Nhận định được Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đưa ra tại hội thảo khoa học Sức mạnh không giới hạn và những thách thức khó dự báo của trí tuệ nhân tạo (AI) - tác động tiêu cực và ứng phó chính sách, diễn ra sáng 15-9.

AI đặt ra những thách thức chưa từng có

Tại hội thảo, các diễn giả đã chỉ rõ tính chất hai mặt của AI, những đánh giá toàn diện tác động đối với kinh tế, giáo dục, y tế, văn hóa, phát triển bền vững, quản trị quốc phòng, an ninh...

Theo Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an, trong cuộc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ tư, trí tuệ nhân tạo (AI) được đánh giá là một trong những công nghệ then chốt, là yếu tố có thể dẫn đến thay đổi trật tự toàn cầu trong tương lai.

Với khả năng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tối ưu hóa sản xuất, cải thiện y tế, đổi mới giáo dục, nâng cao năng lực quản trị xã hội, AI giúp các quốc gia tiết kiệm chi phí, gia tăng hiệu quả, mở rộng tri thức, là tài nguyên, là nguồn lực, là động lực khẳng định vị thế quốc gia trong kỷ nguyên số.

Bên cạnh tiềm năng, AI cũng là đặt ra những thách thức chưa từng có về khoảng trống pháp lý, rủi ro đạo đức, lạm dụng công nghệ cho tội phạm mạng, chiến tranh thông tin, xâm phạm quyền riêng tư dữ liệu, đặc biệt là nguy cơ tác động đến quốc phòng, an ninh.

Còn GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - cho rằng bên cạnh những tiềm năng to lớn, AI tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng, khó dự báo.

Trong đó, đáng lo ngại nhất là khả năng mất kiểm soát đối với các hệ thống AI tự học và tự thích nghi, đặc biệt khi chúng phát triển theo hướng vượt ngoài tầm hiểu biết và giám sát của con người.

Theo ông Thắng, AI đã và đang gây ra những tác động tiêu cực đến thị trường lao động, khi nhiều ngành nghề truyền thống bị thay thế, dẫn đến nguy cơ thất nghiệp gia tăng, đặc biệt đối với lao động phổ thông hoặc không có kỹ năng số.

Đặc biệt, nếu dữ liệu huấn luyện bị thiên lệch, AI sẽ tái tạo và khuếch đại các định kiến xã hội, dẫn đến các quyết định sai lệch, thiếu công bằng.

Bên cạnh đó, AI còn có thể bị lợi dụng vào các hoạt động nguy hiểm như lừa đảo trên mạng, phát tán tin giả, giả mạo giọng nói và hình ảnh (deepfake), gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội; bị lợi dụng để tiến hành các cuộc tấn công mạng tinh vi nhằm xâm nhập, phá hoại hệ thống thông tin, hạ tầng quan trọng hoặc đánh cắp dữ liệu, bí mật quốc gia.

"Cuộc chạy đua phát triển AI giữa các quốc gia có nguy cơ tạo ra thế mất cân bằng chiến lược và thúc đẩy căng thẳng quân sự, đặc biệt khi thiếu vắng những khuôn khổ pháp lý quốc tế để kiểm soát việc sử dụng AI trong quốc phòng, an ninh.

Do đó, AI vừa là công cụ tăng cường năng lực quốc phòng, an ninh, vừa là nguồn rủi ro tiềm ẩn đối với hòa bình và an ninh thế giới nếu không được sử dụng một cách có trách nhiệm và minh bạch", ông Thắng nói.

Các vấn đề của AI có thể giải quyết bằng chính AI

Tại hội nghị, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết Việt Nam ban hành chiến lược AI lần đầu tiên là năm 2021. Nhưng AI là lĩnh vực thay đổi nhanh, cuối năm nay sẽ có bản cập nhật chiến lược AI quốc gia và Luật AI.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, đây không chỉ là khung pháp lý, mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ nhân dân, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

AI mở ra cơ hội lớn, nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề về đạo đức, việc làm và niềm tin xã hội. Vì vậy Việt Nam phải phát triển AI vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn.

AI vì con người, không thay thế con người mà phục vụ con người, AI là trợ lý của con người. AI là công cụ mạnh mẽ, nhưng con người mới là chủ thể ra quyết định, hãy để AI hỗ trợ, chứ không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhận định: "Sức mạnh của AI có thể còn lớn hơn năng lượng hạt nhân, và vì vậy, vấn đề của nó có thể còn lớn hơn bom nguyên tử. Nhưng AI và vấn đề của nó là một cặp song sinh, như âm và dương, như 2 mặt của một đồng xu, nương tựa vào nhau để cùng tồn tại và phát triển, và chúng chuyển hóa nhau.

Các vấn đề của AI có thể được giải quyết bởi chính AI, thí dụ, đào tạo nhân lực AI bằng chính công nghệ AI, phát hiện vi phạm đạo đức AI cũng bằng chính AI.

AI lớn lên cùng chính những vấn đề mà nó tạo ra. Không có vấn đề của AI thì cũng không có sự trưởng thành của AI. AI và vấn đề của AI là một chữ "và" vĩ đại. AI và các vấn đề của nó sẽ luôn tồn tại, chúng ta không loại bỏ được, mà phải chung sống và quản trị khôn ngoan".

Công an TP.HCM: Cẩn trọng với ‘mặt trái’ của công nghệ tạo video AI Veo 3

Dù chưa ghi nhận trường hợp bị lừa đảo bởi công nghệ tạo video AI Veo 3, Công an TP.HCM đề nghị người dân nâng cao cảnh giác vì công nghệ này có thể bị kẻ xấu lợi dụng để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.