The Paper cũng lên án PGone trong bài xã luận, nhấn mạnh rằng sau khi hip hop du nhập vào Trung Quốc, nghệ sĩ cần tuân thủ luật pháp và chuẩn mực đạo đức xã hội. Nội dung dung tục, ca ngợi ma túy, bạo lực hay tình dục không nên xuất hiện trên các nền tảng chính thống.

Tại Hàn Quốc, các đài truyền hình từng cấm nhiều bài hát vì các lý do như có câu từ tục tĩu, quá khích, nhắc đến tên thương hiệu... Ví dụ, MV Boombayah của BlackPink không thể chiếu trên Đài KBS vì vũ đạo và lời bài hát không phù hợp. Dope (BTS) cũng bị nhà đài này cấm chiếu vì lời ca thô tục.

Không riêng bài hát, các nghệ sĩ từng vướng bê bối cũng không có cơ hội xuất hiện trên sóng truyền hình. Ca sĩ Shin Jung Hwan với ồn ào đánh bạc tại nước ngoài bị MBC, SBS, KBS đồng loạt "cấm cửa". Đặc biệt những ca khúc do anh góp giọng còn bị Đài KBS gỡ bỏ.

Ở Nhật Bản, vào năm 2024 MV Columbus của nhóm Mrs. GREEN APPLE bị dừng phát hành vì có nội dung mang tính phân biệt chủng tộc. Nội dung MV mô tả ba thành viên hóa thân thành các nhân vật lịch sử như Columbus, Napoleon và Beethoven du hành đến một hòn đảo thời tiền sử, dạy linh trưởng cưỡi ngựa và chơi nhạc hoặc để linh trưởng kéo xe.

Nhiều người cho rằng các cảnh này cổ xúy chủ nghĩa thực dân, chế độ nô lệ và biến nạn phân biệt chủng tộc thành "giải trí". Ngay sau đó, công ty thu âm của nhóm lên tiếng xin lỗi, thừa nhận MV chứa những hình ảnh và biểu đạt thiếu nhạy cảm.

Có thể thấy không riêng Việt Nam, các nước châu Á đều đặt ra tiêu chuẩn nghiêm ngặt về hành vi, lời nói, biểu diễn và nội dung sáng tác, đặc biệt khi liên quan đến các vấn đề nhạy cảm.

Kiểm duyệt và định hướng văn hóa không chỉ nhằm bảo vệ khán giả mà còn tạo ra một môi trường giải trí lành mạnh, có chuẩn mực. Qua đó nhấn mạnh thông điệp rõ ràng: sáng tạo tự do không đồng nghĩa với việc vượt qua giới hạn đạo đức, pháp luật và chuẩn mực xã hội.

Không mời nghệ sĩ có sáng tác, hành vi lệch chuẩn dự các sự kiện của TP.HCM

Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM vừa gửi công văn đề nghị định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa. Jack, HIEUTHUHAI, Pháo... bị nhắc tên.