Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh chủ trì buổi họp báo ngày 12-9 - Ảnh: TTXVN

Đây là kết quả ý nghĩa trong bối cảnh Việt Nam mong muốn thúc đẩy ưu tiên cho năm chủ tịch Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Thấy rõ vấn đề Biển Đông

Là cuộc họp cuối cùng của Hội nghị bộ trưởng ngoại giao ASEAN lần thứ 53 (AMM 53) và các hội nghị liên quan kéo dài 4 ngày, đại diện các nước tại Hội nghị diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) lần thứ 27 ngày 12-9 nhấn mạnh yêu cầu không làm phức tạp tình hình, không quân sự hóa ở Biển Đông.

Các bộ trưởng và đại diện ở cuộc họp ARF tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh ở Biển Đông cũng như vấn đề an toàn và tự do hàng hải, hàng không trong khu vực này.

Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết ARF tiếp tục thẳng thắn nhìn nhận rằng thời gian qua Biển Đông diễn biến phức tạp, có những vụ việc nghiêm trọng xảy ra cũng như có những hành động vi phạm luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982. 

Trong bối cảnh này, các bộ trưởng và đại diện ARF tái nhấn mạnh yêu cầu các bên phải tự kiềm chế, không thực hiện những hành động làm phức tạp thêm tình hình, không tiến hành quân sự hóa. Việc giải quyết tranh chấp ở Biển Đông, thay vào đó, phải được thực hiện theo phương thức hòa bình, dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế bao gồm UNCLOS 1982.

Là cơ chế chủ chốt về đối thoại và hợp tác an ninh trong khu vực, ARF năm nay được kỳ vọng tạo kênh trao đổi, đóng góp tích cực cho việc xây dựng lòng tin cũng như tạo nền tảng cho việc thông qua các hoạt động hợp tác cụ thể, hiệu quả và thiết thực.

Chính vì vậy, những thỏa thuận mang tính cam kết nhưng không ràng buộc về mặt pháp lý cũng là đối tượng và thước đo cho thiện chí của các bên tại hội nghị lần này, đơn cử như ủng hộ việc triển khai hiệu quả và đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). 

Nếu các nước tuân thủ cam kết trong DOC, đây là tiền đề tiến tới việc ASEAN và Trung Quốc sớm hoàn tất Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982.

Ngoài ra, để đảm bảo ARF duy trì vai trò quan trọng nêu trên, các bộ trưởng cũng nhất trí về yêu cầu cải tiến phương thức và nâng cao hiệu quả hoạt động của ARF. Đồng thời tăng cường phối hợp giữa ARF với các cơ chế khác của ASEAN như Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS) hay Hội nghị các bộ trưởng quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+).

Cam kết thượng tôn pháp luật

Về mặt kết quả, ARF cũng như bản thông cáo chung của AMM 53 đều có nội dung tương tự những gì đã xuất hiện ở ARF 26 và AMM 52 (tại Thái Lan), xét về tình hình Biển Đông. Tuy nhiên ở góc độ nào đó, đây vẫn là một diễn biến tích cực cho hòa bình khu vực.

Trong vài tháng gần đây, Trung Quốc đã có những hành động làm phức tạp tình hình, từ đâm chìm tàu cá Việt Nam, đặt tên và lập chính quyền cho các thực thể chiếm đóng phi pháp, cho tới việc tiếp diễn quá trình quân sự hóa như điều máy bay ra đảo hoặc xây trạm nghiên cứu đặt ở Subi và Chữ Thập. 

Đáp lại, một số nước như Mỹ và Úc đã công khai bác bỏ yêu sách chủ quyền phi pháp của Bắc Kinh trong những bản tuyên bố gửi Liên Hiệp Quốc.

Qua các diễn biến mới nêu trên, việc UNCLOS 1982 xuất hiện đều đặn trong chương trình nghị sự của ASEAN và đối tác ít nhất vẫn được xem như lời cam kết của các bên về thượng tôn pháp luật quốc tế.

ARF nhìn nhận có vụ việc nghiêm trọng ở Biển Đông, kêu gọi không quân sự hóa

TTO - Trước các vụ việc nghiêm trọng và vi phạm UNCLOS 1982, các bộ trưởng tại Hội nghị Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) ngày 12-9 nhấn mạnh yêu cầu không làm phức tạp tình hình, không quân sự hóa ở Biển Đông.